Չեռնոբիլ (ֆիլմ, 2021)

«Չեռնոբիլ» (ռուս.՝ «Чернобыль», ֆիլմի աշխատանքային անվանումները՝ «Վտանգավոր ջուր» (ռուս.՝ «Опасная вода») և «Երբ ցած էին ընկնում արագիլները» (ռուս.՝ «Когда падали аисты»), 2021 թվականի ռուսական լիամետրաժ պատմադրամատիկական գեղարվեստական ֆիլմը, որը նկարահանել է ռեժիսոր Դանիլա Կոզլովսկին։

Հիմնված է իրական ողբերգության վրա, բայց հեռու է պատմական իրադարձություններից։ Ֆիլմը գեղարվեստական է և չի պատմում Չեռնոբիլի ատոմակայանում տեխնածին աղետի հետևանքները վերացնողների կյանքի և հերոսական աշխատանքի մասին, որը տեղի է ունեցել 1986 թվականի ապրիլի 26-ին Ուկրաինական ԽՍՀ Կիևի մարզի Պրիպյատ քաղաքի մոտակայքում։ Ֆիլմը չի վերստեղծում այդ ողբերգական իրադարձությունների ժամանակագրությունը, այն միայն ոգեշնչված է դրանցից, իսկ նրա բոլոր կերպարները և նրանց ճակատագրերը հորինված են։

Գլխավոր դերերում նկարահանվել են Դանիլա Կոզլովսկին, Օքսանա Ակինշինան, Ֆիլիպ Ավդեևը և Նիկոլայ Կոզակը։

Ֆիլմի պրեմիերան Ռուսաստանում նախատեսված է եղել 2020 թվականի հոկտեմբերի 8-ին, բայց ավելի ուշ հետաձգվել է COVID-19 համավարակի պատճառով։ Ֆիլմի թողարկումը տեղի է ունեցել 2021 թվականի ապրիլի 15-ին՝ Չեռնոբիլի ողբերգության 35-ամյա տարելիցի նախօրեին։ 2020 թվականի հուլիսին Հյուսիսային Ամերիկայում ֆիլմի տարածման իրավունքը ձեռք է բերել Capelight Pictures ընկերությունը։ 2021 թվականի հունիսի 3-ին ֆիլմը հեռարձակվել է ամերիկյան Netflix սթրիմինգային ծառայությունում։

Սյուժե

1986 թվականի ապրիլ, Ուկրաինական ԽՍՀ Կիևի մարզի Պրիպյատ քաղաք։ Պահեստազորի երեսնամյա կապիտան Ալեքսեյ Կարպուշինը, որն աշխատում է որպես հրշեջ, քաղաքում հանդիպում է իր սիրած աղջկան՝ Օլգա Սավոստինային, որին լքել է տասը տարի առաջ, և իմանում է, որ նա ունի տասնամյա որդի՝ Ալյոշան։ Կարպուշինը կասկածում է, որ դա իր որդին է։ Նա կարողանում է Պրիպյատից Կիևում աշխատելու տեղափոխելու թույլտվություն ստանալ և պատրաստվում է այնտեղ մեկնել Օլգայի ու որդու հետ։

Ապրիլի 25-ին՝ ուրբաթ օրը, Կարպուշինը հեռանում է հրշեջ ծառայությունից։ Աշխատակիցների ու ընկերների հետ միասին նրանք կազմակերպում են երեկոյան խնջույք, որի ժամանակ Կարպուշինը հարբում է։ Նույն գիշեր Օլգայի որդին՝ Ալյոշան, ընկերների հետ հեծանիվով գնում է Չեռնոբիլի ատոմակայան, որտեղ նրանք ականատես են լինում միջուկային ռեակտորի պայթյունին։ Ալյոշան կատարվածը նկարահանում է կինոխցիկով և ճառագայթահարվում։

Առավոտյան դեռևս լիովին չսթափված Կարպուշինը գնում է Օլգայի մոտ, բայց, վախենալով երկնքից ընկնող թռչուններից, թողնում է մեքենան։ Ճանապարհին նա հանդիպում է հրշեջ մեքենաների շարասյունի, որոնք շարժվում են դեպի ատոմակայան, և կանխագուշակելով իրավիճակը՝ միանում է անձնակազմերից մեկին։ Հրդեհաշիջման աշխատանքների ժամանակ նա գտնում է իր նախկին ջոկատին, որն առաջինն է ժամանել է այնտեղ. նրանց ուղարկել են տանիք, որտեղ այրվում է բիտում։ Ընկերները գտնվում են ծանր վիճակում, փսխում են, նրանց մաշկն այրվում է ռադիոակտիվ ճառագայթումից։ Կարպուշինը երկու ընկերներին տանում է շտապօգնության մեքենաների մոտ։ Նրան նույնպես տեղափոխում են հիվանդանոց, բայց նա միայն ճառագայթման փոքր չափաբաժին էր ստացել։

Կարպուշինը ներգրավվում է հանձնաժողովի աշխատանքներում, որի եզրակացություններն հուսադրող չեն. վթարային բլոկի տակ ջրով լցված ջրամբար է, եթե տաք վառելիքը այնտեղ ընկնի, տեղի կունենա նոր ջերմային պայթյուն, որի հետևանքով ռադիոակտիվ արտանետումները կարող են ծածկել ոչ միայն Կիևը, այլև Մոսկվան (այսինքն՝ Խորհրդային Միությունը, և Եվրամիության մի մասը)։ Որոշում է կայացվում ինժեներների խումբ ուղարկել այնտեղ՝ ավտոմատացումը գործարկելու և ջուրը դուրս մղելու կամ, ծայրահեղ դեպքում, ձեռքով բացելու փականը։ Բարձրաստիճան պաշտոնյան պատմում է, որ գործողության մասնակիցների համար տեղեր են ամրագրվելու Շվեյցարիա թռչող ինքնաթիռում, որտեղ հերոսներին սպասում է ճառագայթման հետևանքների բուժում մասնագիտացված կլինիկայում։ Կարպուշինը, որն աշխատում էր հրդեհային հսկողությունում, հիանալի գիտի կայանը իր կառուցման պահից և հուշում է գաղտնի անցման մասին, բայց ինքը հրաժարվում է գնալ։ Գալով Օլգայի մոտ՝ նա իմանում է, որ Ալյոշան ծանր հիվանդացել է։ Բոլոր բնակիչները տարհանվում են ավտոբուսներով, Ալյոշայի վիճակը ճանապարհին ավելի ու ավելի է վատանում։ Կարպուշինը իջնում է ավտոբուսից և վերադառնում։ Նա պայմանավորվում է պաշտոնյայի հետ, որպեսզի իր փոխարեն Շվեյցարիա ուղարկեն Ալյոշային։

Երկուշաբթի օրը՝ ապրիլի 28-ի առավոտյան, չորս մարդ՝ հրշեջ Կարպուշինը, նրա օգնական Նիկիտան, ինժեներ Վալերան և ջրասուզակ Բորիսը, իջնում են էներգաբլոկի հեղեղված նկուղ։ Ճանապարհին հանդիպում է բարոխցիկ, որտեղ զոհվում է Նիկիտան։ Մնացածներին հաջողվում է գտնել կառավարման վահանակը, քաշել մետաղալարը և լարման գործարկումից առաջ վերջին րոպեին միացնել այն։ Այնուամենայնիվ, ավտոմատ ջրահեռացումը չի գործում, և նրանք ստիպված են լինում ձեռքով գործել։ Փնտրելով կափույրը՝ Բորիսը գտնում է տաք վառելիքով սենյակ։ Ստացված ճառագայթումից նրա մոտ հալյուցինացիաներ են սկսվում, և նա շուտով մահանում։ Կարպուշինը և Վալերան երկրորդ անգամ իջնում են էներգաբլոկի նկուղ և բացում են կափույրը, ջուրը հոսում է ջրամբարից. առաջադրանքը կատարված է։ Խուճապի մատնված Վալերան կտրում է ճոպանը, Կարպուշինը շտապում է նրա հետևից։

Ալյոշային ուղարկում են Շվեյցարիա։ Օլգան գնում է հիվանդանոց, որտեղ ռադիոլոգը ասում է, որ Կարպուշինին փրկարարները դուրս են բերել ջրի հատնելուց հետո։ Նրա վիճակն այնքան ծանր է, որ բժիշկները չեն համարձակվում նրան տեղափոխել, քանի որ նա ինքն է ճառագայթման աղբյուր։ Օլգան շտապում է հիվանդասենյակ, որտեղ գտնում է այլանդակված, այրված Կարպուշինին։ Երեք ամիս անց Ալյոշան Շվեյցարիայում բուժվելուց հետո վերադառնում է Կիև, նրան դիմավորում է միայն Օլգան։

Դերերում

Գլխավոր դերակատարներ

• Դանիլա Կոզլովսկի - Ալեքսեյ Կարպուշին, կապիտան, փրկարար, հրշեջ
• Օքսանա Ակինշինա - Օլգա Սավոստինա, վարսահարդար
• Պյոտր Տերեշչենկո - Ալյոշա, Օլգա Սավոստինայի որդին
• Ֆիլիպ Ավդեև - Վալերի Գոնչարուկ, ինժեներ
• Նիկոլայ Կոզակ - Բորիս Նիկոնովիչ Բոբիլին, գնդապետ, ռազմական ջրասուզակ

Դերակատարներ

Արտադրություն

Ստեղծման պատմություն

Ռեժիսոր Դանիլա Կոզլովսկու «Չեռնոբիլ» ներառվել է ռուսական այն 17 կինոնախագծերի ցանկում, որոնք ստացել են «Կինոյի ֆոնդի» ֆինանսական աջակցությունը 2019 թվականին։

2021 թվականի ապրիլի 17-ին՝ ռուսական վարձույթում ֆիլմի հայտնվելուց երկու օր անց, «ՌԻԱ Նովոստի»-ին տված հարցազրույցում Դանիլա Կոզլովսկին, պատասխանելով ֆիլմի ստեղծման հիմնական նպատակի մասին հարցին, ասել է.

— Դանիլա Կոզլովսկի, «Չեռնոբիլ» ֆիլմի գլխավոր դերակատար, ռեժիսոր և պրոդյուսեր

Նկարահանումներ

«Չեռնոբիլ» ֆիլմի նկարահանումներն անցկացվել են 2019 թվականի հունիսի սկզբից մինչև օգոստոսի 13-ը Կուրչատով քաղաքում՝ Կուրսկի ատոմակայանի փակ օբյեկտներում, ստուդիական տաղավարներում Մոսկվայում, Բուդապեշտում (Հունգարական Origo Studios կինոստուդիայի տարածքում) և Խորվաթիայում։

Նկարահանող խումբ

• Բեմադրող ռեժիսոր՝ Դանիլա Կոզլովսկի
• Սցենարի հեղինակներ՝ Ալեքսեյ Կազակով, Ելենա Իվանովա
• Պրոդյուսերներ՝ Սերգեյ Մելքումով, Ալեքսանդր Ռոդնյանսկի, Դանիլա Կոզլովսկի
• Համապրոդյուսերներ՝ Ռաֆայել Մինասբեկյան, Վադիմ Վերեշչագին
• Կոմպոզիտոր՝ Օլեգ Կարպաչով
• Բեմադրող օպերատոր՝ Քսենյա Սերեդա
• Բեմադրող նկարիչ՝ Թիմուր Շահիախմեդով
• Զգեստների դիզայներ՝ Վարվառա Ավդյուշկո
• Գրիմի նկարիչ՝ Եկատերինա Շախվորոստովա
• Մոնտաժի ռեժիսոր՝ Մարիա Լիխաչովա
• Հնչյունային ինժեներ՝ Ալեքսեյ Սամոդելկո
• VFX-սուպերվայզեր՝ Վյաչեսլավ Բոլտենկով
• Քասթինգը՝ Նատալյա Կրիմենսկայա
• Երկրորդ ռեժիսորներ՝ Ալեքսեյ Սմոլյար, Աննա Ֆիլիպովա
• Խմբագիր՝ Անտոն Տոկտոնով
• Ստեդիկամի օպերատոր՝ Անատոլի Սիմչենկո
• Օպերատորի օգնականներ ֆոկուսի գծով՝ Լոտոս Սունի Պարկ, Ելիզավետա Սվերանսկայա
• Լուսավորողների խմբի ղեկավար՝ Միխայիլ Ժերդին
• Ֆիլմի մասին ֆիլմի օպերատոր՝ Ալեքսանդր Զենին
• Նկարիչ-լուսանկարիչ՝ Իրինա Սերեդա
• Օպերատորի կռունկ՝ Ռոման Գուսև, Նիկոլայ Չերենկով, Ալեքսեյ Բարիշոկ, Իգոր Պոմեդիտիս
• Կոպտերի օպերատորներ՝ Ալեքսանդր Վիզգալով, Իգոր Վոլկով
• Պիրոտեխնիկական հատուկ էֆեկտների բեմադրողներ՝ Միխայիլ Մարյանով, Անդրեյ Կոսնիկով
• Հնչյունային ինժեներ նկարահանման հրապարակում՝ Վասիլի Ֆեդորով
• Ռեկվիզիտի գծով օգնականներ՝ Ռոման Օվսյաննիկով, Ալեքսանդր Լեբեդև
• Հնարքների բեմադրիչ՝ Ալեքսանդր Սամոխվալով
• Տնօրենի տեղակալներ՝ Սերգեյ Կազին, Դմիտրի Պենկով, Եվգենի Ցիգանկով
• Խորհրդատուներ՝ Ալեքսանդր Գուդկով, Վալերի Կրասնյուկ, Դմիտրի Կրուպեննիկով
• Հետարտադրության սուպերվայզեր՝ Արկադի Յագիդ
• Մոնտաժող նկարահանման հրապարակում՝ Ռոման Վորոնով
• Գործադիր պրոդյուսեր՝ Նատալյա Կոտկովան
• Տնօրեն՝ Մարիա Բորոդինա

Սաունդթրեք

«Չեռնոբիլ» ֆիլմի սաունդթրեքը ձայնագրել է ռուս երգիչ և կոմպոզիտոր Ալլա Պուգաչովան, որը 1986 թվականի ապրիլի 26-ին Չեռնոբիլի ատոմակայանում միջուկային ռեակտորի պայթյունից անմիջապես հետո՝ 1986 թվականի սեպտեմբերի 8-ին, վթարի հետևանքները լիկվիդացնող ինը հազար անձանց համար բացօթյա համերգ է տվել Պրիպյատ քաղաքից ոչ հեռու տեղակայված հանքագործների Զելյոնի Միս գյուղում՝ սարկոֆագով դեռևս չփակված ռեակտորից ընդամենը մի քանի կիլոմետր հեռավորության վրա։ Բարձր ճառագայթման գոտում այդ ելույթը բացասաբար է անդրադարձել երգչուհու առողջության վրա, այդ թվում՝ նրա ձայնի վրա։ Հետագայում նրան շնորհվել է «Չեռնոբիլի ԱԷԿ-ի վթարի լիկվիդատոր» պատվավոր կոչում։ Ֆիլմում Ալլա Պուգաչովան կատարել է նաև «Мы в этой жизни только гости» («Մենք այս կյանքում միայն հյուրեր ենք» երգը, որը գրել է բանաստեղծուհի և կոմպոզիտոր Տատյանա Սնեժինան, որը մահացել է 1995 թվականին ավտովթարի հետևանքով։ «Չեռնոբիլ» ֆիլմի պրեմիերան կայացել է Ալլա Պուգաչովայի ծննդյան օրը՝ 2021 թվականի ապրիլի 15-ին։

Արձագանքներ

Ռեժիսոր Դանիլա Կոզլովսկու «Չեռնոբիլ» ֆիլմն արժանացել է ռուս կինոքննադատների խառը արձագանքներին. ֆիլմի մասին կարծիքները խիստ տարբերբել են։ Շատ քննադատներ ֆիլմը դիտարկել են որպես ռուսների պատասխանը HBO ալիքի համանուն ամերիկյան մինի սերիալին և համեմատել են դրանք (որպես կանոն՝ սերիալի օգտին)։

«Афиша» հրատարակության համար գրախոսությունում Եգոր Բելիկովը նշել է, որ «Չեռնոբիլը»՝ որպես հանդիսատեսի հետ հաղորդակցման միջոց, ավելի շուտ տապալվում է. Բայց միևնույն ժամանակ այն մանրամասն մշակված ֆիլմ է, որը կարող է և՛ գրավել, և՛ նշանառու հարվածով արցունք քամել»։

Կինոքննադատ Անտոն Դոլինը լատվիական «Մեդուզա» ինտերնետ-պարբերականում գրել է. «...«Չեռնոբիլի» ամենաուժեղ կինը, պարզվում է, ֆիլմը նկարահանած 26-ամյա Քսենյա Սերեդան է։ Նրա հետ համաձայն է Նիկոլայ Կորնացկին, որը «Искусство кино» ամսագրում բարձր է գնահատել օպերատոր Քսենյա Սերեդայի և ռեժիսոր Դանիլա Կոզլովսկու աշխատանքը. «Չեռնոբիլի» շնորհիվ ծնվել է մեկ այլ ռեժիսոր, և բավական հազվագյուտ որակների ռեժիսոր, որը կարողանում է ստեղծել դերասանական կինո»։

Թիմուր Ալիևը «2x2» հեռուստաալիքի կայքում ֆիլմն անվանել է «առանց մարդկային դեմքի անպետք մելոդրամա», «չկայացած կինոյի բոլոր ճակատներում»։

«Intermedia.ru»-ից Վադիմ Բոգդանովը նշել է, որ «...ֆիլմը միանշանակ որակյալ է։ Ուժեղ վիզուալ ոճ, Կոզլովսկու և Ակինշինայի համոզիչ դերասանական աշխատանքներ, հիշվող սաունդթրեք, ռեկվիզիտների, դեկորացիաների և էֆեկտների վրա կատարված մեծ աշխատանք»։

Ծանոթագրություններ

Արտաքին հղումներ

• «Չեռնոբիլ» գեղարվեստական ֆիլմ-աղետ (Ռուսաստան, 2020 թվական) «Ցենտրալ Պարտներշիպ» ընկերություն (Ռուսաստան, Մոսկվա) // centpart.ru.