Maciej Habsburg

Maciej Habsburg (ur. 24 lutego 1557 w Wiedniu, zm. 20 marca 1619 tamże) – król Węgier i Chorwacji (jako Maciej II) oraz arcyksiążę Austrii w latach 1608–1619, Czech w latach 1611–1619, cesarz w latach 1612–1619.

Życiorys

Syn cesarza Maksymiliana II Habsburga. Brat cesarza Rudolfa II i namiestników hiszpańskich Niderlandów Ernesta i Albrechta VII oraz wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Maksymiliana III.

W czasie elekcji 1587 roku był kandydatem do tronu Rzeczypospolitej. W 1593 roku jego starszy brat, cesarz Rudolf II Habsburg mianował go gubernatorem Austrii. Maciej Habsburg przy tej okazji poznał biskupa Wiednia, późniejszego kardynała Melchiora Klesla, który później został jego głównym doradcą. W obliczu postępującej choroby psychicznej Rudolfa II, 25 kwietnia 1606 roku zjazd rodziny Habsburgów zadecydował o przekazaniu Maciejowi władzy na Węgrzech. W czerwcu 1606 zawarł ugodę z opozycją węgierską, na mocy której zgodził się przestrzegać na Węgrzech wolności religijnej i przywilejów szlacheckich, a księciem Siedmiogrodu mianował Stefana Bocskaya. Tym sposobem uspokoił sytuację w kraju i zakończył trwającą od 1604 roku uciążliwą rebelię magnacką. Królem Węgier został oficjalnie 2 lata później. 11 listopada 1606 roku podpisał z Turkami Osmańskimi kompromisowy pokój w Zsitvatörök, który nie dawał Habsburgom nowych nabytków terytorialnych, ale zwalniał ich z trybutu na rzecz sułtana. Tym samym zakończył wieloletnią wojnę z Turkami na Węgrzech. Ponieważ Rudolf II nie chciał zgodzić się na takie warunki traktatu, Maciej porozumiał się ze stanami austriackimi i odsunął brata od władzy. W czerwcu 1608 roku bracia zawarli ugodę w Lieben, na mocy której Maciej otrzymał władzę w Austrii i na Morawach, a ponadto koronował się oficjalnie na króla Węgier.

Cesarzem został po śmierci brata w 1612 roku. W swoich rządach opierał się na poradach Klesla, którego w 1611 roku postawił na czele swojej Tajnej Rady, czyli kolegium doradców. Początkowo starał się łagodzić spory religijne tak w Niemczech, jak i w krajach dziedzicznych, jednak dążenie do wzmocnienia władzy monarszej w krajach dziedzicznych wywołało zdecydowany opór szlachty, a zniechęcony Maciej w końcu przestał wysłuchiwać skarg protestantów. W ten sposób jego rządy pogłębiły antagonizmy wyznaniowe w krajach habsburskich i doprowadziły do wojny trzydziestoletniej, której bezpośrednią przyczyną była defenestracja praska, do której doszło w praskim zamku na Hradczanach. W marcu 1617 roku zawarł porozumienie z pozostałymi członkami rodziny Habsburgów (w tym królem hiszpańskim Filipem III), w wyniku którego następcą Macieja został jego kuzyn, fanatyczny katolik, książę Styrii Ferdynand. W 1617 roku oddał realną władzę na rzecz Ferdynanda w Czechach, a rok później na Węgrzech. Do śmierci pozostał cesarzem i władcą Austrii.

Maciej razem ze swoją żoną ufundowali w Wiedniu Kościół Kapucynów wraz z Kryptą Cesarską, gdzie chcieli być pochowani, a która została później rozbudowana i stała się rodową nekropolią Habsburgów.

Pełna tytulatura

Maciej, z Bożej łaski uświęcony i wybrany cesarz rzymski, po wieki August, król Niemiec, Węgier, Czech, Dalmacji, Chorwacji, Slawonii, etc., etc. arcyksiążę Austrii, książę Burgundii, Brabancji, Styrii, Karyntii, Karnioli, margrabia Moraw, książę Luksemburga, Górnego i Dolnego Śląska, Wirtembergii, Teck etc. książę Szwabii, hrabia Habsburga, Tyrolu, Ferreti, Kyburga, Gorycji etc. landgraf Alzacji, margrabia Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Burgau, Górnych i Dolnych Łużyc etc. pan Marchii Wendyjskiej, Salin, Port Naon, etc., etc., etc.

Genealogia

Przypisy

Bibliografia

• W. Felczak, Historia Węgier, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1983.
• J. Krasuski, Historia Niemiec, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 2002. ISBN 83-04-04422-6.
• Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, JózefJ. Dobosz, MaciejM. Serwański, IlonaI. Czamańska, wyd. 2, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2002, ISBN 83-7177-118-5, OCLC 749651157 . Brak numerów stron w książce
• H. Wereszycki, Historia Austrii, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1986.
• Z. Wójcik, Historia powszechna XVI-XVII wieku, PWN, Warszawa 2001. ISBN 83-01-12920-4.