Claude Monet

Oscar-Claude Monet (jdb. 14ê sermaweza 1840an - 5ê berfanbara 1926an) wênesazekî fransî û damezrînerê wênesaziya impresyonîst bû. Ew wekî pêşengê sereke yê modernîzmê tê dîtin, ku bi taybetî ji ber hewldanên wî yên boyaxkirina xwezayê tê zanîn, bi awayê ku wî xwezayê didît. Wî têgihiştinên xwe yên li ber xwezayê, bi taybetî ji bo wênesaziya peyzajê ya li derve (li derve), bi awayeke împresyonîst dianî ziman. Di dema karîyera xwe ya dirêj de, ew pisporê felsefeya impresyonîzmê ya herî domdar û berhemdar bû.

Peyva "împresyonizm" ji sernavê tabloya wî Impression, soleil levant, ku di sala 1874an de ji hêla Monet û hevkarên wî ve wekî alternatîfek ji bo Salonê hate pêşandan.

Monet li Le Havre, Normandiya mezin bû, û ji temenek piçûk ve bi der û xêzkirinê re eleqedar bû. Her çend diya wî, Louise-Justine Aubrée Monet, piştgirî da daxwazên wî ku bibe wênesaz, bavê wî, Claude-Adolphe, vê yekê nepejirand û xwest ku ew kariyerek karsaziyê bişopîne. Claude pir nêzîkî diya xwe bû, lê ew di Çileya 1857an de dema ku ew şazdeh salî bû mir, û ew şandin ba xaltîka xwe Marie-Jeanne Lecadre, jineke bêzar, jinebî lê dewlemend. Wî li Académie Suisse xwend û xwendekarê wênesazê dîroka akademîk Charles Gleyre bû. Hevalê wî Auguste Renoir di heman dibistanê de xwend. Berhemên wî yên destpêkê peyzaj, dîmenên deryayê û portreyan dihewîne, lê hindik bal kişand. Bandorek bingehîn a destpêkê Eugène Boudin bû ku wî bi têgeha wênesaziya hewaya vekirî (li derve) kir. Ji sala 1883an de, Monet li Giverny, li bakurê Fransayê, dijiya, li wir mal û milkek kirî û dest bi projeyek mezin a peyzajê kir, di nav de hewza sosinek avê.

Mebesta Monet ew bû ku gundewarên fransî belge bike, wî rêbazek xêzkirina heman dîmenê gelek caran afirand da ku guhertina ronahiyê û derbasbûna demsalan bikişîne. Di nav mînakên herî naskirî de rêzikên wî yên hêşînahiyê (1890–91), tabloyên Katedrala Rouen (1894), û tabloyên sosinên avê yên li baxçê wî li Giverny ne, yên ku di 20 salên dawîn ên jiyana wî de ew bi berdewamî mijûl kirin.

Di dema jiyana xwe de tabloyên Monet pir caran hatin pêşandan, û serfirazî, navûdeng û populerbûna Monet di nîvê duyemîn ê sedsala 20an de zêde bû. Lewma ew bû yek ji navdartirîn wênesazên cîhanê û çavkaniyek îlhamê ji bo komên hunermendên pêşkeftî.

Çavkanî

1. Octave Mirbeau
2. Gustav Klimt