Türkiye Çerkesleri

Türkiye'deki Çerkesler ya da Türkiye Çerkesleri, Türkiye Adığeleri (Çerkesce: Тыркуе aдыгэхэр Tırkuye Adıġeḫer ya da Тыркуем ис адыгэхэр Tırkuyem yis Adıġeḫer), 19. yüzyılda Çerkesya'nın Rus İmparatorluğu tarafından ele geçirilmesinden sonra başlatılan Çerkes Sürgünü adlı etnik temizlik hareketinde Kuzey Kafkasya'dan Osmanlı İmparatorluğu topraklarına gelen Çerkeslerin daha sonra oluşturulan Türkiye sınırlarında kalan kısmıdır.

Tüm Türkiye vatandaşları resmi amaçlar için Türk olarak kabul edilir, ancak Türkiye'de net bir etnik nüfus sayımı yapılmamış olsa da 4.500.000-5.000.000 etnik Çerkes olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye'ye iyi entegre olsalar da halen Çerkesce'yi anadil olarak konuşurlar.

Türkiye'deki Çerkesler içinde dillerini en iyi koruyan grup esas olarak Kayseri ve Sivas’a bağlı köylerin bulunduğu Uzunyayla ile Maraş-Göksun ilçesinde yaşayan Kabardeyler olup TRT-3 kanalında devletçe yayın yapılan ilk Çerkes dili de bunların konuştuğu Doğu Çerkesçesidir.

Çerkes adı Kafkasya'da Çerkesçe denen lehçe grubunun Batı Çerkesçesi ve Doğu Çerkesçesi olmak üzere iki kolunu konuşan Kuzey Kafkasyalıları nitelendirirken, Türkiye'de (ve Osmanlı coğrafyasında) ise bunlar dışında ayrıca Abazalar, Çeçenler, Abhazlar, Osetler, Karaçaylar ve Balkarlar gibi farklı dil ailelerinden dilleri konuşan Kuzey Kafkasyalıları topluca belirtmek için yaygın biçimde kullanılır.

Boyları

Türkiye'deki bütün Çerkes boyları İstanbul ilinde de yaşasa da, Anadolu'da yoğun bir şekilde yerleşik bulunduğu iller şöyledir:

• Abzehler: Samsun, Sinop, Tokat, Afyonkarahisar, Balıkesir, Sakarya (Akyazı ilçesi)
• Şapsığlar: Samsun, Balıkesir, Afyonkarahisar, Bolu, Aydın, Sakarya, Bursa
• Ubıhlar: Balıkesir, Bolu, Sakarya, Samsun, Ordu
• Bjeduğlar: Çanakkale (Biga ilçesi yöresi), Afyonkarahisar
• Hatukuaylar: Kayseri, Bilecik
• Çemguylar: Düzce, Bilecik
• Mehoşlar: Samsun (Alaçam ilçesi)
• Kabardeyler: Kayseri, Tokat, Sivas, Kahramanmaraş
• Besleneyler: Çorum, Amasya

Ahlat Çerkesleri

Türkiye'nin en doğusundaki Çerkes diasporası Ahlat'ta yaşamaktadır. Şapsığ Çerkeslerinden olan Ahlat Çerkeslerinin eskiden sekiz dokuz olan köy sayısı günümüzde bire (Adilcevaz'da) düşmüş olup çoğu Ahlat merkezde yaşamaktadır.

Dernek

Türkiye Çerkeslerinin en büyük dernek yapılanması olan federasyon Kafkas Dernekleri Federasyonu (KAFFED)'dur. Bir diğeri ise Çerkes Dernekleri Federasyonu (ÇERFED)'dur. KAFFED aynı zamanda Dünya Çerkes Birliği (DÇB) örgütünün kurucu üyesidir.

Kaynakça

1. Çerkesler
2. Irak'taki Kuzey Kafkasyalılar
3. Doğu Çerkesleri
4. Kuzey Kafkasya halkları
5. Mısır Çerkesleri
6. Çerkes Soykırımı
7. Çerkes mutfağı
8. Almanya'daki Çerkesler
9. Çerkes peyniri
10. Çerkes dilleri
11. Dünya Çerkes Birliği
12. Çerkes milliyetçiliği
13. Kıbrıs Çerkesleri
14. Çerkes bayrağı
15. Çerkes Amerikalılar
16. Ürdün Çerkesleri
17. 21 Mayıs Çerkes Yas Günü
18. Batı Çerkesleri
19. Kosova Çerkesleri
20. Çerkes Mehmed Ali Paşa