Warszawianka (piłka nożna)

Warszawianka – polski klub piłkarski, założony w 1921 roku. Rozwiązany w 1975 roku.

Historia

Powstanie Warszawianki jest związane z dwoma stołecznymi drużynami piłkarskimi. Pierwszą z nich była drużyna Slavia, drugą Polonia. Slavia, została założona w 1917 roku i była międzyszkolną drużyną piłkarską uczniów gimnazjów Konopczyńskiego i Reja. Wśród nich byli także Czesi i to dzięki nim drużyna przyjęła nazwę Slavia. Po krótkim okresie wspólnych treningów z Polonią członkowie Slavii postanowili rozwiązać swoją drużynę i wstąpić do Polonii, tworząc drużynę juniorów. W 1920 roku pomiędzy młodymi piłkarzami a zawodnikami pierwszej drużyny zaczęło dochodzić coraz częściej do różnych nieporozumień. Punktem decydującym o dalszym losie klubu było zebranie członków Polonii, które odbyło się w połowie stycznia 1921 roku. W związku z brakiem możliwości zabrania głosu podczas zebrania, większość młodych piłkarzy odeszła z Polonii i założyła własny klub. Pierwsze spotkanie założycielskie klubu miało miejsce 21 stycznia 1921 roku, w mieszkaniu Zbigniewa Olewskiego przy ul. Hożej. Wówczas powstał klub. Jeszcze bez nazwy, zarządu i statusu. Te były ustalane na spotkaniach w pierwszej siedzibie klubu przy ul. Czackiego 8, w mieszkaniu rodziny Luxenburgów. Ostatnie ze spotkań organizacyjnych odbyło się w niedzielę 27 listopada 1921 roku i od tego momentu klub funkcjonował w pełni.

Początkowo planowano powrót do nazwy Slavia, jednak ostatecznie zdecydowano się na propozycję Stanisława Luxenburga – Warszawianka. Przyjęte barwy klubu były wynikiem kompromisu. Połączono ze sobą barwy Slavii oraz Polonii. Barwy czarno-białe przejęto od Polonii, zaś krój koszulki od Slavii. Projekt herbu klubu, funkcjonujący w niemal niezmienionej formie do dnia dzisiejszego, został zaś zaproponowany przez Wiktora Lotha oraz Aleksandra Szenajcha.

Jeszcze w 1921 roku Warszawianka przystąpiła do rozgrywek piłkarskich warszawskiej Klasy B (III poziom), gdzie zajęła 3. miejsce i awansowała do warszawskiej Klasy A (II poziom). Po czterech sezonach spędzonych w Klasie A, gdzie za każdym razem drużyna zajmowała 2. miejsce, „Czarno-biali” awansowali do Ligi (ówczesna ekstraklasa), której byli jednym z założycieli. Od 1927 do 1939 roku „Duma Warszawy” występowała nieprzerwanie w rozgrywkach Ligi, a 5. miejsce w 1936 roku było najlepszym jakie drużyna zajęła. W sezonie 1937 Warszawianka była jedynym klubem reprezentującym Warszawę w najwyższej klasie rozgrywek piłkarskich w kraju.

W 1925 roku Warszawianka przystąpiła do pierwszych w historii rozgrywek Pucharu Polski. W pierwszej fazie, po pokonaniu 3:1 Legii, Warszawianka została triumfatorem okręgu warszawskiego. W 1926 roku piłkarze przystąpili do rozgrywek ogólnokrajowych, gdzie przegrali 3:5 z TKS Toruń w pierwszym meczu grupy B i odpadli z rozgrywek. W tym samym roku Warszawianka zdobyła mistrzostwo Warszawy.

Po przewrocie majowym „Czarno-biali” byli związani z wojskiem, a funkcję prezesa klubu pełnił ppłk. dypl. Leopold Gebel.

W 1930 roku, podczas meczu z Gwiazdą Warszawa, nastąpił pierwszy w Polsce przypadek uspokajania tłumu kibiców poprzez polewanie go wodą (po kopniaku w plecy zadanego przez bramkarza Gwiazdy napastnikowi Warszawianki doszło do przepychanek, które zakończył obecny na stadionie oficer polewając awanturujące się osoby wodą z hydrantu).

W 1934 roku powstał stadion piłkarski Warszawianki przy ulicy Wawelskiej, a inauguracja obiektu została okraszona meczem Warszawianki z Polonią Warszawa. W obecności 3 tysięcy widzów padł remis 1:1.

Po rozpoczęciu wojny działalność Warszawianki została zawieszona. Zdecydowana większość zawodników i zawodniczek brała udział w działaniach obronnych. W latach 1939-1943 zginęło bądź zmarło wielu przedwojennych sportowców Warszawianki. Byli to m.in.: Janusz Kusociński, Wacław Sankowski, Stanisław Luxenburg, Wacław Luxenburg i Eugeniusz Lokajski. Lista ta wydłużyła się o wiele nazwisk w czasie Powstania warszawskiego. Ogromne były także zniszczenia stolicy. Wszystko to utrudniło reaktywację klubu po wojnie.

Pierwsze plany reaktywacji Warszawianki pojawiły się na warszawskiej Pradze już w 1944 roku. W 1945 roku do rozgrywek piłkarskich o mistrzostwo OZPN Warszawa zgłosiła się drużyna Warszawianki, jednak po sezonie jej piłkarze przeszli do Polonii. Przedstawiciele sportów drużynowych związali się zaś z innymi zespołami. Druga reaktywacja klubu rozpoczęła się w grudniu 1947 roku, a w roku następnym piłkarze przystąpili do rozgrywek warszawskiej Klasy C. W 1956 roku doszło do fuzji Warszawianki i Tęczy, później do fuzji Varsovii i Warszawianki. 17 lutego 1957 roku przyjęto nazwę Spółdzielczy Klub Sportowy Warszawianka. W 1955 roku „Duma Mokotowa” wywalczyła awans z Klasy A (IV poziom) do III ligi. Od 1956 do 1969 roku Warszawianka nieprzerwanie występowała na III poziomie rozgrywkowym, wygrywając te rozgrywki w sezonie 1962/1963 i 1963/1964. Nie udało się jednak awansować „Czarno-białym” z baraży o II ligę, za pierwszym razem zespół zajął 2. miejsce w grupie za Lublinianką, a za drugim ostatnie 5. miejsce.

W 1961 roku oddano do użytku pierwsze obiekty, w tym nowy stadion Warszawianki, przy ulicy Merliniego.

W latach 60. Warszawianka zaliczyła również kilka występów w Pucharze Polski na szczeblu centralnym. Sezon 1968/1969 okazał się najlepszym z nich, w I rundzie drużyna pokonała po dogrywce 3:1 Start Łódź, a w 1/16 finału uległa na własnym stadionie, w obecności 2 tys. widzów, Wiśle Kraków 0:3.

Przełom lat 60. i 70. XX wieku przyniósł kryzys dla sekcji piłkarskiej Warszawianki. W sezonie 1968/1969 „Duma Mokotowa” spadła z III ligi do ligi okręgowej, w sezonie 1969/1970 z ligi okręgowej do Klasy A, a w sezonie 1970/1971 do Klasy B. W 1972 roku wycofano drużynę z rozgrywek, a rok później zlikwidowano sekcję seniorów. W 1975 roku definitywnie zlikwidowano sekcję piłki nożnej Warszawianki.

Sukcesy

• 5. miejsce w Lidze (I poziom): 1936
• Puchar Polski:
  • Grupa B (1/4 finału) Pucharu Polski: 1926
• Puchar Polski na szczeblu okręgowym
  • 1925 (Legia 1:3 Warszawianka)
• Mistrzostwo Warszawy: 1925

Stadion

Warszawianka od momentu założenia w 1921 roku występowała na dwóch stadionach – na Agrykoli i Dynasach. W 1930 roku „Duma Mokotowa” otrzymała tereny u zbiegu ulic Żwirki i Wigury oraz Wawelskiej, a już w 1932 roku utworzyła tutaj tymczasowe boisko piłkarskie. W 1934 roku zbudowano m.in. budynek klubowy, stadion piłkarski oraz rozpoczęto budowę stadionu lekkoatletycznego o pojemności 50 tys. widzów, która została przerwana ze względu na agresję Niemiec na Polskę 1 września 1939 roku. W czasie okupacji niemieckiej na terenie Warszawianki stacjonowała artyleria, która doprowadziła obiekty do ruiny. W 1946 roku teren został przejęty przez klub sportowy Skra Warszawa, gdzie na miejscu niedokończonego i zrujnowanego stadionu lekkoatletycznego Warszawianki wybudowano w latach 1948–1953 nowy stadion lekkoatletyczno-piłkarski o pojemności 35 tys. widzów.

W 1954 roku przy ulicy Merliniego rozpoczęto budowę nowych obiektów sportowych (w tym stadionu piłkarsko-lekkoatletycznego) dla Warszawianki, które zostały zaprojektowane przez Zakłady Artystyczno-Badawcze warszawskiej ASP i wyróżniały się architekturą wtopioną w skarpę mokotowską. Stadion Warszawianki został oficjalnie i uroczyście oddany do użytku we wrześniu 1961 roku. Pojemność obiektu wynosiła 4 tys. miejsc. Po likwidacji sekcji piłkarskiej „Czarno-białych” w 1975 roku stadion był coraz rzadziej używany, aż ostatecznie popadł w ruinę. W latach 80. XX wieku na obiektach Warszawianki kręcono kilka scen serialu Zmiennicy. W 2000 roku na potrzeby filmu „Quo Vadis” ustawiono na stadionie replikę rzymskiego amfiteatru. W 2012 roku na terenie płyty głównej stadionu wybudowano 6 boisk piłkarskich ze sztuczną nawierzchnią.

Sezony

Przypisy

Bibliografia

• Gowarzewski Andrzej, Szczepłek Stefan, Szmel Bożena Lidia: Polonia, Warszawianka, Gwardia. GiA, Katowice, 2003. ISBN 83-88232-06-1. Brak numerów stron w książce
• Gawkowski Robert: Encyklopedia klubów sportowych Warszawy i jej najbliższych okolic w latach 1918-39. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2007. ISBN 978-83-235-0382-8. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Strona oficjalna Klubu Sportowego Warszawianka

1. Ekstraklasa w piłce nożnej
2. Warszawianka (klub sportowy)
3. Legia Warszawa (piłka nożna)
4. Resovia (piłka nożna)
5. Polonia Warszawa (piłka nożna)
6. Gwardia Warszawa (piłka nożna)
7. Warta Poznań (piłka nożna)
8. Mistrzostwa Polski w piłce nożnej mężczyzn
9. Pogoń Lwów (piłka nożna)
10. Tabela wszech czasów Ekstraklasy w piłce nożnej
11. Lista stadionów w Polsce
12. Lista stadionów piłkarskich w Polsce
13. Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2012
14. WKS Gwardia Warszawa
15. Hutnik Kraków
16. Stadion RKS Skra
17. CWKS Legia Warszawa
18. Puchar Polski w piłce nożnej mężczyzn
19. Polonia Warszawa w krajowych rozgrywkach w piłce nożnej
20. Warszawa