Chaja Polak

Chaja-Line Polak (Den Haag, 5 november 1941) is een Nederlands schrijfster en beeldend kunstenaar.

Familie

Ze is de dochter van Hans Polak en Annetje Kupferschmidt. Haar ouders waren Joods en tijdens de Tweede Wereldoorlog actief binnen het verzet.

Levensloop

In haar eerste levensjaren heeft Polak tijdens de Tweede Wereldoorlog op diverse adressen met haar moeder ondergedoken gezeten. Op 2 april 1944 werden haar ouders op hun onderduikadres bij de kunstenaar Kees Hos en zijn vrouw Tine de Leede gearresteerd door drie politiemensen, waaronder Johannes Krom. Chaja werd niet meegenomen omdat de agenten veronderstelden dat het echtpaar een zoontje had en Tine het arrestatieteam wist wijs te maken dat Chaja hun dochter was; ze stond valselijk in hun familieboekje opgenomen onder de naam Evelyne en luisterde naar de roepnaam Lyneke. De volgende dag kwam Krom terug om Chaja alsnog op te halen, maar zij was toen al bij een ander gezin ondergebracht.

Hans Polak werd vermoord in Dachau, maar haar moeder overleefde Auschwitz. Na de oorlog werd Chaja met haar moeder herenigd en gingen ze in Amsterdam wonen. Haar moeder trouwde met verzetsman Cor Fels die ook in kampen had gezeten. De meeste van haar latere boeken gaan over de situatie van kinderen van slachtoffers van de Holocaust. Zij wil echter zelf niet het stigma van oorlogsslachtoffer opgelegd krijgen.

Ze volgde haar middelbare schoolopleiding aan het Montessori Lyceum Amsterdam (1953-1959). Er volgde een opleiding aan de pedagogische academie, die zij niet zou voltooien (1959-1961). Vervolgens werkte ze voor een half jaar in een kibboets in Israël (1960). Na haar vertrek ging ze terug naar Amsterdam, waar ze tussen 1976 en 1979 studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie (wel voltooid)..

Zij maakte oorspronkelijk schilderijen en tekeningen waar veel verdriet uit sprak, later verliet zij dat thema en ging ze lichter werken.

Vervolgens exposeerde ze met haar schilderijen in binnen- en buitenland. Ook maakte zij gedichten. In 1988 vertrok ze naar Rome, waar ze begon met schrijven. In 1989 debuteerde zij met het boek Zomaar een vrijdagmiddag. Diverse van Polaks boeken zijn vertaald naar het Deens, Engels, Duits en Italiaans. Ook hebben haar boeken diverse malen op de longlist van de Libris Literatuur Prijs gestaan.

Polak was in 2016 lid van het comité van aanbeveling van het Steuncomité Israëlische Vredes- en Mensenrechtenorganisaties (SIVMO).

Bibliografie

• Zomaar een vrijdagmiddag (1989). Het boek gaat over de manier waarop kinderen de oorlogservaringen van hun beschadigde ouders ervaren.
  • Uitgeverij Amber, Amsterdam, ondertitel op omslag: verhalen, 108 p, 20 cm, ISBN 90-5093-079-4
• De tijd van het zwijgen (1990)
  • Uitgeverij Amber, Amsterdam, 106 p, 20 cm, ISBN 90-5093-124-3
• De krijtcirkel (1992)
  • Uitgeverij Amber, 159 p, 20 cm, ISBN 90-5093-177-4
• Atlantis 4, de mooiste romanfragmenten. Bloemlezing., Elisabeth Marain, Chaja Polak, Meir Shalev, Mustafa Stitou e.a.
  • 1994, Uitgeverij Arena, Amsterdam, 141 blz., geb., Atlantis 4 bevat fragmenten uit nieuwe Nederlandse en vertaalde romans die in het tweede halfjaar van 1994 bij uitgeverij Atlantis zouden verschijnen.
• Stenen halzen (1994). Over hoe kinderen van beschadigde ouders zich gaan opstellen als de ouders van hun ouders. Dit wordt aangeduid met parentificatie.
  • 1e druk: 1994, Uitgeverij Arena, Amsterdam, 119 p, 22 cm, ISBN 90-6974-207-1 (geb.) en ISBN 90-5000-091-6
  • 2e druk: 1998, Utgeverij Vassallucci, Amsterdam, 119 p, 22 cm, ISBN 90-5000-091-6 (geb.)
  • 3e druk: geen data beschikbaar
  • 4e druk: 1999, Uitgeverij Pandora, Amsterdam [etc.], 135 p, 18 cm, ISBN 90-254-9997-X
• Tweede vader (1996). Het boek beschrijft hoe een kind, nadat haar moeder is hertrouwd, trouw blijft aan haar vermoorde vader.
  • eerste druk: 1996, Uitgeverij Vassallucci, Amsterdam, 104 p, 22 cm, ISBN 90-5000-013-4 (geb.)
  • tweede druk: cop. 1997, Uitgeverij De Geus, Breda, Geuzenpocket nr. 119, 119 p, 19 cm, ISBN 90-5226-502-X
• L'altro padre, Chaja Polak; trad. [dall' olandese] di Giancarlo Errico, vertaling van "Tweede vader"
  • medewerker: Giancarlo Errico (1935-) (ISNI 0000 0000 4791 1582)
  • 2000, Giuntina, Firenze, reeks: Collana "Schulim Vogelmann" nr. 79, 145 p, 20 cm, ISBN 88-8057-094-3
• Zomersonate (1997). Over een kind van beschadigde ouders, waarin het kind de gevoelige plekken probeert te vermijden.
  • illustraties: Chaja Polak, uitgeverij Vassallucci, Amsterdam, 71 p, ill, 22 cm, ISBN 90-5000-068-1 (geb.)
• Sonata d'estate, Chaja Polak; trad. [dal neerlandese] di Giancarlo Errico
  • Medewerker: Giancarlo Errico (1935-) (ISNI 0000 0000 4791 1582)
  • 1999, Uitgeverij Giuntina, Firence, Reeks: Collana "Schulim Vogelmann" nr. 75, 97 p, ill, 20 cm, ISBN 88-8057-085-4
• Summer sonata, transl. [from the Dutch] by Susan Massotty
  • Medewerker: Susan Massotty (1948-) (ISNI 0000 0001 1752 8125)
  • 1999, Uitegerij Canongate, Edinburgh, 96 p, ill, 21 cm, ISBN 0-86241-882-8 (geb.)
• Hollandse huizen. Verhalen over de mooiste huizen in Holland, Met teksten van o.a. Hans Andreus, Geert Mak, Chaja Polak, Jan Slauerhoff en Vitruvius.
  • 1999, Uitgeverij EEP/Factotum BV, De Bilt, 1999, 1e druk, met 24 kleurenfoto's van Martin Kers, 64p., 14 x 20 cm. (oblong)
• Verloren vrouw (1999),
  • uitgeverij Vassallucci, Amsterdam, 160 p, 22 cm, ISBN 90-5000-156-4 (geb.)
• Sommersonate, Chaja Polak ; overs. [fra hollandsk] af Mette Jokumsen
  • Medewerker: Mette Jokumsen (ISNI 0000 0003 9105 5615)
  • 2000, uitgeverij Tiderne Skifter, Københav, 108 p, 19 cm, ISBN 87-7445-839-6
• Sommersonate, Chaja Polak ; aus dem Niederländischen von Heike Baryga
  • Medewerker: Heike Baryga (1966-) (ISNI 0000 0003 9842 9173)
  • 2000, uitgeverij Erstausg. München [etc.] : Piper, Reeks: Piper, ISSN 0179-5147; 7003, 119 p, 19 cm, ISBN 3-492-27003-4
• Verloren vrouw, Chaja Polak
  • 2001, Stichting Uitgeverij XL, Den haag, Reeks: XL nr. 697, Annotatie: Met grote letter gedrukt
  • 216 p, 25 cm, ISBN 90-5542-697-0 (geb.)
• Over de grens (2001), Chaja Polak
  • uitgeverij Vassallucci, Amsterdam,
  • 1e druk: 178 p, 22 cm, ISBN 90-5000-193-9 (geb.)
  • 2e druk: geen data
  • 3e druk: geen data
  • 4e druk: 2004, Uitgeverij Pockethuis, [Amsterdam], 178 p, 18 cm, ISBN 90-461-3055-X
  • 5e druk: 2007, Uitgeverij Pandora, [Amsterdam etc.], 178 p, 18 cm, ISBN 978-90-467-0116-4
• Salka (2004)
  • Uitgeverij Meulenhoff, Amsterdam, 223 p, 21 cm, ISBN 90-290-7508-2 (geb.)
• Inpakken & weggeven, verhalenbundel: L.H. Wiener, P.F. Thomése, Yvonne Kroonenberg, Michel Krielaars, Peter Drehmanns, Renate Dorrestein, Wanda Bommer, Don Duyns, Anja Sicking, Chaja Polak en Nida Oudejans.
  • 2005, uitgeverij Contact, Amsterdam, paperback, ISBN 9789025426651 In deze bundel vertellen schrijvers over hun avonturen en belevenissen in de sinterklaas- en kerstmaand
• Wachten op de schemering (2007)
  • Uitgeverij Contact, Amsterdam [etc.], 125 p, 21 cm, ISBN 978-90-254-2567-8 (geb.),
  • 2008, Herdruk, Stichting Uitgeverij XL, Den Haag: Reeks: XL nr. 1435, Met grote letter gedrukt, 132 p, 23 cm, ISBN 978-90-463-0454-9 (geb.),
• Verslag van een onaanvaarde dood (2007)
  • Uitgeverij Contact, Amsterdam [etc.], Ondertitel op stofomslag: poëzie, 49 p, 21 cm, ISBN 978-90-254-2566-1 (geb.),
• De verlegen minnaars (2011)
  • Uitgeverij Contact, Amsterdam [etc.], 204 p, 20 cm, ISBN 978-90-254-3541-7,
  • Uitgeverij XL, Leidschendam, Reeks: XL nr. 1771, Met grote letter gedrukt, 234 p, 23 cm, ISBN 978-90-463-0790-8 (geb.),
• Vissen redden - Nadat haar relatie is gestrand, ontkent Monique Champagne haar eigen verdriet. Ze besluit zich in dienst te stellen van het redden van de vis,waardoor ook de wereld gered kan worden, Chaja Polak,
  • 2011, Uitgeverij XL, Leidschendam, geb., 234 pag., ISBN 9789046307908
• Twintig minuten (2015). Over een moeder die iets verschrikkelijks wil vertellen aan haar dochter, dat ze heeft meegemaakt in een concentratiekamp.
  • april 2015, Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam, 107 p, 21 cm, ISBN 978-90-254-4482-2 (geb.)
  • 2e druk: september 2015, Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam, 107 p, 21 cm, ISBN 978-90-254-4482-2 (geb.)
• De man die geen hekel had aan Joden. Een botsing met het verleden (2018). Geschreven naar aanleiding van het boek Oorlogsouders van Isabel van Boetzelaer. Hierin waarschuwt Polak voor relativering ("nivellering") van goed en kwaad in de Tweede Wereldoorlog en beschrijft zij haar activiteiten om samen met haar broer Hans Fels de leugens (aldus Polak) in het boek aan te tonen.
  • 2018, Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam, foto's: Hans Fels, met literatuuropgave
  • 141 pagina's, acht ongenummerde pagina's platen, illustraties, 22 cm, ISBN 978-90-450-3769-1 (geb.)
  • Besproken personen:
    • Christiaan Willem Johan baron van Boetzelaer (1920-2012)
    • Hans Mozes Polak (1916-1945)
    • Chanah Sarah Kupferschmidt (1914-2001)
    • Isabel C.L. van Boetzelaer (1961-) (ISNI 0000 0004 6014 1155)
• Tweede druk: mei 2019, Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam
  • 152 pagina's, 8 ongenummerde pagina's platen, 21 cm, ISBN 978-90-450-4029-5 (paperback),
• Het verdriet van de vrede (2023) Na de oorlog trekken drie joodse vrouwen, alle drie weduwe, zich samen terug in een huis aan zee, om te proberen hun leven weer op te bouwen.
  • juni 2023, Uitgeverij Cossee, Amsterdam, 192 p, 20cm, paperback, ISBN 978-9464520828
• Brief in de nacht, gedachten over Israël en Gaza (essay bij Cossee, maart 2024)

Bestseller 60

Externe links

• Biografieën, werken en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)
• (nl) Profiel op VPRO Boeken
• Hans Polak op het Joods Monument