Gibelini i gwelfowie

Gibelini i gwelfowie – stronnictwa polityczne rywalizujące we Włoszech na przełomie XII i XIII wieku, głównie w okresie zmagań cesarza Fryderyka II z papiestwem.

Nazwa gwelfowie wywodzi się od włoskiej formy nazwiska popieranych przez nich książąt bawarskich Welf. Welfowie współpracowali z Państwem Kościelnym w walce przeciwko Świętemu Cesarstwu Rzymskiemu, a od XIII wieku byli przeciwnikami władzy cesarskiej we Włoszech.

Gibelini (lub gibelinowie, z wł. ghibellino) byli stronnikami władzy cesarskiej we Włoszech. W pewnym okresie zdołali zdominować część miast włoskich. Nazwa stronnictwa pochodzi od nazwy wirtemberskiego miasta Waiblingen i zarazem zawołania bojowego Hohenstaufów.

Oba stronnictwa nękane były wewnętrznymi sporami, co prowadziło niekiedy do zatarcia głównej linii podziału. Np. we Florencji w początkach XIV w. stronnictwo gwelfów podzieliło się na białych gwelfów – zwolenników ugody z cesarzem (należał do nich Dante Alighieri), i czarnych – radykalnie antycesarskich. Nazwy stronnictw i różnice między nimi przetrwały czasy zasadniczej przyczyny sporów i były w użyciu także po upadku dynastii Hohenstaufów (zob. też neogwelfizm).

Przynależność do stronnictw znalazła swoje odzwierciedlenie w heraldyce włoskiej. Rody i niekiedy miasta należące do partii gibelinów umieszczały w głowicy tarczy herbowej czarnego cesarskiego orła, dwu- lub jednogłowego, w złotym polu (wł. Capo dell`Imperio), a zwolennicy gwelfów, w błękitnym polu głowicy sadowili czerwony kołnierz turniejowy ponad trzema złotymi liliami (wł. Capo d`Angio), niekiedy stosowano same tylko trzy złote lilie.

Miasta gibelinów

• Arezzo
• Forlì
• Modena
• Osimo
• Pawia
• Pistoia
• Piza
• Siena
• Spoleto
• Todi

Miasta gwelfów

• Bolonia
• Brescia
• Crema
• Cremona
• Florencja
• Genua
• Lodi
• Mantua
• Orvieto
• Perugia

Bibliografia

• Tadeusz Manteuffel: Historia powszechna: Średniowiecze. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978. Brak numerów stron w książce
• Jean Carpentier, François Lebrun (red.): Historia świata śródziemnomorskiego. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2003. ISBN 83-04-04647-4. Brak numerów stron w książce