Premier-liha

Ukraińska Premier-liha (ukr. Прем'єр-ліга) – najwyższa w hierarchii klasa męskich ligowych rozgrywek piłkarskich na Ukrainie, będąca jednocześnie najwyższym szczeblem centralnym (I poziom ligowy), utworzona w 1992 roku i zarządzana przez Ukraińską Piłkarską Premier-lihę (UFPL), a wcześniej Ukraiński Związek Piłki Nożnej (FFU). Zmagania w jej ramach toczą się cyklicznie (co sezon) i przeznaczone są dla 16 najlepszych krajowych klubów piłkarskich. Jej triumfator zostaje Mistrzem Ukrainy, zaś najsłabsze drużyny są relegowane do Perszej lihi (II ligi ukraińskiej).

Historia

Po uzyskaniu niepodległości w 1991 roku Ukraina zaczęła organizować własne rozgrywki piłkarskie (wcześniej zespoły ukraińskie występowały w mistrzostwach ZSRR). Pierwszy niepełny sezon ukraińskiej ekstraklasy rozegrano wiosną 1992 roku, kiedy to 20 zespołów podzielono na dwie grupy, w których walczono systemem dwurundowym. Zwycięzcy obydwu grup spotkali się w meczu finałowym o pierwsze, po odzyskaniu niepodległości, mistrzostwo Ukrainy. Dość niespodziewanie wygrał zwycięzca grupy A Tawrija Symferopol, która pokonała utytułowane Dynamo Kijów 1:0. W meczu o 3. miejsce Dnipro Dniepropetrowsk wygrał z Szachtarem Donieck 3:2. Od sezonu 1992/93 liga gra systemem jesień – wiosna, od sezonu 1996/97 w lidze dominują dwa zespoły Dynamo Kijów i Szachtar Donieck, które na przemian zdobywają mistrzostwo i wicemistrzostwo kraju. Do 2008 roku liga nazywała się Wyższa Liga (ukr. Вища ліга). W 2009 została założona Ukraińska Premier-liha. 6 lipca 2009 roku Premier-liha została zlikwidowana. Zdecydował o tym sąd administracyjny w Kijowie. Powodem była niezgodność organizacyjno-prawna rozgrywek z ukraińskim prawem. Rozwiązaniem problemu było „przerejestrowanie” rozgrywek już według norm ukraińskiego prawa.

Od sezonu 2014/2015 liga liczyła 14 zespołów. Od sezonu 2016/17 liczy 12 zespołów. W sezonie 2020/2021 liga wróciła do 14 zespołów, a w 2021/2022 do 16 uczestników.

Sezon 2021/2022 został zakończony na nadzwyczajnym walnym zgromadzeniu Premier-lihi 26 kwietnia 2022 z powodu rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Liga zdecydowała, że nie przyzna tytułu mistrzowskiego, ponieważ sezon zakończył się przedwcześnie, ale ligowa pozycja klubu zostanie wykorzystana do określenia kwalifikacji do europejskich pucharów.

System rozgrywek

Obecny format ligi zakładający brak podziału na grupy obowiązuje od sezonu 1992/93.

Rozgrywki składają się z 26 kolejek spotkań rozgrywanych pomiędzy drużynami systemem kołowym. Każda para drużyn rozgrywa ze sobą dwa mecze – jeden w roli gospodarza, drugi jako goście. Po dwóch rundach rozgrywek zespoły z miejsc 1-6 przystąpiły do walki w trzeciej rundzie o mistrzostwo i europejskie puchary. Zespoły z miejsc 7-12 walczyły w trzeciej rundzie o utrzymanie. Pierwsza szóstka rozgrywa ze sobą mecze – u siebie oraz na wyjeździe. Dolna szóstka również rozgrywa ze sobą mecze – u siebie oraz na wyjeździe. Od sezonu 2020/2021 w lidze występuje 16 zespołów. W przeszłości liczba ta wynosiła od 12 do 20. Drużyna zwycięska za wygrany mecz otrzymuje 3 punkty (do sezonu 1993/94 2 punkty), 1 za remis oraz 0 za porażkę.

Zajęcie pierwszego miejsca po ostatniej kolejce spotkań oznacza zdobycie tytułu Mistrzów Ukrainy w piłce nożnej. Mistrz Ukrainy zdobywa prawo gry w Lidze Mistrzów UEFA. Druga drużyna zdobywa prawo uczestniczenia w eliminacjach do Ligi Mistrzów. Trzecia oraz czwarta drużyna zdobywają możliwość gry w Lidze Europy UEFA. Również zwycięzca Pucharu Ukrainy startuje w fazie grupowej Lidze Europy lub, w przypadku, w którym zdobywca krajowego pucharu zajmie miejsce w pierwszej dwójce – możliwość gry w eliminacjach do Ligi Europy otrzymuje również piąta drużyna klasyfikacji końcowej. Zajęcie 2 ostatnich miejsc wiąże się ze spadkiem drużyn do Pierwszej ligi.

W przypadku zdobycia tej samej liczby punktów, klasyfikacja końcowa ustalana jest w oparciu o wynik dwumeczu pomiędzy drużynami, w następnej kolejności w przypadku remisu – różnicą bramek w pojedynku bezpośrednim, następnie ogólnym bilansem bramkowym osiągniętym w sezonie, większą liczbą bramek zdobytych oraz w ostateczności losowaniem.

Skład ligi w sezonie 2022/2023

Lista sezonów

Statystyka

Tabela medalowa

Mistrzostwo Ukrainy zostało do tej pory zdobyte przez 3 różne drużyny. Stan na 11 maja 2024.

Piłkarze z największą liczbą zdobytych goli w Premier lidze

Stan na 10 maja 2021

Dla piłkarzy, którzy strzelili w lidze ponad 100 bramek został założony Klub 100 (Klub Serhija Rebrowa). Liczbę ponad 100 jako pierwszy przekroczył Serhij Rebrow. Oprócz Klubu Serhija Rebrowa istnieje również Klub Tymerłana Husejnowa – dla piłkarzy, którzy strzelili minimum 100 goli w rozgrywkach Mistrzostw i Pucharu Ukrainy, europejskich Pucharów oraz oficjalnych i towarzyskich meczach narodowej reprezentacji.

Piłkarze z największą liczbą występów w Premier lidze

Stan na 27 listopada 2016

Dla piłkarzy, którzy rozegrali w lidze ponad 300 gier został założony Klub 300 (Klub Ołeksandra Czyżewskiego). Liczbę ponad 300 jako pierwszy przekroczył Ołeksandr Czyżewski.

Trenerzy z największą liczbą tytułów w Premier lidze

Stan na 16 maja 2016

Trenerzy z największą liczbą meczów w Premier lidze

Stan na 16 maja 2016

Arbitrzy z największą liczbą sędziowanych meczów w Premier lidze

Stan na 29 listopada 2016

Plebiscyt Premier-lihi

Plebiscyt Premier-lihi – coroczny plebiscyt organizowany od 2009 przez Ukraińską Piłkarską Premier-lihę oraz witrynę UA-Football. Początkowo plebiscyt przeprowadzano w pięciu kategoriach: Najlepszy Piłkarz, Najlepszy Strzelec, Najlepszy Trener, Najlepszy Arbiter i Drużyna Fair Play, w 2010 pojawiła się kategoria Najlepszy Bramkarz, w 2011 Najlepszy Młody Piłkarz.

Najlepszy piłkarz

• 2008/09: Darijo Srna (Szachtar Donieck)
• 2009/10: Darijo Srna (Szachtar Donieck)
• 2010/11: Willian (Szachtar Donieck)
• 2016/17: Andrij Jarmołenko (Dynamo Kijów)
• 2017/18: Marlos (Szachtar Donieck)

Król strzelców

• 2008/09: Ołeksandr Kowpak (Tawrija Symferopol)
• 2009/10: Artem Miłewski (Dynamo Kijów)
• 2010/11: Jewhen Sełezniow (Dnipro Dniepropetrowsk)
• 2011/12: Maicon Pereira de Oliveira (Wołyń Łuck) / Jewhen Sełezniow (Szachtar Donieck)
• 2012/13: Henrich Mychitarian (Szachtar Donieck)
• 2013/14: Luiz Adriano (Szachtar Donieck)
• 2014/15: Alex Teixeira (Szachtar Donieck) / Eric Bicfalvi (Wołyń Łuck)
• 2015/16: Alex Teixeira (Szachtar Donieck)
• 2016/17: Andrij Jarmołenko (Dynamo Kijów)
• 2017/18: Facundo Ferreyra (Szachtar Donieck)
• 2018/19: Júnior Moraes (Szachtar Donieck)
• 2019/20: Júnior Moraes (Szachtar Donieck)

Najlepszy trener

• 2005/06: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
• 2007/08: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
• 2008/09: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
• 2009/10: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
• 2010/11: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
• 2011/12: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
• 2012/13: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
• 2013/14: Mircea Lucescu (Szachtar Donieck)
• 2016/17: Paulo Fonseca (Szachtar Donieck)
• 2017/18: Paulo Fonseca (Szachtar Donieck)

Najlepszy arbiter

• 2008/09: Andrij Szandor (Lwów)
• 2009/10: Wiktor Szwecow (Odessa)
• 2010/11: Wiktor Szwecow (Odessa)
• 2016/17: Anatolij Abduła (Charków)

Drużyna Fair Play

• 2008/09: Dynamo Kijów

Najlepszy bramkarz

• 2009/10: Andrij Piatow (Szachtar Donieck)
• 2010/11: Ołeksandr Szowkowski (Dynamo Kijów)
• 2016/17: Andrij Piatow (Szachtar Donieck)

Najlepszy młody piłkarz

• 2010/11: Jewhen Konoplanka (Dnipro Dniepropetrowsk)
• 2016/17: Artem Dowbyk (Dnipro Dniepropetrowsk)

Jubileuszowe bramki

• 1: 06.03.1992 – Anatolij Muszczynka (Karpaty Lwów)
• 1 000: 14.08.1993 – Ołeh Matwiejew (Szachtar Donieck)
• 2 000: 08.11.1994 – Serhij Konowałow (Dnipro Dniepropetrowsk)
• 3 000: 06.05.1996 – Wołodymyr Mozoluk (Wołyń Łuck)
• 4 000: 01.09.1997 – Serhij Rebrow (Dynamo Kijów)
• 5 000: 17.06.1999 – Andrij Hołowko (Worskła Połtawa)
• 6 000: 15.04.2001 – Ołeksandr Hołowko (Dynamo Kijów)
• 7 000: 11.05.2003 – Ołeksandr Rykun (Illicziweć Mariupol)
• 8 000: 06.03.2005 – Maksim Shatskix (Dynamo Kijów)
• 9 000: 12.11.2006 – Serhij Nazarenko (Dnipro Dniepropetrowsk)
• 10 000: 03.10.2008 – Rusłan Rotań (Dnipro Dniepropetrowsk)
• 11 000: 09.07.2010 – Andrij Szewczenko (Dynamo Kijów)
• 12 000: 11.12.2011 – Luiz Adriano (Szachtar Donieck).

Frekwencja na stadionach

Początkowo nie była zbyt wysoka. W latach 1992–1998 wynosiła 5500-6000 widzów na mecz. Spowodowane to było przede wszystkim opustoszeniem trybun Dynama Kijów, na które w latach 80. chodziło przeciętnie 50–60 tys. widzów, a po 1992 r. ok. 4000-5000. Od 1998 r. liczba widzów powoli rośnie i od 7500 w sezonie 1998/1999 skoczyła do 9700 w sezonie 2002/2003. Obecnie średnia widzów w lidze ukraińskiej waha się pomiędzy 7500 a 9500 na mecz. Najwięcej fanów ogląda Szachtara Donieck – ok. 20 tys. i Karpaty Lwów. Dużo widzów odwiedza też stadiony Metalista Charków i Zorii Ługańsk. Mecze Dynama Kijów nadal ogląda mało, jak na tak wielki klub, widzów (ok. 7000-10 000), czego głównym powodem była do 2007 r. bardzo liczna obecność pododdziałów ukraińskiego MSW, które infiltrowało kibiców i często ich atakowało.

Polacy w najwyższej lidze ukraińskiej

Inne

• Puchar Ukrainy w piłce nożnej mężczyzn
• I liga ukraińska w piłce nożnej mężczyzn
• II liga ukraińska w piłce nożnej mężczyzn

Przypisy

Bibliografia

• Oficjalna strona Premier-lihi (ukr. • ang. • ros.)
• Premier Liha Ukrainy w RSSSF (ang.)
• Ukraińska piłka nożna w bazie PFL (ukr.)
• Oficjalna strona FFU. ffu.ua. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-02)]. (ukr.).
• Premier League, [w:] baza Soccerway (liga) [dostęp 2021-01-02] .
• Ukraińska piłka nożna. ukrainiansoccer.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-04-30)]. w bazie Ukrainiansoccer (ang.)
• Historia ukraińskiej piłki nożnej (ukrsoccerhistory.com) (ang. • ukr.)
• Mistrzostwa Ukraińskiej SRR w bazie Footballfacts (ang.)