Meksika Uyuşturucu Savaşı

Meksika Uyuşturucu Savaşı (İspanyolca: guerra contra el narcotráfico en México), 2006 yılında Meksika hükûmetinin uyuşturucu kartellerine yönelik başlattığı operasyonlardır. Meksika Ordusu 2006 yılında müdahale ettiğinde hükûmetin temel hedefi uyuşturucuya bağlı şiddeti azaltmaktı. Meksika hükûmeti, asıl odak noktasının kartelleri ortadan kaldırmak ve uyuşturucu kaçakçılığını önlemek olduğunu ileri sürdü. Çatışma, Amerika Birleşik Devletleri federal hükûmetinin önderlik ettiği uyuşturucuya karşı küresel savaşın Meksika tiyatrosu olarak tanımlanmıştır.

Miguel Ángel Félix Gallardo'nun 1989'da tutuklanmasının ardından şiddet artmıştır. Gallardo, ilk büyük Meksikalı uyuşturucu kartelinin lideri ve kurucu ortağıydı; Mevcut kartellerin ittifakı olan Guadalajara Karteli (Sinaloa Karteli, Juárez Karteli, Tijuana Karteli ve Aldair Mariano'nun lideri olduğu Sonora Karteli dahil). Tutuklanmasının ardından ittifak dağılmıştır ve üst düzey üyeler kendi kartellerini oluşturarak bölgelerin ve kaçakçılık yollarının kontrolü için mücadele etmiştir.

Meksikalı uyuşturucu kaçakçılığı örgütleri onlarca yıldır varlığını sürdürmesine rağmen, 1990'larda Kolombiyalı Cali ve Medellín kartellerinin çöküşünden sonra etkileri artmıştır. 2007 yılına gelindiğinde Meksikalı uyuşturucu kartelleri Amerika Birleşik Devletleri'ne giren kokainin %90'nını kontrol ediyordu. Başta Tijuana ve Körfez kartelleri olmak üzere önemli kartel liderlerinin tutuklanması, kartellerin ABD'ye giden kaçakçılık yollarının kontrolü için mücadele etmesi nedeniyle uyuşturucu şiddetinin artmasına yol açmıştır.

Federal kolluk kuvvetleri, yolsuzluğu kontrol etmek ve kartel şiddetini azaltmak amacıyla 1982'den bu yana en az beş kez yeniden düzenlenmiştir. Aynı dönemde, Meksika'nın yaygın rüşvet sistemiyle mücadele edebilecek yeni, yolsuzluktan uzak askerler olarak en az dört elit özel kuvvet oluşturulmuştur. Analistler, yasa dışı uyuşturucu satışlarından elde edilen toptan kazançların yıllık 13,6 ila 49,4 milyar dolar arasında değiştiğini tahmin ediyor. ABD Kongresi, Haziran 2008'in sonlarında Meksika'ya Mérida Girişimi için 1,6 milyar Amerikan Doları sağlamanın yanı sıra ulusal adalet sistemlerini güçlendirmek için teknik tavsiye sağlayan bir yasayı kabul etmiştir. Başkan Felipe Calderón'un yönetiminin sonuna gelindiğinde (1 Aralık 2006 - 30 Kasım 2012), Meksika uyuşturucu savaşında resmî ölü sayısı en az 60.000'di. Tahminler, 2013 yılına kadar ölü sayısını 120.000'in üzerine çıkarmıştır; 27.000 kayıp hariç. Başkan Andrés Manuel López Obrador, 2018 yılında göreve başladığından beri savaşın bittiğini ilan etmişti ancak ülkedeki cinayet oranının yüksek kalması nedeniyle yorumu eleştirilmiştir. Son zamanlarda Kuzeydoğu Meksika'daki karteller Jalisco Yeni Nesil Karteline karşı birlik olmayı düşünüyor.

Arka plan

Meksika, coğrafi konumundan dolayı Latin Amerika ülkeleri ve ABD arasında uyuşturucunun transferi konusunda önemli bir köprü görevi görmektedir. Meksikalı içki kaçakçıları, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki İçki Yasağı boyunca Amerika Birleşik Devletleri'ndeki gangsterlere alkol sağlamışlardır ve ABD ile yasadışı uyuşturucu ticaretinin başlangıcı, yasağın 1933'te sona ermesiyle başladı. 1960'ların sonlarına doğru Meksikalılar büyük çapta uyuşturucu kaçakçılığı yapmaya başlamıştır.

1960'larda ve 1970'lerde Meksika, 1975 ile 1978 yılları arasında "Altın Üçgen"de, özellikle Sinaloa'da afyon ve esrar ekimine karşı mücadele bahanesiyle geliştirilen hem Durdurma Operasyonunun hem de Condor Operasyonunun bir parçasıydı.

1970'li yıllar ve 1980'lerin başında Kolombiyalı Pablo Escobar ana kokain ihracatçısıydı ve dünyanın dört bir yanında organize şebekelere sahipti. Escobar'ın Medellín Karteli ve Cali Karteli ürünleri üretirken, Miguel Ángel Félix Gallardo'nun Guadalajara Karteli dağıtımı denetliyordu. Güney Florida ve Karayipler'de yaptırım çabaları yoğunlaştığında Kolombiyalı örgütler, kokainin kara yoluyla Meksika üzerinden Amerika Birleşik Devletleri'ne taşınması için Meksika merkezli kaçakçılarla ortaklıklar kurmuştu.

Bu, Meksika'nın uzun süredir eroin ve esrarın önemli bir kaynağı olduğu ve Meksika'daki uyuşturucu kaçakçılarının Kolombiya'daki ticarete hazır insanlara hizmet etmeye hazır bir altyapı kurmuş olması nedeniyle kolayca başarılmıştır. 1980'lerin ortalarında, Meksika'daki organizasyonlar Kolombiya kokaininin köklü ve güvenilir taşıyıcılarıydı. Başlangıçta, Meksika çetelerine ulaşım hizmetleri için nakit para ödeniyordu, ancak 1980'lerin sonlarında Meksika nakliye organizasyonları ve Kolombiya uyuşturucu kaçakçıları, bir ürüne ödeme düzenlemesine karar verdiler.

Meksika'daki nakliye şirketlerine genellikle her bir kokain gönderiminin %35 ila %50'si oranında pay verilirdi. Bu düzenleme, Meksika'daki organizasyonların kokainin dağıtımında ve dağıtımında yer aldığı ve kendi başına muazzam bir trafiğe kapıldığı anlamına geliyordu. Şu an Sinaloa Karteli ve Körfez Karteli, kokain kaçakçılığı işini Kolombiyalılardan devralmış durumdadır.

Çeşitli Meksika kartelleri arasındaki güç dengesi, yeni örgütler ortaya çıktıkça ve eskileri zayıflayıp çöktükçe sürekli değişiyor. Kartel liderlerinin tutuklanması veya öldürülmesi gibi sistemdeki bir aksaklık, rakiplerin güç boşluğundan yararlanmak için harekete geçmesiyle kan dökülmesine neden olur. Liderlik boşlukları bazen kolluk kuvvetlerinin belirli bir kartele karşı kazandığı başarılardan kaynaklanır, bu nedenle karteller sıklıkla ya yolsuzluk yapan yetkililere rakiplerine karşı harekete geçmeleri için rüşvet vererek ya da rakiplerinin operasyonları hakkındaki istihbaratı Meksika ya da ABD hükûmetinin Uyuşturucu ile Mücadele Dairesi'ne (DEA) sızdırarak kolluk kuvvetlerini birbirine düşürmeye çalışır.

Şiddetin tırmanmasına birçok faktör katkıda bulunurken, Meksiko'daki güvenlik analistleri, artan belanın kökenlerini, uyuşturucu kaçakçıları ile 1980'lerin sonlarında siyasi güç üzerindeki hâkimiyetini kaybetmeye başlayan Kurumsal Devrimci Parti (PRI) tarafından kontrol edilen hükûmetler arasında uzun süredir örtülü bir anlaşmanın çözülmesine kadar izliyor.

Rakip uyuşturucu kartelleri arasındaki mücadele, Meksika'da kokain işini yürüten Félix Gallardo'nun 1989'da tutuklanmasından sonra ciddi anlamda başlamıştır. 1990'ların sonunda çatışmalarda bir durgunluk vardı ancak şiddet 2000'den bu yana giderek kötüleşmiştir.

Kaynakça

Dış bağlantılar

• Map of Mexican Drug War violence