ชาวยิวเซฟาร์ดี

ชาวยิวเซฟาร์ดี (อังกฤษ: Sephardi Jews; ฮีบรู: ספרדי; ฮิบรูมาตรฐาน: Səfardiไทบีเรีย Səp̄arədî; พหูพจน์ ספרדים, ฮิบรูใหม่: Səfaradim ไทบีเรีย: Səp̄arədîm; สเปน: Sefardíes; โปรตุเกส: Sefarditas, กรีก: Σεφάρδοι, ตุรกี: Sefarad, จูเดโอ-สเปน: Sefardies) เป็นชนกลุ่มย่อยของกลุ่มชนยิวที่มาจากคาบสมุทรไอบีเรีย และ แอฟริกาเหนือ ที่มักจะกล่าวว่าคู่กับชาวยิวอัชเคนาซิ (Ashkenazi Jews) หรือ ชาวยิวมิซราฮิ (Mizrahi Jews)

ความหมาย

ชาวยิวเซฟาร์ดีคือชาวยิวในคาบสมุทรไอบีเรีย (ปัจจุบันคือสเปนและโปรตุเกส) และมาเกรบ (Maghreb) ซึ่งรวมทั้งชาวยิวที่สืบเชื้อสายมาจากผู้ที่ถูกเนรเทศออกจากสเปนภายใต้พระราชกฤษฎีกาอาลัมบรา (Alhambra decree) ของปี ค.ศ. 1492 หรือจากโปรตุเกสตามพระบรมราชโองการของสมเด็จพระเจ้ามานูเอลที่ 1 ในปี ค.ศ. 1497 และผู้สืบเชื้อสายมาจากชาวยิวคริพโต (crypto-Jews) ผู้อพยพออกจากคาบสมุทรในคริสต์ศตวรรษต่อๆ มา ในปัจจุบันคำนี้หมายถึงชาวยิวที่อาจจะไม่ได้เกิดเป็นชาวยิวเซฟาร์ดี (หรืออาจจะไม่ได้เป็นชาวยิวเลยก็ได้) แต่ทำการสักการะในซินากอกเซฟาร์ดีและถือปฏิบัติตามประเพณีเซฟาร์ดี ในปัจจุบันสเปนมีชาวยิวเซฟาร์ดี 12,000 คน และโปรตุเกสมี 2,500 คน และในยิบรอลตาร์อีก 600 คน

คำว่า “Sephardi” มาจาก “Sepharad” (เซฟาราด) (ฮีบรู: ספרד ; ตุรกี: Sefarad) ซึ่งเป็นชื่อสถานที่ในคัมภีร์ไบเบิล ที่อาจจะเป็นที่เดียวกับ “Saparda” ที่กล่าวถึงในคำจารึกของเปอร์เซีย ที่ตั้งที่แท้จริงยังเป็นที่โต้แย้งกันอยู่ แต่อาจจะเป็นซาร์ดิส (Sardis) ในอานาโตเลีย “เซฟาราด” เป็นคำที่ชาวยิวใช้ในการกล่าวถึงคาบสมุทรไอบีเรีย และยังคงหมายถึง “สเปน” ในภาษาฮิบรูสมัยใหม่

ในทางศาสนาและในอิสราเอลสมัยใหม่ “เซฟาดิม” มักจะมีความหมายที่กว้างกว่าที่รวมทั้งชาวยิวเชื้อสายเอเชียและแอฟริกาที่ใช้บทสวดแบบเซฟาร์ดี แต่เนื้อหาของบทความนี้จำกัดเฉพาะทางชาติพันธุ์มิใช่ความหมายของการใช้ในภาษาสมัยใหม่

การแบ่งแยก

เดิมเซฟาดิมคือชาวยิวที่เกี่ยวข้องกับคาบสมุทรไอบีเรียที่ประกอบด้วย

• สาขาที่สำคัญที่สุดคือผู้ที่สืบเชื้อสายมาจากขายยิวที่ถูกขับออกจากสเปนในปี ค.ศ. 1492 ผู้ไปตั้งถิ่นฐานในบริเวณต่างๆ ของจักรวรรดิออตโตมันโดยเฉพาะในซาโลนิคา และ อิสตันบุล และเป็นผู้ใช้ภาษาจูเดโอ-สเปน หรือที่เรียกว่า ภาษาลาดิโน
• อีกสาขาหนึ่งไปตั้งถิ่นฐานอยู่ทางตอนเหนือของโมร็อกโกและพูดภาษาที่แผลงมาจากภาษาจูเดโอ-สเปนที่เรียกว่าภาษาฮาเคเทีย แต่ชาวยิวโมร็อกโกย้ายกลับคาบสมุทรไอบีเรียมาตั้งถิ่นฐานอยู่ในยิบรอลตาร์ ในคริสต์ศตวรรษที่ 19 ภาษาสเปนสมัยใหม่ก็มาแทนที่ภาษาฮาเคเทียเป็นภาษาแม่ในบรรดาชาวยิวเซฟาร์ดีโมร็อกโก.
• สาขาที่สามเรียกว่า “ชาวยิวสเปนและโปรตุเกส” ที่คือชาวยิวที่อยู่ในสเปนและโปรตุเกสที่แสร้งทำตัวเป็นคริสเตียน และต่อมาเปลี่ยนกลับไปนับถือศาสนยูดายตามเดิมในอิตาลี, เนเธอร์แลนด์, ทางตอนเหนือของเยอรมนี, อังกฤษ หรือในโลกใหม่
• สาขาที่สี่เรียกว่าชาวยิวคริพโตที่เลือกที่จะซ่อนตัวระหว่างสมัยการไต่สวนศรัทธา โดยปฏิบัติพิธีกรรมอย่างลับๆ เป็นส่วนตัว กลุ่มที่สี่นี้มักจะไปตั้งถิ่นฐานอยู่ทางตอนเหนือของนูดว เลออนในเม็กซิโก ทางตะวันตกเฉียงใต้ของสหรัฐอเมริกาเช่นในนิวเม็กซิโก แอริโซนา และทางใต้ของเท็กซัส แคริบเบียน และ อเมริกาใต้

อ้างอิง

ดูเพิ่ม

• ศาสนายูดาย
• ประเทศอิสราเอล

1. ภาษาฮีบรูเซฟาร์ดี
2. ชาวยิวอเมริกัน
3. ภาษาของชาวยิว
4. ภาษาอาหรับยิวโมร็อกโก
5. ภาษาฮีบรูมิซราฮี
6. เค้กคลีเมนไทน์
7. ซีมอน บาอาดานี
8. ภาษาลาดิโน
9. ชาวยิวอัชเกนัซ
10. ภาษาฮีบรูอัชเกนัซ
11. ภาษาแอราเมอิกของชาวยิว
12. เดินเม
13. ภาษาฮีบรู
14. มาชาอัลลอฮ์
15. เบียร์ชีบา
16. รีตา เลวี-มอนตัลชีนี
17. ภาษามลยาฬัมของชาวยิว
18. ชาลอม
19. ภาษาอาหรับยิวอิรัก
20. เดวิด เอลาซาร์