Aller au contenu principal

ノルン語


ノルン語


ノルン語(ノルンご、Norn)は、スコットランドの北に位置するオークニー諸島、シェトランド諸島、ケイスネスでかつて話されていたインド・ヨーロッパ語族ゲルマン語派北ゲルマン語群西スカンジナビア諸語に属する言語である。後に、これらの地域の言語はスコットランド低地語諸島部方言に置き換わる。

歴史

オークニー諸島、シェトランド諸島は、ピクト人によりブリソン諸語が用いられていた地域であり、その後ゲール人の影響下にあり、古アイルランド語も存在した。しかし、古ノルド語を話すヴァイキングのノース人が8世紀から9世紀にかけて侵略し、875年にノルウェー王国に併合され、用いられる言語は古西ノルド語となり、これがノルン語となる。しかし、1468年にこれらの地域がスコットランドの貴族に貸し出されてスコットランド王国の領土となり、ノルン語の地位は低下していき、ついに18世紀にはほとんど用いられなくなり、遅くとも19世紀頃には消滅を迎えることとなった。そしてスコットランド低地語諸島部方言が用いられていることとなる。

文法

ノルン語はほかの北ゲルマン語群の言語と非常に類似している。二つの数や三つの性、四つの格(主格、属格、与格、対格)が存在する。現在、過去における動詞の活用が存在していて、ほかの北ゲルマン語群の言語と同様である。また、現代のスカンディナヴィアの言語のように、明確性をあらわすときには、前におく冠詞の代わりに接尾辞を用いる。たとえば、man(n) ("man")やmannen ("the man")といった具合である。ノルン語の文法の多くの相を確かにするのは難しいが、ほかの西スカンジナビア諸語と共通している。

例文

主の祈り

  • ノルン語オークニー諸島方言:
    Favor i ir i chimrie, / Helleur ir i nam thite,
    gilla cosdum thite cumma, / veya thine mota vara gort
    o yurn sinna gort i chimrie, / ga vus da on da dalight brow vora
    Firgive vus sinna vora / sin vee Firgive sindara mutha vus,
    lyv vus ye i tumtation, / min delivera vus fro olt ilt.
    Amen.
  • ノルン語シェトランド諸島方言:
    Fyvor or er i Chimeri. / Halaght vara nam dit.
    La Konungdum din cumma. / La vill din vera guerde
    i vrildin sindaeri chimeri. / Gav vus dagh u dagloght brau.
    Forgive sindorwara / sin vi forgiva gem ao sinda gainst wus.
    Lia wus ikè o vera tempa, / but delivra wus fro adlu idlu.
    [For do i ir Kongungdum, u puri, u glori.] Amen.
  • 古西ノルド語:
    Faþer vár es ert í himenríki, / verði nafn þitt hæilagt
    Til kome ríke þitt, / værði vili þin
    sva a iarðu sem í himnum. / Gef oss í dag brauð vort dagligt
    Ok fyr gefþu oss synþer órar, / sem vér fyr gefom þeim er viþ oss hafa misgert
    Leiðd oss eigi í freistni, / heldr leys þv oss frá ollu illu.
    Amen.
  • フェロー語
    Faðir vár, tú sum ert í himlinum. / Heilagt verði navnið títt.
    Komi ríkið títt. / Verði vilji tín,
    so sum á himli, so á jørð. / Gev okkum í dag okkara dagliga breyð.
    Fyrigev okkum syndir okkara, / so sum vit eisini fyrigeva teimum, ið móti okkum synda.
    Leið okkum ikki í freistingar, / men frels okkum frá tí illa.
    [Tí at títt er ríkið, valdið og heiðurin um aldur og allar ævir.] Amen.
  • アイスランド語
    Faðir vor, þú sem ert á himnum. / Helgist þitt nafn,
    til komi þitt ríki, / verði þinn vilji,
    svo á jörðu sem á himni. / Gef oss í dag vort daglegt brauð.
    Fyrirgef oss vorar skuldir, / svo sem vér og fyrirgefum vorum skuldunautum.
    Og eigi leið þú oss í freistni, / heldur frelsa oss frá illu.
    [Því að þitt er ríkið, mátturinn og dýrðin að eilífu.] Amen.
  • ノルウェー語ニーノシュク
    Fader vår, du som er i himmelen! / Lat namnet ditt helgast.
    Lat riket ditt koma. / Lat viljen din råda
    på jorda så som i himmelen. / Gjev oss i dag vårt daglege brød.
    Forlat vår skuld, / som vi òg forlèt våre skuldmenn.
    Før oss ikkje ut i freisting, / men frels oss frå det vonde.
    [For riket er ditt, og makta og æra i all æve.] Amen.
  • カトリック教会と日本聖公会の共通日本語口語訳
    天におられるわたしたちの父よ、み名が聖とされますように。
    み国が来ますように。みこころが天に行われるとおり地にも行われますように。
    わたしたちの日ごとの糧を今日もお与えください。
    わたしたちの罪をおゆるしください。わたしたちも人をゆるします
    わたしたちを誘惑におちいらせず、悪からお救いください。
    国と力と栄光は、永遠にあなたのものです。アーメン

以下は、1890年代、ヤクプ・ヤコブセンがシェトランド諸島極北の島ウンスト島で聞いた、シェトランド諸島のノルン語のなぞなぞ“guddick”である。同様のなぞなぞはフェロー諸島やアイスランドにもあり、イングランドにも派生している。

その答えは牛。4つの乳頭、4足歩行, 2本の角と耳は空に向かって立っていて、二つの耳は野原への道に見せて、それから1本の尻尾は後ろでゆれながら(懸垂しながら)やってくる。

脚注

参考文献

  • Barnes, Michael P. "Orkney and Shetland Norn". In Language in the British Isles, ed. Peter Trudgill, 352-66. Cambridge: Cambridge University Press, 1984.
  • Jakobsen, Jakob. An Etymological Dictionary of the Norn Language in Shetland. 2 vols. London/Copenhagen: David Nutt/Vilhelm Prior, 1928-32 (reprinted 1985).
  • Low, George. A Tour through the Islands of Orkney and Schetland. Kirkwall: William Peace, 1879.
  • Hugh Marwick. The Orkney Norn. London: Oxford University Press, 1929.
  • Rendboe, Laurits. "The Lord's Prayer in Orkney and Shetland Norn 1-2". North-Western European Language Evolution 14 (1989): 77-112 and 15 (1990): 49-111.
  • James Wallace (minister). An Account of the Islands of Orkney. London: Jacob Tonson, 1700.

外部リンク

  • Orkney&Shetland Norn Collection of all known texts in Norn, description of its phonology and grammar
  • Foula Heritage about Norn language incl. the 'Hildina Ballad'
  • Ethnologue report on Norn
  • The Shetland dictionary containing many Shetland Norn words

Text submitted to CC-BY-SA license. Source: ノルン語 by Wikipedia (Historical)



ghbass