Türk futbolunda lig sistemi

Bu madde, Türkiye futbol liglerinin sistemini içermektedir.

Tarihçe

Millî Lig kurulmadan önce Türkiye'nin bazı illerinde (İstanbul, İzmir, Eskişehir, Adana, Trabzon, Bursa) mahalli ligler kurulmuştu. Bu liglerden İstanbul Ligi ise yabancılar, özellikle de İngiliz askerler ve tüccarlar tarafından kurulmuştur. Türkiye topraklarında yapılan ilk maç ise 1897 yılında İzmir'den İstanbul'a gelen İzmir Karması'yla İstanbul Karması arasında oynanmıştır.

1905 yılından itibaren Türk futbol kulüplerinin kurulmasıyla birlikte Cuma Ligi, Pazar Ligi, İstanbul Şampiyonluğu Ligi gibi organizasyonlar oluşturulmuştur. Daha sonra, 1918 yılında Beşiktaş, Cuma Ligi'ni yetersiz bulması sebebiyle yeni bir lig kurulması fikrini ortaya atmış ve bu fikri destekleyen kulüpler ile birlikte İstanbul Türk İdman Birliği Ligi'ni kurmuştur.

1923 yılında Türkiye Futbol Federasyonu, Yusuf Ziya Öniş başkanlığında kurulmuştur. Yeni kurulan federasyon, 21 Mayıs 1923 tarihinde FIFA'ya, 1962 yılında UEFA'ya üye olmuştur.

Türkiye'de futbol, 1936-1950 yılları arasında İstanbul, Ankara, İzmir şehirlerinin takımlarının ağırlıkta olduğu Millî Küme adlı deplasmanlı bir ligde oynanmıştır.

Türkiye millî futbol takımının 1954 FIFA Dünya Kupası'na katılması ile birlikte Federasyon, profesyonel bir ligin kurulmasına karar vermiştir. Bu doğrultuda, 1956-57 ve 1957-58 sezonlarında Federasyon Kupası adında bir lig düzenlenmiştir. Bu iki sezonda şampiyonluk kupasını Beşiktaş kazanmıştır.

1959 yılında, şu andaki adı Süper Lig olan Millî Lig kurulmuştur. Düzenlenen ilk sezonda ligin şampiyonu Fenerbahçe olmuştur. Ligin ilk golünü İzmirsporlu Özcan Altuğ atmıştır. Yeni kurulan ligin ilk sezonunda gol kralı ise Galatasaraylı Metin Oktay olmuştur.

1962 yılında Federasyon, UEFA'ya üye olmuş ve bunun sonucunda UEFA Kupa Galipleri Kupası'na takım göndermeye hak kazanmıştır. Bu sebeple, aynı yıl Türkiye Kupası organize edilmeye başlamıştır. İlk kupayı Galatasaray kazanmıştır.

1963 yılında, şu andaki adı 1. Lig olan Türkiye 2. Futbol Ligi kurulmuştur. Bu ligin ilk kazananı Şekerspor olmuştur.

1967 yılında 3. Lig düzenlenmeye başlamıştır.

1989-90 sezonunda, 15 Ekim 1989 tarihinde Beşiktaş, Adana Demirspor'u 10-0 yenerek, Türkiye profesyonel futbol liglerindeki en farklı skora ulaşmıştır. Galatasaray, 2023-24 sezonunu 102 puanla kapatmış ve Süper Lig tarihinde bir rekor kırmıştır.

1991-92 sezonunda Beşiktaş, Türkiye 1. Futbol Ligi'ni namağlup şampiyon olarak bitirmiştir. Aynı sezonun son haftasında Fenerbahçe, Gaziantepspor'u 8-4 yenerek rekor kırmıştır.

Türkiye'de mevcut olan lig sistemine 2010 yılında geçilmiştir. 4 kademe şeklinde (Süper Lig, 1. Lig, 2. Lig, 3. Lig) profesyonel Lig oynanmaktadır. Profesyonel Liglerde 126 takım mücadele etmektedir. Amatörden Profesyonele geçiş için Bölgesel Amatör Ligler kurulmuştur. Burada da 12 grup halinde oynanan sezonda şampiyonlar play off oynayıp 3. Lige yükselmektedir. Amatör Ligler ise idari olarak her il bazında süper amatör, 1. Amatör ve 2. amatör şeklinde 3 kademede oynanmaktadır.

Lig tablosu

Kaynakça