Fuat Uzkınay

Fuat Uzkınay tam adı ile Ali Fuat Uzkınay (1888, Üsküdar - 29 Mart 1956 - İstanbul), Türk yönetmen ve yapımcı. Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışını filme alarak Türk sinema tarihinde film çeken ilk kişi oldu.

Hayatı

Ali Fuat Bey 1888 yılında Üsküdar'da doğdu. İlk ve ortaöğrenimini İstanbul'da tamamladı. İstanbul Sultanisi'ni bitirdikten sonra İstanbul Dâr-ül Fünûn'un fizik-kimya bölümüne girdi. Türkiye'de sinemaya olan ilginin artmasıyla birlikte Uzkınay'ın da dikkatini çeken sinema sanatı, onun dahiliye müdürlüğü yaptığı okulda öğrencilere sinemayı tanıtan ve öğreten dersler vermesini sağladı. Şehzadebaşı'nda Millî Sinema adı verilen ve daha sonra "Ali Efendi Sineması" adını alan ilk Türk sinemasının 19 Mart 1914 tarihinde açılmasında Uzkınay'ın büyük emeği geçmiştir. Türkiye'de sinemayı halka ilk tanıtan Sigmund Weinberg'den sinema oynatıcısının kullanılmasını öğrendi.

Askerliğini yaparken 14 Kasım 1914 Cumartesi günü Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin yıkılışını 150 metrelik filme çekerek, Türk sinemasında ilk kez film çeken kişi oldu. Bir yıl sonra (1915) Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın emriyle Merkez Ordu Sinema Dairesi (MOSD) kurulunca, kurumun başına Sigmund Weinberg getirilirken, yardımcısı Fuat Uzkınay oldu. Uzkınay, 1916'da MOSD'un başına getirildi. Almanya'da filmcilik konusunda eğitim gördü. İlk konulu film olan Himmet Ağa'nın İzdivacını büyük zorluklarla bitirebildi. Ordudan 1954'te emekli olan Fuat Uzkınay, 1956'da öldü.

Ankara'da bulunan Türk Silahlı Kuvvetleri Foto Film Merkezi Komutanlığı'nın bir stüdyosuna hizmetlerinden dolayı Uzkınay'ın adı verildi. Ali Fuat Uzkınay 29 Mart 1956 tarihinde 68 yaşında İstanbul'da öldü. Cenazesi Karacaahmet Mezarlığı'na defnedildi.

Filmografi

Yönetmen

• İzmir Zaferi / İstiklal - 1942
• Zafer Yollarında - 1923
• Himmet Ağa'nın İzdivacı - 1918
• Leblebici Horhor Ağa - 1916
• Meclis-i Mebusan-ı Osmani'nin 1330 senesi devre-i içtimaiyyesi resm-i küşadı - 1914
• Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı - 1914

Yapımcı

• Bican Efendi Mektep Hocası - 1921
• Bican Efendi'nin Rüyası - 1921
• Binnaz - 1919
• Mürebbiye - 1919
• Himmet Ağa'nın İzdivacı - 1918
• Bican Efendi Vekilharç - 1917

Görüntü yönetmeni

• Boğaziçi Esrarı / Nur Baba - 1922
• Bican Efendi Mektep Hocası - 1921
• Bican Efendi'nin Rüyası - 1921
• Binnaz - 1919
• Mürebbiye - 1919
• Tombul Aşığın Dört Sevgilisi - 1919
• Himmet Ağa'nın İzdivacı - 1918
• Bican Efendi Vekilharç - 1917
• Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı - 1914

Eser

• Zafer Yollarında - 1923

Kaynakça

Dış bağlantılar

• Fuat Uzkınay hakkında arşiv (Mustafa Çetin)
• IMDb'de Fuat Uzkinay 24 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sinema Türk'te Fuat Uzkinay 6 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

1. Esir İngiliz Generali
2. Von Der Goltz Paşa'nın Cenaze Merasimi
3. Himmet Ağa'nın İzdivacı
4. General Townsend
5. Çanakkale Muharebeleri (film)
6. General Townsend ve Hintli Usera
7. Anafartalar'da İtilaf Ordularının Püskürtülmesi
8. Harbiye Nazırının Kıta Teftişi ve Batum Manzarası
9. Leblebici Horhor Ağa (film, 1916)
10. Sigmund Weinberg
11. Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı
12. Türk sineması
13. Belgesel film
14. Ayastefanos Rus Abidesi
15. Türk film yapımcıları
16. 1916 yapımı Türk filmleri
17. 29 Mart
18. 1915 yapımı Türk filmleri
19. 14 Kasım
20. Mürebbiye (film, 1919)