![Գավազան (եկեղեցի) Գավազան (եկեղեցի)](/modules/owlapps_apps/img/errorimg.png)
Գավազանը եկեղեցական ըմբռնմամբ՝ հոգևոր աստիճանի կամ պաշտոնի հայտարարական իշխանության նշանակություն ունի։ Արքայական Գավազան կոչվում է նաև մական, հովվականը՝ ասա, սովորականը՝ ցուպ։ Գավազանի վարդապետին կամ ծայրագույն վարդապետին շնորհում է եպիսկոպոսը՝ ձեռնադրությամբ, Ձեռնադրության Մաշտոցի համաձայն։ Գավազանի մասին, որպես խորհրդավոր ուժակրի, ակնարկվում է դեռևս Ծննդոց գրքում, նահապետներից Հակոբը ջրի գռների մեջ խնկենու, ընկուզենու և սոսու կեղևահան Գավազաններ է դրել, որպեսզի բեղմնավորվող մաքիները, այդ ջրից խմելով, խայտաճամուկ գառներ ծնեն։ Ելք գրքում Մովսեսի Գավազանը օժտվել է աստվածային իշխանությամբ և հրաշագործությամբ։ Այն վիշապ դառնալով՝ կուլ է տալիս քրմերի վիշապներին, բացում Կարմիր ծովը և կատարում այլ հրաշքներ։
Թվոցում Ահարոնի Գավազանը, դրվելով Վկայության խորանում, ծաղկել է, հետագայում այն, ի թիվս այլ սրբությունների, դրվել է Ուխտի տապանակի մեջ։ Ավելի ուշ, եկեղեցու պաշտոնյաներին տրված Գավազաներն ունեցել են օձի գլուխև զարդարվել (ծաղկվել)՝ ի հիշատակ և ի նմանություն անապատում Մովսեսի բարձրացրած բուժիչ պղնձե օձի և Ահարոնի ծաղկած Գավազանի՝ խորհրդանշելով պատժիչ կամ փրկարար ուժ, զորություն, իմաստություն, հավիտենություն են։ Գավազանով հրեաները զատել են Տիրոջը նվիրաբերված տասանորդի անասունները։ Մինչև 12-րդ դարը հայոց եկեղեցիներում վարդապետներն ու եպիսկոպոսները կրել են վարդապետական երկգլխանի օձագլուխ Գավազաններ։ 1184 թվականին Լուկիոս III պապը Գրիգոր Դ Տղա (1173– 1193 թվականներ) կաթողիկոսին նվիրել է կաթողիկոսական պատարագչի լրիվ զգեստ՝ կորագլուխ Գ-ով հանդերձ։ Այն Կաթոլիկ եկեղեցում օգտագործել են պապերը, կար Գավազան դինալները և եպիսկոպոսները։ 12-րդ դարի վերջին, փաստորեն, հայ եպիսկոպոսները գործածական են դարձրել նաև նման Գավազանները։ Սովորաբար պատրաստված են լինում փայտից, մետաղից, ոսկորից, հազվադեպ՝ բյուրեղից կամ ապակուց։ Բարձրությունը լինում է կրողի հասակի չափով, կամ մի քիչ ավելի։Հայ եկեղեցում ընդունված են երկու կարգի Գավազաններներ՝
Կաթողիկոսի գավազանը սովորաբար ավելի ճոխ է, որի վերևի մասում ամրացված է արծվի պատկերով գեղեցիկ, ոսկեթել դաստառակ։
Հովվականը՝ կրում են կաթողիկոսները, պատրիարքները և հոգևոր առաջնորդները, ընդ որում, առաջնորդները այս կրելու իրավունք ունեն միայն իրենց թեմերի սահմաններում։ Գավազանները լինում են փայտե, մետաղե, ոսկրե, երբեմն՝ բյուրեղապակե։ Ի տարբերություն մյուս Գավազանների, այս ազնիվ փայտից է, մոտ 10–12 սանտիմետրանոց ոսկե կամ արծաթե գլխիկով։
Ասան երկար գավազան է, որի բարձրությունը հասնում է մինչև կրողի կուրծքը։ Կաթողիկոսները, ինչպես նաև պատրիարքներն ու առաջնորդները (միայն իրենց թեմից ներս) հանդիսավոր, պաշտոնական առիթների ժամանակ օգտագործում են ասա՝ ի նշան իշխանության։ Այն ծիսական արարողությունների համար չի օգտագործվում, և ի տարբերություն գավազանի, ունի ավելի պարզ հարդարանք։ Ասայի վերնամասը պատրաստվում է տարբեր մետաղներից, ունենալով բարձրարվեստ խաչի պատկեր։ Ասան երբեմն ամբողջությամբ է պատրաստված լինում մետաղից։
Պատրիարքի և կաթողիկոսի ասաներն ավելի բարձր են և հասնում են մինչև ուսերը։
Owlapps.net - since 2012 - Les chouettes applications du hibou