Joanna Szczepkowska

Joanna Szczepkowska (ur. 1 maja 1953 w Warszawie) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, pisarka i felietonistka, pedagog; w 2010 prezes Związku Artystów Scen Polskich.

Życiorys

Zadebiutowała jeszcze w czasie studiów w spektaklu Trzy siostry w Teatrze Telewizji. Pierwszy raz w roli filmowej wystąpiła w serialu telewizyjnym Czterdziestolatek (w 1. odcinku) w reżyserii Jerzego Gruzy do scenariusza reżysera i Krzysztofa Teodora Toeplitza. W 1975 ukończyła studia w PWST w Warszawie i zagrała w filmie Con amore (reż. Jan Batory). Za tę rolę dostała w 1976 nagrodę za najciekawszy debiut.

W latach 1975–1981 była aktorką Teatru Współczesnego w Warszawie, a w kolejnych latach Teatru Polskiego (1981–1988) i Teatru Powszechnego (1988–1992 i od 2000). Stworzyła kreacje dramatyczne (m.in. w Romeo i Julii, Królu Learze, Wujaszku Wani, Zdaniem Amy) oraz komediowe (Śluby panieńskie, Lekcja, Wesołe kumoszki z Windsoru). Zagrała również w kilkudziesięciu spektaklach Teatru Telewizji (m.in. Skiz Gabrieli Zapolskiej).

28 października 1989 w głównym sobotnim wydaniu Dziennika Telewizyjnego, w rozmowie z prezenterką Ireną Jagielską, ogłosiła:

Zdanie to stało się symbolem zmian, jakie nastąpiły w Polsce po wyborach parlamentarnych w 1989, pierwszych częściowo wolnych wyborach od zakończenia II wojny światowej.

W 1997 wydała tom wierszy Miasta do wynajęcia, w tym samym roku napisała też monodram Goła baba. W 1999 rozpoczęła stałą współpracę z „Wysokimi Obcasami”. Felietony powstałe w trakcie tej współpracy ukazały się w formie samodzielnych zbiorów, Drugie podwórko (2000) i Sześć minut przed czasem (2004). W 2003 wydała zbiór opowiadań Fragmenty z życia lustra.

W 1998, podczas III Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach, odcisnęła dłoń na promenadzie Gwiazd.

Postanowieniem z 12 grudnia 2006 została przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Udekorowana nim została 3 maja 2007.

2 kwietnia 2010 została wybrana na prezesa Związku Artystów Scen Polskich (jako pierwsza kobieta na tym stanowisku). W styczniu 2011 przestała pełnić tę funkcję. Została członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi 2010, a przed kolejnymi wyborami prezydenckimi w Polsce w 2015 roku zrezygnowała z udziału w tym komitecie, choć nadal dostępna jest lista, na której figuruje jej nazwisko, ale nie wiadomo wprost (brak na niej opisu), jakiego okresu dotyczy.

Prowadzi swój autorski Teatr Na Dole (TND).

Życie prywatne

Jest córką Andrzeja Szczepkowskiego i Romy z Parandowskich, wnuczką Jana Parandowskiego. Po matce ma pochodzenie ukraińskie i żydowskie, a po ojcu – niemieckie i polskie.

Była żoną aktora Mirosława Konarowskiego. Ich córkami są Maria i Hanna, również aktorki.

Filmografia

• 1974: 40-latek (reż. J. Gruza) – Joasia, licealna miłość Karwowskiego (odc. 1)
• 1975: Doktor Judym (reż. J. Weychert)
• 1976: Con amore (reż. J. Batory) – Zosia
• 1976: Ostatnie takie trio (reż. J. Obłamski) – panna młoda
• 1976: Bezkresne łąki (reż. W. Solarz) – Agnieszka
• 1980: Laureat (reż. J. Domaradzki)
• 1980: Dom (serial telewizyjny) (reż. J. Łomnicki) – Lidka Jasińska, matka Mietka Pocięgło
• 1982: Klakier (reż. J. Kondratiuk) – Pola
• 1982: Matka Królów (reż. J. Zaorski) – Marta Król
• 1983: Dolina Issy (reż. T. Konwicki) – rabin
• 1985: Jezioro Bodeńskie (reż. J. Zaorski) – Janka
• 1985: Kronika wypadków miłosnych (reż. A. Wajda) – Cecylia
• 1986: Cudzoziemka (reż. R. Ber) – Marta
• 1988: Dekalog III (reż. K. Kieślowski) – żona Janusza
• 1988: Alchemik Sendivius (reż. J. Koprowicz) – Teresa Seton
• 1990: Poskromienie złośnicy (spektakl TV) (reż. Michał Kwieciński) – Katarzyna
• 1990: Napoleon (reż. K. Zanussi) – Maria Walewska
• 1991: Panny i wdowy – Zuzanna, córka Eweliny (odc. 5)
• 1992: Enak (reż. S. Idziak) – Anna Miller
• 1993: Dwa księżyce (reż. A. Barański) – Flora
• 1996: Damski interes (K. Zanussi) – Zofia
• 1996: Boża podszewka (reż. I. Cywińska) – matka chrzestna
• 1997: Sława i chwała (reż. K. Kutz) – Ewelina Royska
• 1998: Syzyfowe prace (reż. P. Komorowski) – matka Borowicza
• 2001: Garderoba damska (serial TV) (reż. Andrzej Kotkowski) – Beata
• 2006: Ryś (reż. S. Tym)
• 2006: Sobowtór (reż. B. Kox) – matka Artura
• 2008: Pitbull – Anna Gromska (odc. 18)
• 2009: Popiełuszko. Wolność jest w nas (reż. R. Wieczyński) – Ewa
• 2009: Handlarz cudów (reż. J. Szoda, B. Pawica) – doktor Jaworska
• 2017: Volta (reż. Juliusz Machulski) – dr Dąbrowska
• 2017: Tarapaty (reż. Marta Karwowska) – ciocia Julki
• 2020: Tarapaty 2 (reż. Marta Karwowska) – ciocia Julki

Polski dubbing

• 1976: Pogoda dla bogaczy – Vicki
• 1989: Stalowe magnolie – M’Lynn Eatenton
• 2002: Planeta skarbów – Kapitan Amelia
• 2005: Niania – Niania McPhee
• 2005: V jak Vendetta – Dr Delia Surridge
• 2010: Niania i wielkie bum – Niania McPhee

Wybrane spektakle

Opracowano na podstawie źródła:

• 1976: Wiśniowy sad – autor: Anton Czechow, reż. Maciej Prus, rola: Ania
• 1977: Król Lear – autor: William Shakespeare, reż. Jerzy Jarocki, rola: Cordelia
• 1980: Kurka wodna – autor: Stanisław Ignacy Witkiewicz, reż. Maciej Englert, rola: Afrosja Opupiejkina
• 1981: Chamsin – autor: Marek Hłasko, reż. Jerzy Rakowiecki, rola: Agnieszka
• 1982: Żegnaj Judaszu– autor: Ireneusz Iredyński, reż. Jan Bratkowski, rola: Młodziutka Blada
• 1982: Garbus – autor: Sławomir Mrożek, reż. Jerzy Rakowiecki, rola: Onka
• 1984: Wesele – autor: Stanisław Wyspiański, reż. Kazimierz Dejmek, rola: Panna Młoda
• 1986: Zaczarowana Królewna – autor: Artur Oppman, reż. Kazimierz Dejmek, rola: Królewna
• 1987: Lekcja – autor: Eugène Ionesco, reż. Romuald Szejd, rola: Uczennica
• 1987: Kordian, autor: Juliusz Słowacki, reż. Jan Englert, role Dziewica, Laura
• 1988: Lekcja polskiego, autor: Anna Bojarska, reż. Andrzej Wajda, rola: Emilia Zeltner
• 1989: Wujaszek Wania – autor: Anton Czechow, reż. Rudolf Zioło, rola: Sonia
• 1990: Romeo i Julia – autor: William Shakespeare, reż. Kazimierz Dejmek, rola: Julia
• 1991: Sen nocy letniej – autor: William Shakespeare, reż. Maciej Wojtyszko, rola: Tytania
• 1992: Oni – autor: Stanisław Ignacy Witkiewicz, reż. Rudolf Zioło, rola: Spika Tremendosa
• 1993: Geniusz i szaleństwo – autor: Alexandre Dumas, reż. Andrzej Łapicki, rola: Anna Damby
• 1995: Wesele – autor: Stanisław Wyspiański, reż. Krzysztof Nazar, rola: Rachel
• 1996: Semiramida – autor: Maciej Wojtyszko, reż. Erwin Axer, rola: Katarzyna II
• 1997: Goła Baba – autor: Joanna Szczepkowska, reż. Agnieszka Glińska, rola: Kobieta z Parasolem / Goła Baba
• 2001: Zdaniem Amy – autor: David Hare, reż. Mariusz Grzegorzek, rola: Esme (matka Amy)
• 2002: Biesy – autor: Fiodor Dostojewski, reż. Rudolf Zioło, rola: Barbara Pietrowna Stawrogin
• 2008: Alicja – autor: Lewis Carroll, reżyser: Paweł Miśkiewicz, rola: Biała Królowa
• 2011: ADHD i inne cudowne zjawiska. Wykład nieprzewidywalny – autor i reżyser: Joanna Szczepkowska, rola: Ja
• 2013: Czarnobylska modlitwa – autor: Swietłana Aleksijewicz, reżyseria i adaptacja: Joanna Szczepkowska, rola: Lekarka
• 2015: Pelcia, czyli jak żyć, żeby nie odnieść sukcesu – autor i reżyser: Joanna Szczepkowska, rola: Marta Morska

Twórczość pisarska

• 1999: Miasta do wynajęcia (tomik poezji)
• 2000: Drugie podwórko (zbiór felietonów)
• 2004: Fragmenty z życia lustra (powieść)
• 2004: Sześć minut przed czasem (zbiór felietonów)
• 2005: Goła baba (monodram)
• 2006: Jak wyprostować koło (zbiór felietonów)
• 2006: Ludzie ulicy i inne owoce miłości (tomik poezji)
• 2008: Wakacyjna miłość (zbiór opowiadań różnych autorów)
• 2008: Kocham Paula McCartneya (powieść)
• 2009: 4 czerwca (autobiografia)
• 2009: Pod dobrą gwiazdą (zbiór opowiadań różnych autorów)
• 2010: Piasek ze szkła (zbiór felietonów)
• 2010: Dzisiaj nazywam się Charles (tomik poezji)
• 2011: Zagrać Marię
• 2012: ADHD i inne cudowne zjawiska. Wykład nieprzewidywalny (sztuka teatralna)
• 2014: Kto ty jesteś (autobiografia obejmująca okres do 4 czerwca 1989 roku)
• 2014: Wygrasz jak przegrasz (autobiografia obejmująca lata 1989-2014)

Odznaczenia i nagrody

• 1977: Złota Kamera przyznawana przez czasopismo „Film” za debiut aktorski (Con Amore)
• 1978: Nagroda im. Leona Schillera
• 1978: Nagroda na II Festiwalu Polskich Filmów i Widowisk Telewizyjnych w Olsztynie za role w widowiskach teatralnych Skiz, Rewizor, Niespodzianka i filmie Ostatnie takie trio
• 1985: Nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza – przyznawana przez redakcję miesięcznika „Teatr” – za rolę Anieli w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry i rolę Moniki Claverton-Ferry w przedstawieniu „Lord Claverton” Thomasa Stearnsa Eliota w Teatrze Polskim w Warszawie
• 1987: Nagroda na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni za drugoplanową rolę kobiecą w filmie Matka Królów
• 1988: Nagroda Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji za wybitne kreacje w spektaklach Teatru TV
• 1989: Srebrny Krzyż Zasługi
• 1989: Nagroda aktorska w przeglądzie Młode Kino Polskie w filmie Mecz
• 1990: Wiktor dla osobowości telewizyjnej
• 2001: Feliks Warszawski w kategorii Najlepsza Pierwszoplanowa Rola Kobieca za rolę Esme w Zdaniem Amy w Teatrze Powszechnym
• 2007: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 2009: Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska „Neptuny”
• 2021: Nagroda im. Konstantego Puzyny

Przypisy

Bibliografia

• Joanna Szczepkowska w bazie Filmweb
• Joanna Szczepkowska w bazie IMDb (ang.)
• Joanna Szczepkowska w bazie filmpolski.pl
• Joanna Szczepkowska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy). [dostęp 2021-04-09] .