Mehmed Ziyaeddin Efendi

Şehzade Mehmed Ziyaeddin Efendi (d. 26 Ağustos 1873, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu - ö. 30 Ocak 1938, İskenderiye, Mısır), Osmanlı padişahı V. Mehmed Reşad'ın ve başkadınefendi Kamures Hanım'ın büyük oğludur. Çırağan Sarayı'nda doğmuştur. Şehzade olmasının yanı sıra bir asker, hekim ve müzisyendir. "Nişan-ı âli-i imtiyaz" ve "Prusya kara kartal şövalye nişânı" sahibidir.

Hayatı

Türkiye'nin ilk tıp fakültesi olan Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'den mezun oldu ve deri hastalıkları (dermatoloji) üzerine ihtisas yaptı. Bestekâr ve iyi kanûnî idi. İki şedaraban şarkısı bilinmektedir. Devrinin pek çok müzisyenini himâye etmiştir, ki bunların içinde yakın dostu olan büyük dâhi Tanburi Cemil Bey de vardı. Hatta Cemil Bey'in birkaç plağına kanunu ile eşlik etmiştir.

Devrin padişahının büyük oğlunun halka satılan plaklar için kanun çalması, o dönem pek çok kişi tarafından hoş karşılanmamıştı. Ancak Mehmet Ziyâeddin Efendi son derece mütevâzıydı ve herhangi bir vatandaştan farksız olarak rahatlıkla halk arasında dolaşmıştır. Saray fasıl heyetinin düzenlediği konserlerde de kanun çalmıştır. Sarayca hoş görülmeyen bu davranışları sebebiyle padişah tarafından mabeyncileri vasıtasıyla kendisi ihtar edilmiştir.

Haydarpaşa'daki mükellef konutunda, kalabalık ailesi ve maiyeti ile yaşamış, himaye ettiği müzisyenlerin katıldığı sanat toplantıları düzenlemiştir. İngiltere Kralı V. George'un Hindistan'a gitmek üzere İskenderiye'den geçtiği sırada padişah adına karşılamak amacıyla Mısır'a giderek Kral ile Kraliçe'ye karşı gereken resmî görevi yerine getirmiştir. Türkiye'yi terk ettiğinde "ikinci veliaht" makamında bulunuyordu. Sürgünde bulunduğu İskenderiye'de vefât etmiş ve oraya defnedilmiştir. Mısır'da krallığın kaldırılmasından sonra istimlâk edilen kabri, âilesi tarafından Kahire'de Hıdiv Tevfik Türbesi'ne nakledilmiştir.

Hanımları ve çocukları

Beş eşinden iki oğlu ve altı kızı olmuştur:

• Perniyan Hanımefendi (2 Ocak 1880, İzmit, Osmanlı İmparatorluğu-21 Temmuz 1947, İskenderiye, Mısır): Behiye Sultan (1900-1950)
• Ünsiyar Hanımefendi (12 Mart 1887, Bandırma, Osmanlı İmparatorluğu-10 Kasım 1934, İskenderiye, Mısır): Şehzade Mehmed Nazım Efendi (1910-1984), Dürriye Sultan (1905-1922) ve Rukiye Sultan (1906-1927)
• Perizad Hanımefendi (4 Ekim 1889, İzmit, Osmanlı İmparatorluğu-14 Eylül 1934, İskenderiye, Mısır): Hayriye Sultan (1908-1943), Lutfiye Sultan (1910-1997)
• Melekseyran Hanımefendi (23 Eylül 1890 Batum, Gürcistan, Rus İmparatorluğu-1966, İskenderiye, Mısır): Şehzade Ömer Fevzi Efendi (1912-1986)
• Neşemend Hanımefendi (1905, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu-1 Şubat 1934, İskenderiye, Mısır): Mihrimah Sultan (1922-2000)

Kızları, damatları, torunları, torun çocukları, torun torunları

• (Birinci kızı) Behiye Sultan (d. 8 Kasım 1900, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu - ö. 1950, İskenderiye, Mısır), mezarı Kahire'de bulunan Hıdiv Tevfik Türbesi'ndedir. Eşleri ve çocukları:
  • (Damadı) Prens Ömer Halim, Kavalalı hanedanı mensubu bir prens olup Sadrazam Said Halim Paşa'nın oğludur. Eşi Behiye Sultan'dan çocuğu olmamıştır.
  • (Damadı) Mazhar Cemaleddin Bey, eşi Behiye Sultan'dan bir oğlu olmuştur:
    • (Torunu) Sultanzade Mehmed Reşad Bey (1930-2002)
  • (Damadı) Dr. Hafız Zeki Bey, eşi Behiye Sultan'dan bir oğlu olmuştur:
    • (Torunu) Sultanzade Ahmed Reşid Bey (1935-)
• (İkinci kızı) Dürriye Sultan, (d. 3 Ağustos 1905 - ö. 15 Temmuz 1922), çocuğu olmamıştır. Genç yaşta ölmüştür. Dedesi Sultan Reşad'ın Eyüp'teki türbesinin haziresine defnedilmiştir. Eşi:
  • (Damadı) Sultanzade Mehmed Cahid Bey, (1899-1977), Sultan II. Abdülhamit'in kızı Naime Sultan'ın oğludur, eşi Dürriye Sultan ile çocukları olmamıştır.
• (Üçüncü kızı) Rukiye Sultan, (d. 11 Kasım 1906, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu - ö. 20 Şubat 1927, Budapeşte, Macaristan) Budapeşte'de Gül Baba Türbesi'ne defnedilmiştir. Eşi ve çocuğu:
  • (Damadı) Sokulluzade Abdülbaki İhsan Bey (1906-1968)
    • (Torunu) Behiye Emel Nuricihan Hanımsultan Sokullu (1925-), İstanbul'da yaşamaktadır.
• (Dördüncü kızı) Hayriye Sultan (d. 16 Şubat 1908, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu - ö. 5 Mart 1943, Beyrut, Lübnan) Evlenmemiştir. Mezarı Kahire'de Hıdiv Tevfik Türbesi'ndedir.
• (Beşinci kızı) Lütfiye Sultan, (d. 20 Mart 1910, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu - ö. 11 Haziran 1997, Riyad, Suudi Arabistan) Türkiye'ye getirilen cenazesi dedesi Sultan Reşad'ın Eyüp'teki türbesinin hazîresine defnedilmiştir. Eşi ve üç çocuğu:
  • (Damadı) Hasan Kemal Bey (ö.1957)
    • (Torunu) Sultanzade Ahmed Bey (1933-1956)
    • (Torunu) Sultanzade Reşad Bey (1934-)
    • (Torunu) Perizad Hanımsultan (1936-)
• (Altıncı kızı) Mihrimah Sultan, (d. 1 Kasım 1922, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu - ö. 31 Mart 2000, Amman, Ürdün) Cenazesi Amman'dan İstanbul'a getirilerek dedesi Sultan Reşad'ın Eyüp'teki türbesinin hazîresine defnedilmiştir. Eşi ve iki çocuğu:
  • (Damadı) Prens Nayif (1915-1983), Ürdün Kralı (Meliki) I. Abdullah'ın oğludur.
    • (Torunu) Prens/ Sultanzade Ali (1941-)
    • (Torunu) Prens Ebubekir Asım (d.1948)

Oğulları, gelinleri, torunları, torun çocukları, torun torunları

• (Birinci oğlu) Şehzade Mehmed Nazım Efendi (22 Aralık 1910, Dolmabahçe Sarayı, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu-14 Kasım 1984, İstanbul, Türkiye), Mehmed Ziyaeddin Efendi'nin büyük oğludur. Dedesi Sultan Reşad'ın Eyüp'teki türbesinin haziresine defnedilmiştir. İki eşi, oğulları ve torunları:
  • (Gelini) Perizad Söylemezoğlu Osmanoğlu (1918) (Süleyman Şefik Paşa'nın kızı, Şehrazat'ın halası, Siham Kemali Söylemezoğlu'nun kızkardeşi, Sevinç Tevs'in görümcesi, daha sonra Mithat Perin ile evlenmiştir.) Hanımefendiden:
    • (Torunu) Şehzade Cengiz Cihangir Efendi (d. 20 Kasım 1939, Kahire, Mısır- 2015,ABD,New York), ABD'nin New York şehrinde yaşamaktadır. Üç kez evlenmiştir. İlk eşi Eileen (1946)'den:
      • (Torununun kızı) Ayşe Louise Sultan (d. 21 Mart 1964, ABD), William Rehm (1963) ile evlenmiştir. Çocukları: Peri Kathleen Rehm Hanımsultan (1994) ve Sultanzade Zekeriya Rehm Bey (1996).
      • (Torununun oğlu) Şehzade Eric Mehmed Ziyaeddin Efendi (d. 18 Nisan 1966, ABD), dedesi Şehzade Ziyaeddin Efendi'nin adını taşıyor. ABD'de yaşamaktadır.
  • (Gelini) Halime Lima Hanımefendi (1919-2000)'den:
    • (Torunu) Şehzade Hasan Orhan Efendi (9 Eylül 1946, Kahire, Mısır- 2010,Kahire,Misir), iki izdivaç yapmıştır, çocuğu olmamıştır.
    • (Torunu) Şehzade Mehmed Ziyaeddin Efendi (17 Eylül 1947, Kahire, Mısır), dedesinin adını taşıyor. İkinci eşi Allyson (1951)'dan iki çocuğu olmuştur:
      • (Torununun oğlu) Şehzade Nazım Efendi (d. 24 Eylül 1985, İngiltere, Birleşik Krallık), dedesinin adını taşıyor.
      • (Torununun kızı) Nermin Zoe Sultan (d. 30 Mart 1988, İngiltere)
• (İkinci oğlu) Şehzade Ömer Fevzi Efendi (d. 13 Ekim 1912, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu - ö. 24 Nisan 1986, Amman, Ürdün), Şehzâde Ziyâeddîn Efendi'nin küçük oğludur. Mısır'lı Yeğen ailesinden Mukaddes Hanımefendi ile evlendi, çocukları yoktur. Cenazesi Ürdün'den İstanbul'a getirilerek dedesi Sultan Reşad'ın Eyüp'teki türbesinin hazîresine defnedilmiştir.

Kaynakça

• Garnett, Lucy Mary Jane. Ottoman Wonder Tales, Kessinger Yayınevi, LLC, 28 Şubat 2008, ISBN13: 978-0-548-84021-4, ISBN 0548840210