نایب‌رئیس مجلس شورای اسلامی

نایب‌ رئیس مجلس شورای اسلامی عنوان مشترک برای دو نفر از اعضای هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی است. طبق مادۀ ۷۱ قانون مدیریت خدمات کشوری، نواب رئیس مجلس در ردۀ دوم مقام‌های سیاسی کشور و همتراز با معاون اول رئیس‌جمهور هستند. انتخاب نایب‌رئیس با اکثریت نسبی به روش رأی‌گیری مخفی و با ورقه است. نواب رئیس به ترتیب تعداد آراء به عنوان «نایب‌ رئیس اول» و «نایب‌رئیس دوم» و در صورت تساوی آراء، با قید قرعه انتخاب می‌شوند. در غیاب رئیس مجلس، وظایف و اختیارات او را به‌ترتیب «نایب‌رئیس اول» و «نایب‌رئیس دوم» بر عهده خواهند داشت. براساس آیین‌نامه داخلی مجلس، رئیس مجلس می‌تواند هنگام حضور خود در صحن نیز ادارۀ جلسۀ رسمی را به‌ترتیب بر عهدۀ نایب‌رئیس اول و دوم بگذارد. نایب‌رئیس‌های مجلس همچون سایر اعضای هیئت رئیسه برای یک سال انتخاب می‌شوند. مبنای تجدید انتخابات سالیانه، سالروز انتخابات هیئت رئیسه قبلی بوده و در صورتی که با تعطیلات رسمی همزمان بشود، در جلسۀ قبل از آن انجام می‌گردد و مسئولیت هیئت رئیسه جدید از سالروز انتخابات قبل تفویض خواهد گردید.

نمایندگان مجلس در آغاز هر دوره، با انتخاب هیئت رئیسه موقت، بررسی اعتبارنامه‌های نمایندگان منتخب را آغاز می‌کنند و پس از آنکه اعتبارنامه حداقل دوسوم نمایندگان به تصویب رسید، انتخابات هیئت رئیسه دائم انجام می‌شود. به جز دورۀ نخست که به علت عدم تدوین آیین‌نامه داخلی، بدون هیئت رئیسه موقت شروع به کار کرد، در دوره‌های بعدی مجلس، هیئت رئیسه موقت نمایانگر ترکیب هیئت رئیسه دائم مجلس بود چرا که در بیشتر اجلاسیه‌ها، انتخابات هیئت رئیسه دائم و موقت با تغییر اندکی انتخابی مواجه بود به طوری که در اکثر دوره‌ها، اعضای هیئت رئیسه تنها با کم و زیاد شدن چند رأی در انتخابات هیئت رئیسه دائم، در سمت خود ابقاء شده‌اند. در این میان، تنها نایب‌رئیس دوم در مجلس دوم و هر دو نایب‌رئیس در مجلس ششم در انتخابات هیئت رئیسه دائم نسبت به هیئت رئیسه موقت تغییر کردند. این روند از سال ۱۳۹۷ با اصلاح آیین‌نامه داخلی مجلس تغییر کرد و هیئت رئیسه موقت حذف شد.

محمدرضا باهنر و سید محمدحسن ابوترابی ‌فرد با ۱۱ اجلاسیه، و حسن روحانی با ۸ اجلاسیه رکورد داران نایب‌رئیسی هستند.

فهرست

یادداشت

منابع

پیوند به بیرون

• «هیئت رئیسه پارلمان در ۳۳ سال گذشته». خانه ملت. ۷ خرداد ۱۳۹۲.