Wojna Dwóch Róż

Wojna Dwóch Róż (ang. The Wars Of The Roses „Wojny Róż”) – wojna domowa, tocząca się w Anglii w latach 1455–1485. Uważana jest za swoiste przedłużenie wojny stuletniej. W jej trakcie stoczono 18 bitew lądowych i 1 potyczkę morską. Swoją nazwę konflikt otrzymał od herbów dwóch walczących o władzę rodów: Lancasterów (mających w herbie różę czerwoną) oraz Yorków (różę białą).

Przyczyny wojny

Król Henryk VI, prawdopodobnie po swoim francuskim dziadku, odziedziczył chorobę umysłową, dlatego też ród Yorków oczekiwał na pewne przejęcie tronu. Niespodziewanie królowa – Małgorzata Andegaweńska – urodziła syna, ale było niemal oczywiste, że nie jest to dziecko Henryka VI (głośne były plotki o romansie królowej). Yorkowie wszczęli bunt, co zapoczątkowało wojnę domową.

Przebieg

Działania zbrojne rozpoczęły się w roku 1455, kiedy to Ryszard z rodu Yorków zebrał swoje wojska w okolicach Londynu i 22 maja doprowadził do bitwy pod St Albans.

Doradcą Yorków był Richard Neville, hrabia Warwick, nazywany „twórcą królów”, który doprowadził w roku 1461 do obalenia Henryka VI po wygranej przez Yorków bitwie pod Towton. Na jego miejsce osadzono na tronie przedstawiciela rodu Yorków Edwarda IV. Warwick uznał jednak, że Yorkowie nie odwdzięczyli mu się tak, jak należy, za usługi, więc przeszedł na stronę Lancasterów, co spowodowało obalenie Edwarda IV i powrót na tron Henryka VI po bitwie pod Barnet w 1470 roku, w której zginął też Richard Neville. Edward zmuszony został do opuszczenia kraju i zbiegł do Niderlandów. Jednakże już rok później Henryk został ponownie obalony, a tron przywrócono Edwardowi IV, zwycięzcy w bitwie pod Tewkesbury 4 maja 1471 roku.

W 1471 roku Henryk VI zmarł. Dwanaście lat później, w 1483, umarł Edward IV. Na tronie zasiadł jego kilkunastoletni syn Edward V, który został obalony (Edward IV w chwili ślubu z jego matką był już żonaty, co czyniło jego dzieci z Elżbietą Woodville bękartami), a następnie razem ze swoim młodszym bratem zniknął bez śladu (powszechnie uważano, że zostali oni zamordowani przez swojego stryja Ryszarda III, choć według niektórych historyków zostali zamordowani dopiero przez Henryka VII po bitwie pod Bosworth). Zbrodnie Ryszarda III spowodowały kolejny bunt przeciwko niemu. Na jego czele stanął spokrewniony przez swoją matkę z Lancasterami Henryk Tudor. W 1485 roku doszło do bitwy pod Bosworth. Ryszard III zginął w tej bitwie (słynne: „Konia! Konia! Królestwo za konia!” u Szekspira), a Henryk Tudor został nowym władcą Anglii (jako Henryk VII). Rozpoczęło się panowanie dynastii Tudorów. Kolejne dwa lata władca Anglii poświęcił na walkę z pretendentami do tronu, m.in. pokonując w bitwie pod Stoke Lamberta Simnela. Ostatecznie wojna zakończyła się po śmierci ostatniego pretendenta do tronu Perkina Warbecka.

Według części badaczy Bitwa pod Bosworth zakończyła historię średniowiecznej Anglii.

Chronologia działań militarnych

• I bitwa pod St Albans – 22 maja 1455
• bitwa pod Blore Heath – 23 września 1459
• bitwa pod Ludlow – 12 października 1459
• bitwa morska pod Sandwich (1460) - 15 stycznia 1460
• bitwa pod Northampton – 10 lipca 1460
• bitwa pod Worksop - 16 grudnia 1460
• bitwa pod Wakefield – 30 grudnia 1460
• bitwa pod Mortimer’s Cross – 2 lutego 1461
• II bitwa pod St Albans – 17 lutego 1461
• bitwa pod Ferrybridge – 28 marca 1461
• bitwa pod Towton – 29 marca 1461
• bitwa pod Hedgeley Moor – 25 kwietnia 1464
• bitwa pod Hexham – 15 maja 1464
• bitwa pod Edgecote Moor – 26 lipca 1469
• bitwa Losecote Field – 12 marca 1470
• bitwa pod Barnet – 14 kwietnia 1471
• bitwa pod Tewkesbury – 4 maja 1471
• bitwa pod Bosworth Field – 22 sierpnia 1485
• bitwa pod Stoke Field – 16 czerwca 1487

Drzewo genealogiczne

Poniższy schemat przedstawia rodzinę królewską XIV i XV w. Anglii z zaznaczoną przynależnością do stron konfliktu. Niebieska ramka oznacza Yorków, natomiast czerwona Lancasterów (hrabia Warwick jest oznaczony kolorem purpurowym, ponieważ zmienił stronę, po której się opowiadał).

Literatura obcojęzyczna

• Charles Ross: The Wars Of The Roses, New York 1994
• Jurgen Sarnowsky: England im Mittelalter, Darmstadt 2002
• Alison Weir: Wars Of The Roses, New York 1995

W literaturze pięknej Wojna Dwóch Róż była ukazana między innymi w dramatach Williama Szekspira (Henryk VI, Ryszard III) i w napisanym oktawą poemacie Civil wars Samuela Daniela.

Przypisy