چهاردهمین انتخابات ریاست‌جمهوری ایران برای انتخاب نهمین رئیس‌جمهور ایران جمعه ۸ تیر ۱۴۰۳ برگزار شد. در دور نخست هیچ‌یک از نامزدان نتوانست به اکثریت آرا دست یابد و دور دوم انتخابات روز جمعه ۱۵ تیر با رقابت مسعود پزشکیان و سعید جلیلی برگزار و مسعود پزشکیان به عنوان نهمین رئیس‌جمهور ایران برگزیده شد.

رئیس‌جمهور پیشین ایران، سید ابراهیم رئیسی، ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ در سانحهٔ سقوط بالگرد کشته شد. بر پایهٔ اصل ۱۳۱ قانون اساسی، با موافقت رهبری معاون اول او محمد مخبر از فردای همان روز و به مدت ۵۰ روز به عنوان مسئول ادارهٔ دولت آغاز به کار کرد. طبق همین اصل، شورایی سه‌نفره متشکل از محمد مخبر معاون اول رئیس‌جمهور، غلامحسین محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضائیه و محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی، موظف شدند ترتیبی دهند که حداکثر ظرف ۵۰ روز، رئیس‌جمهور جدید با برگزاری انتخاباتی زودهنگام مشخص شود. مطابق تصویب جلسهٔ سران قوا انتخابات بعدی روز جمعه ۸ تیر ۱۴۰۳ برگزار شد و نامزد پیروز، دولت چهاردهم را تشکیل خواهد داد. ثبت‌نام داوطلبان از ۱۰ تا ۱۴ خرداد انجام شد و اسامی نامزدهای تأییدشده از سوی شورای نگهبان، ۲۰ خرداد اعلام شد.

براساس اعلام وزارت کشور، پزشکیان، مصطفی پورمحمدی، جلیلی، علیرضا زاکانی، سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی و محمدباقر قالیباف شش نامزدی بودند که صلاحیت‌شان برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ احراز شده و از ۲۰ خرداد تا ۷ تیر برای کارزار انتخاباتی خود فرصت داشتند. قاضی‌زاده هاشمی ۶ تیر و زاکانی ۷ تیر از رقابت در انتخابات انصراف دادند.

در دور اول ۶۱ میلیون و ۴۵۲ هزار و ۳۲۱ نفر در داخل و خارج کشور واجد شرایط رأی دادن بودند. روند انتخابات از ساعت ۸ تا ۲۴ روز جمعه ۸ تیر ۱۴۰۳ به اجرا درآمد. وزارت کشور آمار مشارکت را ۲۴ میلیون و ۵۳۵ هزار و ۱۸۵ نفر، معادل ۳۹٫۹۲٪ واجدین شرایط اعلام کرد که پایین‌ترین نرخ مشارکت در انتخابات‌های ریاست‌جمهوری ایران محسوب می‌شود. علی خامنه‌ای در واکنش به این امر، مشارکت انتخابات را کمتر از حق توقع و پیش‌بینی‌ها دانست و خواستار بررسی علت این مسئله توسط جامعه‌شناسان و سیاست‌مداران شد. در دور دوم انتخابات، آرا به ۳۰ میلیون و ۵۳۰ هزار و ۱۵۷ رسید که یعنی ۴۹درصد از واجد شرایطان در انتخابات شرکت کرده‌اند.

زمینه

در جریان سانحهٔ سقوط بالگرد ورزقان که در ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ رخ داد، ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور وقت و همراهانش درگذشتند. سپس جلسهٔ فوق‌العادهٔ هیئت دولت به ریاست محمد مخبر معاون اول رئیس‌جمهور آغاز شد. طبق اصل ۱۳۱ قانون اساسی، مخبر پس از تأیید رهبر ایران به‌عنوان مسئول ادارهٔ دولت آغاز به کار کرد. او به‌مدت ۵۰ روز مسئولیت‌های ریاست‌جمهوری را بر عهده دارد و طبق قانون اساسی، پس از آن انتخابات ریاست‌جمهوری زودهنگام برگزار می‌شود.

محسن اسلامی، مدیرکل انتخابات وزارت کشور ۳۱ اردیبهشت اعلام کرد برنامهٔ زمان‌بندی انتخابات، همان روز در ستاد انتخابات کشور مورد بررسی قرار گرفت و نهایی شد. ۸ تیر به‌عنوان تاریخ برگزاری انتخابات توسط شورای نگهبان تأیید شد و ثبت‌نام داوطلبان از ۱۰ تا ۱۴ خرداد انجام شد.

سامانهٔ رأی‌گیری

ستاد انتخابات کشور برای برگزاریِ رأی‌گیریِ الکترونیک در چند حوزه از جمله کلان‌شهر تهران و بعضی دیگر کلان‌شهرها اعلام آمادگی کرده بود اما اجرای این طرح منوط به پذیرش از سوی شورای نگهبان اعلام شد. طبق قانون تا قبل از این امکان اخذ رأی فقط با شناسنامه امکان‌پذیر بود که در ماده جدیدی که در قانون انتخابات ریاست‌جمهوری اخیراً تصویب شد، کارت ملی نیز به آن افزوده شده است. سخنگوی ستاد انتخابات کشور در ۲۲ خرداد اعلام کرد تمام تعرفه‌های رأی کاغذی بوده و همچنین در شناسنامه رأی‌دهندگان مهر انتخابات درج نمی‌شود.

اخذ رأی در تمامی شعب داخل و خارج از کشور به مدت یک روز در ۸ تیر ۱۴۰۳ از ساعت ۸ صبح انجام شد. افراد زادهٔ تاریخ ۸ تیر ۱۳۸۵ به قبل می‌توانستند در انتخابات شرکت کنند. رأی‌دهی در داخل کشور با کارت ملی یا شناسنامه انجام شد. سخنگوی ستاد انتخابات کشور توصیه کرده بود رأی‌دهندگان با کارت ملی در شعب اخذ رأی حضور یابند. در شعب اخذ رأی، احرار هویت الکترونیکی انجام شد، اما تعرفهٔ رأی کاغذی بود. در ۳۴۴ شعبه خارج کشور، احراز هویت با گذرنامه انجام شد. اگر نامزدها در مرحله نخست اکثریت مطلق آرا را به‌دست نیاورند، دو نفری که بیشترین آرا را به‌دست آورند، به مرحله دوم خواهند رفت.

داوطلبان

ثبت‌نام نامزدها از ساعت ۸ صبح ۱۰ خرداد تا ساعت ۱۸ روز ۱۴ خرداد انجام شد. بنا بر اعلام احمد وحیدی، در این پنج روز ۲۸۷ نفر برای ثبت‌نام به وزارت کشور مراجعه کردند که از بین آن‌ها، ۸۰ نفر واجد شرایط اولیه بودند و پروندهٔ آن‌ها جهت احراز صلاحیت به شورای نگهبان ارسال شده است. سخنگوی شورای نگهبان اعلام کرد پس از اعلام فهرست نهایی نامزدها، امکان اعتراض به ردصلاحیت‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری وجود ندارد. سید محمدتقی شاهچراغی، رئیس ستاد انتخابات کشور، با مقایسه تعداد ثبت‌نام‌کنندگان این دوره با انتخابات سال ۱۳۹۶ (۱۶۳۶ متقاضی) و انتخابات سال ۱۴۰۰ (۵۹۲ متقاضی) کاهش آمار ثبت‌نام را ناشی از منوط کردن ثبت‌نام نامزدها به داشتن شرایط اولیه دانست.

نمایندگان ادوار مجلس شورای اسلامی در میان ثبت‌نام‌کنندگان این دوره حضور چشمگیری داشتند که با واکنش‌هایی در بین شخصیت‌های سیاسی همراه شد. از جمله سعید حجاریان با اشاره به نمایشی بودن حضور کاندیداها در وزارت کشور و عدم ارائه برنامه توسط آن‌ها، اعلام کرد نام این روند هرچه که باشد، سیاست‌ورزی و انتخابات نیست. در واکنشی دیگر غلامحسین کرباسچی در انتقاد از نحوه برگزاری انتخابات، از روند ثبت‌نام‌ها به عنوان یک «مراسم فکاهی» نام برد. خبرآنلاین در گزارشی اعلام کرد بیش از ۷۰ درصد کاندیداهای این دور از انتخابات سابقه حضور در پارلمان را داشته‌اند. ایسنا هم نوشت اگرچه بر اساس قانون نمایندگان مجلس امکان ثبت‌نام در انتخابات ریاست‌جمهوری را دارند؛ اما بسیاری از آن‌ها عرفاً برای جایگاه ریاست‌جمهوری مناسب نیستند. برخی از نمایندگان ادوار مجلس که سال‌ها از آن‌ها خبری نبوده یا برخی نمایندگان هم که در انتخابات اخیر مجلس رأی نیاورده‌اند در بین افراد ثبت‌نام شده دیده می‌شوند.

بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری در شورای نگهبان از ۱۵ خرداد آغاز شد و در ۲۰ خرداد به پایان رسید. احمد جنتی دبیر شورای نگهبان در روز پنج‌شنبه ۱۷ خرداد در جریان بررسی صلاحیت نامزدها مدعی شد که هیچ نهاد یا فردی برای تأیید یا رد صلاحیت نمی‌تواند به این شورا فشار بیاورد؛ او دراین‌باره گفت که کسی «جرئت» انجام این کار را ندارد. یک روز بعد نامه‌ای با امضای ۱۵ عضو دولت به شورای نگهبان منتشر شد که در آن از آن شورا درخواست شد تا صلاحیت محمدمهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد دولت رئیسی را تأیید کند که در نهایت مورد تأیید صلاحیت شورای نگهبان قرار نگرفت.

نامزدهای تأیید صلاحیت‌شده

اسامی نامزدها در ۲۰ خرداد اعلام شد. بر اساس اعلام وزارت کشور، پزشکیان، پورمحمدی، جلیلی، زاکانی، قاضی‌زاده هاشمی و قالیباف شش نامزدی بودند که صلاحیت‌شان برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ احراز شده و از ۲۰ خرداد تا ۷ تیر برای کارزار انتخاباتی خود فرصت داشتند.

همچنین علی لاریجانی، سید وحید حقانیان، محمود احمدی‌نژاد، مهرداد بذرپاش، سید صولت مرتضوی، اسحاق جهانگیری، محمدمهدی اسماعیلی، عباس آخوندی، محمد شریعتمداری، محمود صادقی و عبدالناصر همتی از جمله افراد سرشناسی هستند که صلاحیت‌شان رد شده است.

رقابت‌های انتخاباتی

مسعود پزشکیان

مسعود پزشکیان پس از تأیید صلاحیت خود با شعار «برای ایران» به رقابت‌های انتخاباتی پرداخت. او اذعان داشت که به دنبال ایجاد انسجام داخلی با حمایت از نخبگان و کارشناسان است و از حمایت سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور اصلاحات، و جبهه اصلاحات ایران برخوردار بود. پزشکیان هدف خود را احیای برجام، بهبود روابط با دنیا، پذیرش قرارداد FATF و کاهش فیلترینگ اعلام کرد و برنامه خود را اجرای سیاست‌های رهبر جمهوری اسلامی دانست. او از مخالفان برخورد خشونت‌آمیز حکومت در خصوص تحمیل حجاب اجباری به زنان است اما در خصوص گشت ارشاد، قول قطعی نداد و اعلام کرد باید با دیگران گفتگو کند تا آن‌ها را در خصوص برچیده شدن گشت ارشاد قانع کند. اما او تضمین داد «تمام دولت در برابر گشت‌های اجباری، فیلتر کردن و فیلترشکن‌بازی و فشارهای بیرونی در همه جلسات تمام قد بایستد». پزشکیان از حمایت مهدی کروبی، محمدجواد ظریف، حسن روحانی، علی‌اکبر ناطق‌نوری، محمدجواد آذری جهرمی، محسن هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی برخوردار بود.

سعید جلیلی

سعید جلیلی با شعار «یک جهان فرصت، یک ایران جهش؛ هر ایرانی یک نقش باشکوه» وارد کارزار انتخاباتی شد. او که از حمایت رسمی جبهه پایداری برخوردار بود، با دفاع از فیلترینگ فضای مجازی و دفاع از برخورد حکومت با زنان بدون حجاب اجباری، کمپین تبلیغاتی خود را پیش برد. او ضمن خسارت‌بار شمردن برجام، اعلام کرد هدف دولتش مقاومت در برابر دولت ایالات متحده است تا آن‌ها را از اعمال تحریم‌های اقتصادی پشیمان کند. در مناظرات انتخاباتی، جلیلی توسط پورمحمدی به خیانت در خصوص پرونده کرسنت متهم شد و اقدام جلیلی برای جلوگیری از اجرای این قرارداد را خسارت‌بار خواند. جلیلی ضمن تکذیب ادعای پورمحمدی او را متهم کرد که چرا به قرارداد کرسنت در زمان تصدی خود در سازمان بازرسی کل کشور رسیدگی نکرده است. بیژن نامدار زنگنه- وزیر نفت وقت در زمان قرارداد کرسنت- در پاسخ به جلیلی اقدامات او را خیانت‌بار دانست و جلیلی را به مناظره دعوت کرد.

محمدباقر قالیباف

قالیباف با شعار «خدمت و پیشرفت» به رقابت انتخاباتی پرداخت. او اعلام کرد در صورت رسیدن به قدرت، در مرزهای شرقی ایران دیوار خواهد کشید تا از ورود مهاجران غیرقانونی افغانستان به خاک ایران جلوگیری کند. همچنین قالیباف ایده تبدیل مکران به پایتخت دوم اقتصادی ایران را به همراه دفاع از واردات خودروهای خارجی به عنوان کمپین تبلیغاتی خود برگزید.

مصطفی پورمحمدی

پورمحمدی شعار «دولت قرار» را برای کمپین خود برگزید. او خواستار تکمیل طرح اینترنت ملی و ایجاد یک پیام‌رسان داخلی قوی و برچیدن فیلترشکن‌ها شد. همچنین از تقویت تحزب در فضای سیاسی دفاع کرد و مدل اقتصادی مدنظر خود را اقتصاد آزاد بازار نامید.

امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی

قاضی‌زاده هاشمی با شعار «دولت مردم و خانواده» به عرصه انتخابات پا گذاشت و عمده تمرکز او در مناظره‌های انتخاباتی، دفاع از دولت سید ابراهیم رئیسی بود. او در ۶ تیر ۱۴۰۳ بدون حمایت از نامزدی مشخص از انتخابات انصراف داد. او انصراف خود را پاسخ به درخواست مکتوب شورای عالی اجماع نیروهای انقلاب دانست و خواستار اجماع سه نامزد باقی‌مانده اصولگرا شد.

علیرضا زاکانی

علیرضا زاکانی با شعار «پاک باش و خدمتگزار» وارد عرصه انتخابات شد. او ایده پرداخت اعتبار طلا به هر ایرانی، کاهش قیمت بنزین به ۱۵۰۰ تومان و تحویل گوشت به منزل هر ایرانی را در کمپین تبلیغاتی خود مطرح کرد. زاکانی توسط پزشکیان متهم شد که حضورش در انتخابات صرفاً برای پوشش نامزدی دیگر است. اما او ضمن تکذیب این ادعا اعلام کرد تا پایان رقابت‌ها در انتخابات حاضر خواهد بود تا نگذارد پزشکیان به ریاست‌جمهوری برسد. زاکانی در ۷ تیر ۱۴۰۳ از انتخابات انصراف داد. او در متن انصرافش بدون حمایت از نامزدی مشخص، از جلیلی و قالیباف خواست تا با «وحدت» مانع از تشکیل «دولت سوم روحانی» شوند.

نظرسنجی‌ها

نتایج

دور دوم

پس از اعلام نامزدهای تأیید صلاحیت شده

پیش از اعلام نامزدهای تأیید صلاحیت شده

مشارکت

تحریم انتخابات

رضا پهلوی پیش از آغاز انتخابات، آن را سیرک انتخابات نامیده بود. وی در ایکس نوشت پاسخ ملت بزرگ ایران به کل این مضحکه یک نه قاطع است. فرین عاصمی در گزارشی در BBC فارسی به تحریم‌کنندگان انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم پرداخت. این گزارش با اشاره به حضور نداشتن زنان، مخالفان حکومت و گروه‌های مختلف قومی و دینی در انتخابات، آن را رویدادی غیر آزاد و مهندسی‌شده ارزیابی کرد. در این گزارش با تعدادی از شهروندان ناشناس ایرانی گفتگو شده که دلایل تحریم انتخابات را سرکوب‌های خونین حکومت در اعتراضات آبان ۱۳۹۸، خیزش سراسری سال ۱۴۰۱، احترام به کشته‌شدگان اعتراضات ضد حکومتی، عدم امید به تغییر و بهبود آینده و مخالفت با کلیت نظام جمهوری اسلامی بیان کردند. همچنین صدیقه وسمقی، فعال سیاسی و اجتماعی، مشارکت در انتخابات را ریختن سرمایه اجتماعی به جیب حکومت ارزیابی کرد و ضمن دعوت به عدم مشارکت، پایین بودن نرخ رای‌دهندگان را موجب ریزش حامیان حکومت دانست. مولوی عبدالحمید امام جمعه زاهدان نیز در این دوره از انتخابات از نامزدی حمایت نکرد.

دور اول انتخابات چهاردهم کمترین میزان مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری را از زمان تشکیل جمهوری اسلامی ثبت کرد. ایران اینترنشنال با مقایسه نرخ مشارکت در انتخابات‌های ریاست‌جمهوری بر اساس شیب نزولی شرکت‌کنندگان از سال ۱۴۰۰، این خبر را با تیتر «مرگ تدریجی مشروعیت جمهوری اسلامی» پوشش داد.

زندانیان سیاسی به شکل گسترده انتخابات را تحریم کردند. از جمله مجید توکلی، نرگس محمدی، مصطفی تاجزاده، فائزه هاشمی، کیوان مهتدی و شماری دیگر از زندانیان. میرحسین موسوی و زهرا رهنورد نیز از حضور صندوق رای در محل حصر ممانعت به عمل آوردند. همچنین محمود احمدی‌نژاد به سیاق انتخابات پیشین در رای‌گیری شرکت نکرد.

پژمان طهوری در تحلیل تحریم انتخابات توسط اکثریت مردم ایران، اصلاح‌طلبان را بدون پایگاه اجتماعی ارزیابی کرد. به عقیده او از آن‌جایی که برخی مشارکت کم مردم در انتخابات‌های پیشین را در نتیجه عدم حضور کاندیدای جدی اصلاح‌طلبان می‌دانستند؛ ولی در انتخابات چهاردهم با وجود حضور حداکثری اصلاح‌طلبان، نرخ مشارکت از انتخابات قبلی ریاست‌جمهوری ۸ درصد کمتر شد. او معترضان جمهوری اسلامی را دگرگون‌خواه توصیف کرد و اصلاح‌طلبان را ناتوان از جذب آن‌ها. منتقدان و مخالفان جمهوری اسلامی از جمله حسین رزاق، عدم مشارکت شصت درصد مردم را نه گفتن اکثریت قاطع مردم به علی خامنه‌ای تفسیر کردند. سارا کرمانیان، کارشناس روابط بین‌الملل، اذعان داشت نمی‌توان اکثریت تحریم‌کننده را در خواسته‌های خود خیلی یکدست و همگون در نظر گرفت اما در سال‌های گذشته حقوق مردم به صورت سیستماتیک توسط حاکمیت نقض شده است. مهدی نصیری، فعال سیاسی، نیز با اشاره به تحریم انتخابات، «تداوم نظامی ضد جمهوریت، سرکوبگر، عمیقاً فاسد و ناکارآمد که هیچ رئیس‌جمهوری نمی‌تواند آن را اصلاح کند» را همچنان سنگین‌ترین، هولناک‌ترین و تراژیک‌ترین مسئله ایران و تحریم‌کنندگان انتخابات دانست.

حسین باستانی در مقاله‌ای مخالفان جمهوری اسلامی را از طیف‌های گوناگون با نظرات مختلف خواند و نتیجه گرفت نمی‌توان تمام اقلیتی را که در انتخابات شرکت کرده‌اند؛ موافق حکومت و مخالف براندازی دانست. او با اشاره به تحریم بی‌سابقه انتخابات اخیر و اعتراضات متناوب ضدحکومتی، جامعه را دارای پتانسیل قوی اعتراضی دانست که خواستار تغییرات بنیادین است.

مناظرات تلویزیونی

دور اول

مناظرات تلویزیونی دور اول انتخابات با حضور شش کاندیدا از ۲۸ خرداد ۱۴۰۳ آغاز شد و تا ۵ تیر ادامه داشت. چهار مناظرهٔ نخست از ساعت ۲۰ تا ۲۴ برگزار شد. مناظرهٔ پنجم و آخر ساعت ۱۲:۳۰ برگزار شد.

مطابق نظرسنجی ایسپا، ۷۳ درصد مردم مناظره اول را تماشا نکردند و تنها ۷ درصد مردم پیگیر جدی اخبار انتخاباتی هستند. مجری مناظرات مهدی خسروی بود و ساختار آن اینگونه طراحی شده بود که هر نامزد در سه نوبت ۸ دقیقه‌ای به سوالات کارشناسانی که به صورت ضبط‌شده پخش می‌شد، پاسخ می‌دادند و در پایان ۶ دقیقه فرصت جمع‌بندی داشتند. سوالات هر مناظره پیش از برگزاری به ستادهای نامزدان اعلام می‌شد. چند نماینده مجلس و فعالان سیاسی در گفتگو با خبرنگاران روزنامه دنیای اقتصاد، شیوه اجرای مناظره‌ها را غیرجذاب ارزیابی کردند. به عقیده آن‌ها مناظره‌ها چالش‌برانگیز نبود و میان نامزدها گفتگو ایجاد نمی‌کرد و از طرفی دیگر فرصت ۸ دقیقه‌ای برای بیان برنامه‌ها کافی نبود. همچنین به عقیده آن‌ها نامزدها کلی‌گویی می‌کردند و صرفاً شعار می‌دادند. روزنامه جام‌جم نیز در گزارشی با تیتر «مناظره به جای مناقشه» ضمن دفاع از شیوه اجرای مناظره‌ها، ارزیابی کرد که در این دوره فضایی فراهم شده است تا به جای درگیری نامزدها با همدیگر، افشاگری آن‌ها علیه هم و ایجاد دعوا و زد و خورد، نامزدها در فضایی آرام به تشریح برنامه‌های خود بپردازند تا مخاطب بتواند آن‌ها را با همدیگر مقایسه کند.

دور دوم

با راهیابی پزشکیان و جلیلی به دور دوم انتخابات، دو مناظره میان این دو در ۱۱ و ۱۲ تیر از ساعت ۲۱:۳۰ برگزار شد.

برای اولین بار پس از مناظره‌های انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸، مناظره رو در روی دو نامزد انتخاباتی برگزار شد. ساختار برنامه بدین صورت بود که مجری سوالاتی اختصاصی از هر نامزد در موضوعات مختلف مطرح می‌کرد که براساس مواضع خود کاندیدا یا ستاد او طراحی شده بود و نامزدها حق داشتند در طول مناظره صحبت همدیگر را قطع کرده و یکدیگر را به چالش بکشند. در جریان مناظره اول مسعود پزشکیان با ذکر اینکه در صورتی که سعید جلیلی تعهد کند رشد اقتصادی ۸ درصد را محقق می‌کند؛ او از انتخابات کنار می‌کشد ولی اگر رشد اقتصادی رخ نداد؛ جلیلی را اعدام کنید؛ خبرساز شد. محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران، در واکنش به صحبت پزشکیان او را متهم به قبح‌زدایی از اعدام و عادی جلوه دادن آن کرد. خبرگزاری مهر در گفتگو با یک کارشناس رسانه، شیوه اجرای مناظره‌ها را ناعادلانه دانست. بر اساس این گزارش سوالاتی که مجری از دو نامزد مطرح کرد، بی‌طرفانه نبود و از طرفی عدالت در خصوص تخصیص زمان یکسان به هر دو نامزد وجود نداشت. محمدحسین رنجبران، از مسئولان سابق صدا و سیما، پس از مناظره‌ها با اشاره به حضور متعدد تیم سعید جلیلی در ساختار مدیریت تلویزیون، صدا و سیما را در خدمت جلیلی دانست. مطابق نظرسنجی ایسپا، ۳۴ درصد مردم مناظره اول و ۳۹٬۸ درصد مناظره دوم را تماشا کرده‌اند. ۴۶٫۵ درصد از مردم هم حداقل یکی از مناظره‌های دور دوم را تماشا کردند.

نتایج

دور نخست

رئیس ستاد انتخابات تا قبل از ظهر شنبه ۹ تیر نتایج انتخابات را اعلام کرد.

مشارکت در دور اول به تفکیک هر استان

میزان مشارکت دور اول در مقایسه با دورهٔ پیشین انتخابات ریاست جمهوری با روند کاهشی همراه بود و تنها در استان قم و استان تهران (منهای شهر تهران) افزایش یافت.

جدول مقایسهٔ آمار مشارکت دو دورهٔ اخیر به شرح زیر است:

دور دوم

براساس تأیید وزارت کشور و به دلیل عدم کسب اکثریت مطلق آراء، این انتخابات میان دو نام نامزد برگزیده (سعید جلیلی و مسعود پزشکیان) در دور دوم ادامه یافت. براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی، دور دوم در نخستین جمعه پس از دور اول انتخابات (۱۵ تیر) برگزار شد.

دور دوم این انتخابات از ساعت ۸ صبح در ایران آغاز شد. آخرین مهلت شرکت در انتخابات ساعت ۱۸ بود که با تأیید وزارت کشور، ابتدا تا ۲۰، سپس تا ۲۲ و در نهایت تا بامداد ۱۶ تیرماه تمدید شد. با پایان شمارش آراء، ریاست جمهوری مسعود پزشکیان با اکثریت اعلام شد. وی نهمین رئیس جمهور تاریخ جمهوری اسلامی است. نتیجه شمارش آراء به شرح زیر است:

مشارکت در دوم دوم به تفکیک هر استان

مشارکت استانی بر اساس جدول مشخص شده از طرف خبرگزاری مهر اعلام شده است.

منابع

• «جدول آماری انتخابات برگزارشده پس از پیروزی انقلاب اسلامی». وزارت کشور. دریافت‌شده در ۱۶ بهمن ۱۳۹۵.
• «رئیس مجلس به دیدار رئیس‌جمهور منتخب رفت». روزنامه همشهری. تهران: مؤسسه همشهری. سال سیزدهم (۳۷۳۲): ص ۲. ۵ تیر ۱۳۸۴. دریافت‌شده در ۱۴ خرداد ۱۳۹۷.

واکنش‌ها

بین‌المللی

•  ارمنستان: نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان در پیامی خطاب به مسعود پزشکیان برگزیده شدن او به عنوان نهمین رئیس‌جمهور ایران را تبریک و نسبت به اجرایی شدن توافقات مشترک دو کشور و گسترش روابط ابراز اطمینان کرد.

•  جمهوری آذربایجان: الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان با ارسال پیامی به مسعود پزشکیان، پیروزی او را در انتخابات ریاست‌جمهوری تبریک گفت. وی در پیام خود از او برای سفر به جمهوری آذربایجان نیز دعوت کرد.

•  بحرین: حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه بحرین در پیامی خطاب به پزشکیان، پیروزی او در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران را تبریک گفت.

•  بلاروس: الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس در پیامی، پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران را تبریک گفت و از وی برای یک سفر رسمی به بلاروس دعوت کرد. او در این پیام خواهان تقویت روابط تهران و مینسک شد.

•  چین: شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین در پیامی انتخاب مسعود پزشکیان به‌عنوان نهمین رئیس‌جمهور ایران را تبریک گفت.

•  هند: نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند پیروزی مسعود پزشکیان را تبریک گفت. او با انتشار پیامی در حساب ایکس خود خطاب به پزشکیان نوشت:«انتخاب شما به عنوان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران را تبریک می‌گویم. مشتاقانه منتظر همکاری نزدیک با شما برای تقویت بیشتر روابط دوجانبه گرم و طولانی مدت به نفع مردم و منطقه هستیم.»

•  عراق: عبداللطیف رشید، رئیس‌جمهور عراق، پیروزی مسعود پزشکیان، در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران را تبریک گفت. او در پیام خود خواهان تقویت بیشتر روابط میان عراق و ایران شد. محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق نیز انتخاب مسعود پزشکیان را به‌عنوان رئیس‌جمهور منتخب ایران تبریک گفت .او بر عمق روابط دو کشور دوست و همسایه و همچنین اهمیت تداوم هماهنگی‌ها در بالاترین سطوح در تمامی زمینه‌ها و در راستای منافع مشترک ایران و عراق تأکید کرد.

•  ژاپن: وزارت امور خارجه ژاپن با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که توکیو گفتگوها با دولت جدید در تهران را تقویت خواهد کرد. در این بیانیه تأکید شد که ژاپن امیدوار است تا ایران در دوران ریاست‌جمهوری مسعود پزشکیان نقش سازنده‌ای برای کاهش تنش‌ها و تثبیت اوضاع در خاورمیانه ایفا کند.

•  کویت: مشعل الاحمد الجابر الصباح، امیر کویت در پیامی پیروزی مسعود پزشکیان را تبریک گفت و برای وی آرزوی موفقیت کرد.

•  مالزی: انور ابراهیم نخست‌وزیر مالزی ضمن تبریک پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران اعلام کرد که این نتیجه، منعکس‌کننده روح پویای دموکراسی و آینده‌ای نویدبخش برای ایران است.

•  پاکستان: آصف‌علی زرداری، رئیس‌جمهور پاکستان پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران را تبریک گفت و ابراز امیدواری کرد که در دوره جدید، روابط دو کشور قوی‌تر شود. شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان در پیامی خطاب به مسعود پزشکیان گفت: «پیروزی شما را در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران تبریک گفته و مشتاقانه آماده همکاری با شما برای تحکیم روابط دیرینه و ارتقای صلح منطقه‌ای هستم.» ایاز صادق، رئیس مجلس ملی پاکستان نیز با ارسال پیامی پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران را تبریک گفت.

•  قطر: شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر با صدور پیامی پیروزی مسعود پزشکیان در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ایران را به وی تبریک گفت.

•  روسیه: ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه انتخاب مسعود پزشکیان به عنوان نهمین رئیس‌جمهور ایران را تبریک گفت. پوتین ابراز امیدواری کرد که همکاری‌ها با ایران در همه زمینه‌ها، ازجمله «به نفع بهبود امنیت منطقه» افزایش یابد.

•  عربستان سعودی: ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری را تبریک گفتند و خواهان توسعه روابط بین دو کشور به منظور ارتقای امنیت و صلح منطقه‌ای و بین‌المللی شدند.

•  صربستان: الکساندر ووچیچ، رئیس‌جمهور صربستان در پیام تبریکی خطاب به رئیس‌جمهوری منتخب ایران گفت:«ریاست جمهوری مسعود پزشکیان برای ایران سعادت و رفاه به ارمغان می‌آورد.»

•  کره جنوبی: دولت کره‌جنوبی پیروزی مسعود پزشکیان در چهاردهمین انتخابات ریاست‌جمهوری ایران را تبریک گفت و نسبت به بهبود روابط بین تهران و سئول در دوره ریاست‌جمهوری مسعود پزشکیان ابراز امیدواری کرد.

•  سوریه: بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه در پیامی انتخاب مسعود پزشکیان به‌عنوان رئیس‌جمهور منتخب جمهوری اسلامی ایران را تبریک گفت و خطاب به وی تصریح کرد:«ما با شما در راستای تقویت روابط راهبردی سوریه و ایران و گشودن چشم‌انداز‌های نویدبخش جدید برای همکاری دوجانبه گام برخواهیم داشت.»

•  تاجیکستان: امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان با صدور پیامی ضمن آرزوی موفقیت برای مسعود پزشکیان، از رئیس‌جمهوری منتخب ایران برای سفر به تاجیکستان دعوت به عمل آورد.

•  ونزوئلا: ایوان گیل، وزیر امور خارجه ونزوئلا در بیانیه‌ای پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران را تبریک گفت و اعلام کرد که رئیس‌جمهور منتخب ایران از حمایت کامل نیکلاس مادورو برخوردار است.

•  امارات متحده عربی: محمد بن زاید آل نهیان، رئیس امارات متحده عربی در بیانیه ای پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات را تبریک گفت. وی در ادامه افزود من برای پزشکیان آرزوی موفقیت در خدمت به کشور خود و دستیابی به آرزوهای ملت آن را دارم و مشتاقانه منتظر همکاری با وی در راستای منافع کشور و ملت‌های ایران و امارات هستم.

•  ازبکستان: شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان در پیامی با تبریک به مسعود پزشکیان برای برگزیده شدن به‌عنوان نهمین رئیس‌جمهور ایران گفت: «بسیار خرسندم انتخاب جنابعالی به‌عنوان رئیس‌جمهور جمهوری اسلامی ایران را تبریک صمیمانه و آرزوی موفقیت عرض نمایم.»

•  عمان: هیثم بن طارق آل سعید، سلطان عمان در بیانیه ای ضمن تبریک به مسعود پزشکیان برای او آرزوی موفقیت کرد.

•  اقلیم کردستان: نچیروان ادریس بارزانی، رئیس اقلیم کردستان طی پیامی انتخاب مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور منتخب ایران را تبریک گفت و بر توسعه روابط دوستانه و ادامه همکاری‌های مشترک تاکید کرد.

منابع

پیوند به بیرون

• ویدئوی کامل مناظره اول کاندیداهای ریاست جمهوری ۱۴۰۳
• ویدئوی کامل مناظره دوم کاندیداهای ریاست جمهوری ۱۴۰۳
• ویدئوی کامل مناظره سوم کاندیداهای ریاست جمهوری ۱۴۰۳
• ویدئوی کامل مناظره چهارم کاندیداهای ریاست جمهوری ۱۴۰۳
• ویدئوی کامل مناظره پنجم کاندیداهای ریاست جمهوری ۱۴۰۳
• ویدیوی کامل نخستین مناظره مسعود پزشکیان و سعید جلیلی در دور دوم
• ویدیوی کامل دومین مناظره مسعود پزشکیان و سعید جلیلی در دور دوم

Articles connexes

1. مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۴۰۳)
2. نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۴۰۳)
3. سعید جلیلی در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۴۰۳)
4. محمدباقر قالیباف در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۴۰۳)
5. مصطفی پورمحمدی در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۴۰۳)
6. سعید جلیلی در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۴۰۰)
7. انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸)
8. انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۲)
9. انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۴۰۰)
10. انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۶)
11. انتخابات ریاست‌جمهوری ایران
12. انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۷۶)
13. انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۷۲)
14. آمار انتخابات‌های ریاست‌جمهوری ایران
15. انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۴)
16. انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۶۸)
17. انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (مرداد ۱۳۶۰)
18. انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۰)
19. انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۵۸)
20. انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (مهر ۱۳۶۰)