دولت چهاردهم جمهوری اسلامی ایران

دولت چهاردهم جمهوری اسلامی ایران دولتی است که به ریاست مسعود پزشکیان، نهمین رئیس‌جمهور منتخب ایران در پی پیروزی در انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ برگزیده شد.

این انتخابات در پی سانحه سقوط بالگرد ورزقان و کشته شدن سید ابراهیم رئیسی، هشتمین رئیس‌جمهور ایران برگزار شد. محمد مخبر سرپرستی ریاست‌جمهوری را برعهده گرفت و با تصویب سران قوا در ۸ تیر ۱۴۰۳ دور نخست این انتخابات برگزار شد و به دلیل عدم کسب اکثریت مطلق آرا، انتخابات دور دوم در ۱۵ تیر ۱۴۰۳ برگزار شد و پزشکیان با بیش از ۱۶ میلیون رای پیروز شد.

زمینه

سید ابراهیم رئیسی، هشتمین رئیس‌جمهور ایران، در پی سانحه سقوط بالگرد ورزقان در اواخر اردیبهشت ۱۴۰۳ کشته شد. محمد مخبر معاون اول رئیس‌جمهور، غلامحسین محسنی اژه‌ای، به عنوان رئیس قوه قضاییه قضائیه و محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی، موظف بودند ترتیبی دهند که حداکثر ظرف ۵۰ روز، رئیس‌جمهور جدید انتخاب شود. در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۴۰۳ براساس اعلام وزارت کشور اسامی تأیید صلاحیت شدگان زودتر از موعد مقرر اعلام شد.

انتخابات زودهنگام دولت چهارده با تصویب نشست سران قوا، در ۸ تیر ۱۴۰۳ برگزار شد

اسامی تأیید صلاحیت شدگان مسعود پزشکیان، مصطفی پورمحمدی، سعید جلیلی، علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی و محمدباقر قالیباف بودند. به ترتیب در ۶ تیر ۱۴۰۳ دو روز مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری و ۷ تیر ۱۴۰۳ یک روز مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی و علیرضا زاکانی از نامزدی انتخابات انصراف دادند.

به دلیل اینکه هیچ‌کدام از نامزدها نتوانستند اکثریت مطلق آرا را به‌دست بیاورند انتخابات ریاست‌جمهوری به دور دوم کشیده شد و نفر اول و دوم یعنی مسعود پزشکیان و سعید جلیلی برای دور دوم انتخابات در جمعه ۱۵ تیر ۱۴۰۳ رقابت می‌کنند. دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری ساعت ۸ صبح روز جمعه ۱۵ تیر ۱۴۰۳ برگزار شد. در دور دوم این رقابت‌ها مسعود پزشکیان با ۱۶٬۳۸۴٬۴۰۳ رای در برابر سعید جلیلی با ۱۳٬۵۳۸٬۱۷۹ رای پیروز شد.

هیئت دولت

بر پایهٔ «اصل نانوشته و رایج»، روسای‌جمهور ایران دست‌کم گزینه‌های خود برای چهار وزارتخانه اطلاعات، دفاع، امور خارجه و کشور را با سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، مطرح می‌کند و پس از تأیید خامنه‌ای، آن‌ها را در فهرست نهایی خود قرار می‌دهد. هادی طحان نظیف سخنگوی شورای نگهبان گفت: «به هر حال این عرف، برای انتخاب وزیر دو سه تا از وزارتخانه هاست و صرف یک هماهنگی با رهبری است. آن هم وزارتخانه‌هایی که نوع امور آنها فراقوه ای است مثل وزارت دفاع، وزارت امور خارجه و وزارت اطلاعات. اینها وزارتخانه‌هایی هستند که برحسب عرفی که شکل گرفته است برای انتخاب آنها با رهبری یک هماهنگی و مشورتی صورت می‌گیرد.» این روند باعث شده که گاهی روسای جمهور با رهبر جمهوری اسلامی به چالش بخورند و گزینه‌هایی که مد نظر رئیس‌جمهور منتخب بوده با نظر خامنه‌ای وتو شده‌اند.

پزشکیان در تبلیغات انتخاباتی، خود را فردی غیرحزبی معرفی کرد که با همه جریان‌های سیاسی اصلاح‌طلب و اصول‌گرا کار می‌کند و دولت بعدی رئیس‌جمهورهای پیشین نیست. انتظار می‌رود که هیئت دولت مانند هیئت دولت حسن روحانی چند حزبی باشد و جریان‌های سیاسی گوناگون در آن نقش داشته باشند. پزشکیان همچنین در تبلیغات انتخاباتی از نبود سیاستمداران و مدیران اهل سنت و کرد در مناصب بالای جمهوری اسلامی انتقاد کرد. او همچنین افزود که زنان در ایران به حق خود نمی‌رسند و باید بیشتر برای حضور آن‌ها در جامعه فضاسازی کرد.

محمدجواد ظریف و محمدجواد آذری جهرمی، وزیران دولت روحانی، در کارزار انتخاباتی او نقش برجسته‌ای داشتند. این دو در کنار پزشکیان حضور داشتند و تلاش می‌کردند که مردم را برای شرکت در انتخابات راضی کنند. در روزهای پایان کارزار انتخاباتی، علی طیب نیا به‌عنوان «فرمانده اقتصادی» تیم پزشکیان به این جمع افزوده شد. حضور این سه در هیئت دولت پزشکیان محتمل است. جلال جلالی زاده از حامیان اصلاح طلب پزشکیان و از فعالان تاثیرگذار در کارزار انتخاباتی او که نقش مهمی در جذب آرای اهل سنت، اقوام ایرانی و اقلیت های دینی داشته به عنوان جدی ترین گزینه برای هفتمین معاونت امور مجلس رئیس جمهور در دولت مسعود پزشکیان در برخی از محافل خصوصی جریان اصلاح طلب و نزدیک به پزشکیان مطرح شده که در صورت منصوب شدن از سوی رئیس جمهور، به عنوان نخستین اهل سنت در تاریخ نظام جمهوری اسلامی وارد هیئت دولت و کابینه می شود.

منابع