Յուկիո Միսիմա

Յուկիո Միսիմա (ճապ.՝ 三島 由紀夫 Mishima Yukio) (իսկական անուն՝ Կիմիտակե Հիրաոկա (ճապ.՝ 平岡 公威), հունվարի 14, 1925(1925-01-14)^[…], Տոկիո, Ճապոնիա - նոյեմբերի 25, 1970(1970-11-25)^[…], Տոկիո, Ճապոնիա), ճապոնացի գրող, բանաստեղծ, երգերի հեղինակ, դերասան և ռեժիսոր։ Միսիման համարվում է 20-րդ դարի ճապոնացի հեղինակների մեջ ամենաճանաչվածը։ Նա 1968 թվականին համարվել է գրականության Նոբելյան մրցանակի հավակնորդ, սակայն մրցանակը ստանում է իր հայրենակից Յասունարի Կավաբատան։ Նրա ամենահայտնի ստեղծագործություններից են «Դիմակի խոստովանությունը» ու «Ոսկե տաճար» վեպերը, ինչպես նաև «Արև և պողպատ» ինքնակենսագրական էսսեն։ Նրա ավանգարդիզմը դրսևորվում է ժամանակակից և ավանդական էսթետիկական խառնուրդով, որը խախտեց մշակութային սահմանները՝ սեռականության, մահվան և քաղաքական փոփոխությունների շեշտադրմամբ։ Միսիման ակտիվ է եղել, որպես ազգայնական և հիմնել է սեփական ոստիկանությունը։ Նա հիշվում է իր ծիսական ինքնասպանությամբ՝ անհաջող պետական հեղաշրջման փորձից հետո և հայտնի է որպես «Միսիմայի պատահար»։

Միսիման պաշտոնական մրցանակ է ստացել 1988 թվականին՝ ի պատիվ իր կյանքի ու աշխատանքի։

Կյանք և աշխատանք

Վաղ կյանք

Միսիման ծնվել է Յոցուայում՝ Տոկիոյի շրջանում (ներկայիս Սինձյուկույի շրջան)։ Հայրը՝ Ազուսա Հիրաոկան, եղել է պետական պաշտոնյա, իսկ մայրը՝ Շիզուեն՝ Կաիսեի ակադեմիական դպրոցի տնօրենի դուստրն էր։ Շիզուեի հայրը՝ Քենզո Հաշին, եղել է չինական դասական գրականության թարգմանիչ։ Նա ունեցել է փոքր քույր՝ Միցուկո, որը բծավոր տիֆից մահացել է 1945 թվականին՝ 17 տարեկան հասակում, և փոքր եղբայր՝ Չիյուկի։

Միսիման իր մանկության գերակշռող մասը անց է կացրել իր տատիկի՝ Նացուկոյի ներկայությամբ, որ վերցրել էր տղային՝ մի քանի տարի առանձնացնելով նրան ծնողներից։ Նացուկոն եղել է Մացուդաիրա Յորիտակայի թոռը, որը Հիտաչի նահանգի ֆեոդալն էր և ծաղկեցրել էր Արիսուգավա Տարուհիտոյի ընտանիքը. նա պահպանել է զգալի ազնվական հավակնություններ, նույնիսկ այն բանից հետո, երբ ամուսնացավ Միսիմայի պապիկի հետ՝ մի պաշտոնյա, որը երկրի հյուսիսային սահմանի նորաստեղծ գաղութների վրա որոնել է իր բախտը և ի վերջո դարձավ Կարաֆուտոյի կուսակալության գեներալ-գնդապետը՝ Սախալին կղզում։ Իր տատիկի միջոցով Միսիման եղել է Իեյասու Տոկուգավայի անմիջական հետնորդը։ Նացուկոն հակված է եղել բռնությանը և հիվանդագին բռնկումներին, որոնք երբեմն ակնարկվել են Միսիմայի աշխատանքներում։ Որոշ կենսագիրներ Միսիմայի տատիկի ազդեցությանն են վերագրում գրողի գրավվածությունը դեպի մահը։ Նացուկոն մինչև իր կյանքի վերջը Միսիմային ճոխություններ թույլ չի տվել, թույլ չի տվել զբաղվել սպորտով կամ խաղալ այլ տղաների հետ. նա իր ժամանակը հիմնականում ծախսել է իր զարմուհիների և նրանց տիկնիկների հետ։

12 տարեկան հասակում Միսիման վերադարձել է իր ծնողների մոտ։ Նրա հայրը զինվորական կարգապահությունը ճաշակած մարդ էր, հետևաբար ընտրում է դաստիարակման այդ մարտավարությունը և երիտասարդ տղային արագ վազելուն է մարզեցնում։ Նա հաճախ ներխուժում էր Միսիմայի սենյակ և պատառոտում էր նրա ձեռագրերը։

Դպրոցական տարիներ և առաջին աշխատանքներ

Վեց տարեկանում Միսիման ընդունվում է իր հասակակիցների համար նախատեսված Գակուշուին էլիտար դպրոց։ 12 տարեկան հասակում Միսիման սկսում է գրել իր առաջին պատմվածքները։ Նա կարդում է ճապոնացի բազմաթիվ դասական գրողների գործերը, ինչպես նաև՝ Ռայմոն Ռադիգե, Օսկար Ուայլդ, Ռայներ Մարիա Ռիլկե և այլ եվրոպացի գրողների ու նրանց ստեղծագործություններից կատարում է թարգմանություններ։ Նա սովորում է գերմաներեն, ֆրանսերեն ու անգլերեն։ Դպրոցում վեց տարի սովորելուց հետո դարձավ դպրոցի գրական հասարակության խմբագրական խորհրդի ամենաերիտասարդ անդամը։ Միսիմային հրապուրում է ճապոնացի գրող Միչիզո Տաչիհարան (1914-39), որը Միսիմայի մեջ ներշնչել է գնահատանք դասական ճապոնական «վակա» պոեզիա համար։ Միսիմայի առաջին հրապարակումները են «վակա» բանաստեղծության ոճով․ հետագա ստեղծագործությունները եղել են արձակ։

Նա հրավիրվել է Գակուշուին դպրոցական ամսագրի համար կարճ պատմվածք գրելու և ներկայացրել է Hanazakari no Mori (ճապ.՝ 花ざかりの森, «Անտառի լիարժեք ծաղկումը») պատմվածքը, որի մեջ պատմողը նկարագրում է, որ իր նախնիները ինչ-որ կերպ դեռևս ապրում են իր հետ։ Միսիմայի ուսուցիչները տպավորվում են այս պատմվածքից ու առաջարկում են այն ներկայացնել հանրահայտ Bungei-Bunka գրական ամսագրին։ Պատմվածքը գրված էր փոխաբերություններով ու աֆորիզմներով, որոնք հետագայում դարձան իր աշխատանքների անբաժան մասը և տպագրվում է 1944 թվականին՝ սահմանափակ քանակությամբ (4000 տարբերակ), որովհետև պատերազմական իրավիճակ էր ու թղթի պակաս կար։ Նրան հնարավոր արձագանքներից պաշտպանելու համար ուսուցիչները նրա համար հնարում են «Յուկիո Միսիմա» գրական կեղծանունը։

Միսիմայի Tabako (ճապ.՝ 煙草, «Ծխախոտ») պատմվածքը հրապարակվել է 1946 թվականին, որը նկարագրում էր որոշ արհամարհանքներ և անշնորքություններ Ռեգբի 15 ակումբի անդամների կողմից՝ մինչև որ նա հայտարարում է իր՝ գրական հասարակությանը պատկանելու փաստը։ Այդ վնասվածքները նրան 1954 թվականին Shi o Kaku Shōnen (ճապ.՝ 詩を書く少年, «Տղան, ով բանաստեղծություն էր գրում») պատմվածքի նյութն են հանդիսանում։

Միսիման Ճապոնիայի կայսերական բանակի կողմից ծանուցագիր է ստանում՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին մասնակցելու համար։ Իր բժշկական ստուգման ժամանակ, նա սառն է եղել և երիտասարդ բժիշկը լսելով նրա թոքերը սխալ ախտորոշում է տվել՝ տուբերկուլոզ, բայց Միսիման պիտանի էր ծառայությանը։

Չնայած նրան, որ իր ավտորիտար հայրը արգելել էր գրել այլ պատմվածքներ, Միսիման շարունակում էր գիշերները գաղտնի գրել, ինչին օժանդակում և պաշտպանում էր մայրը, որը միշտ նրա նոր պատմվածքների առաջին ընթերցողն էր։ Օրվա ընթացքում հաճախելով դասախոսություններին և գիշերը գրելով՝ Միսիման 1947 թվականին ավարտում է Տոկիոյի համալսարանը։ Նա ստանում է ֆինանսների նախարարի պաշտոնական կոչում և ստեղծում է խոստումնալից կարիերա։ Այնուամենայնիվ, Միսիման իրեն այնքան է հյուծում, որ աշխատանքի առաջին տարում հայրը նրան համոզելով հանում է աշխատանքից, որպեսզի նա իրեն նվիրի միայն գրելուն։

Հետպատերազմյան գրականություն

Միսիման գրել է վեպեր, հանրաճանաչ սերիալային վեպեր, կարճ պատմվածքներ ու գրական էսսեներ, ինչպես նաև մեծ ճանաչում ունեցով պիեսներ, որոնք ցուցադրվել են Կաբուկի թատրոնում և ավանդական Նո դրամայի ժամանակակից տարբերակներ։ Միսիման 1945 թվականին գրում էMisaki nite no Monogatari (ճապ.՝ 岬にての物語, «Հրվանդանի պատմություն») կարճ պատմվածքը և շարունակում է ստեղծագործել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո։ 1946 թվականի հունվարին նա Կամակուրայում հյուրընկալվում է հռչակավոր գրող Յասանուրի Կավաբատային՝ իր հետ վերցնելով Chūsei (ճապ.՝ 中世, «Միջնադարում») և Tabako պատմվածքների ձեռագրերը, և Կավաբատայից խորհուրդներ ու աջակցություն է խնդրում։ 1946 թվականի հունիսին՝ հետևելով Կավաբատայի առաջարկություններին Tabako պատմվածքը հրապարակվում է Ningen (ճապ.՝ 人間, «Մարդկություն») նոր գրական ամսագրում։

1946 թվականին Միսիման սկսում է իր առաջին վեպը՝Tōzoku (ճապ.՝ 盗賊, «Գողերը»), որը պատմություն է երկու արիստոկրատ երիտասարդների մասին, որոնք ինքնասպանությամբ են տարվում։ Դա հրապարակվում է 1948 թվականին, որից հետո Միսիման հայտնվում է երկրորդ հետպատերազմյան սերնդի գրողների շարքում։ Դրան հաջորդում է «Դիմակի խոստովանությունը», որտեղ ներկայացնում է մի երիտասարդ համասեռամոլի ինքնակենսագրություն, որը թաքնվում է դիմակի ետևում՝ հասարակությունից խուսափելու համար։ Այս վեպը բավականին հաջողված էր և 24 տարեկան հասակում կերտում է Միսիմայի փառքը։ 1949 թվականին Միսիման Kindai Bungaku-ում հրապարակում է էսսեների շարքը։

Նրա գրվածքները միջազգային ճանաչում են ձեռք բերում Եվրոպայում ու Ամերիկայում, և նրա ամենաճանաչված գործերը թարգմանվում են անգլերեն։ Միսիման ինտենսիվորեն շրջագայում է. 1952 թվականին այցելում է Հունաստան, որով նա հիացած էր մանուկ հասակից։ Նրա այցելության տպավորությունները հայտնվում են Shiosai (ճապ.՝ 潮騒, «Ալիքների ձայնը») պատմվածքում, որը հրապարակել է 1954 թվականին՝ ոգեշնչված հունական դիցաբանությունից։

Միսիման իր շատ աշխատանքներում ժամանակակից իրադարձություններ է ներառել։ «Ոսկե տաճարը» նա հրապարակել է 1956 թվականին, որում նկարագրվում է Կիոտոյում գտնվող հայտնի տաճարի հրդեհը։ Utage no ato ("Բանկետից հետո") գործը հրապարակել է 1960 թվականին, որում ուշադիր հետևում է քաղաքական գործիչ Հատիրո Արիտայի քարոզարշավին՝ Տոկիոյի քաղաքապետ դառնալու համար։ 1962 թվականին Միսիման հրապարակում է իր ամենաավանգարդ աշխատանքը՝Utsukushii hoshi ("Գեղեցիկ աստղ"), որը ժամանակ առ ժամանակ համարվում է որպես գիտական ֆանտաստիկա, բայց հրապարակվել է ի պատասխան քննադատների։

Միսիման երեք անգամ ստացել է գրականության Նոբելյան մրցանակ և համարվում է տարբեր օտարերկրյա հրատարակությունների ֆավորիտը։ Այնուամենայնիվ, 1968 թվականին իր վաղ դաստիարակ Կավաբատան Նոբելյան մրցանակ է նվաճում և Միսիման հասկանում է, որ իր հնարավորությունները տրվում են մեկ այն ճապոնացի գրողի։

Դերակատարում և մոդելավորում

Միսիման նաև դերասան է եղել և մարմնավորել է Յասուզո Մասումուրայի 1960 թվականի ֆիլմի գլխավոր դերը՝ Afraid to Die. Նա խաղացել է նաև Yukoku (հենց իր ռեժիսորությամբ, 1966), Black Lizard (Կինձի Ֆուկասակուի ռեժիսորությամբ, 1968) և Hitokiri (Հիդեո Գոսյայի ռեժիսորությամբ, 1969) ֆիլմերում։ Afraid to Die ֆիլմի սաունդթրեքը կատարում է Միսիման (բառերը գրել է ինքը, երաժշտությունը՝ Շիչիրո Ֆուկազավայի)։

Միսիման Ba-ra-kei-ում ընտրվել է ֆոտոմոդել։ Ամերիկացի հեղինակ Դոնալդ Ռիչին կարճ համար է տվել Միսիմայի համար՝ ազդրերը փակող փաթթաշորով և զինված սրով, ձյան մեջ՝ Տամոցու Յատոյի մի նկարահանման համար։

Հեղաշրջման փորձ և ինքնասպանություն

1970 թվականի նոյեմբերի 25-ին Միսիման և Տատենոկայի չորս այլ անդամներ պատրվակով այցելում են Իչիգայա ճամբարի հրամանատարներին, որոնք Տոկիոյում գլխավորում էին արևելյան ճապոնական ինքնապաշտպանական ուժերը։ Ներսում բարիկադներով սենյակ կար, որը կապված էր իր աթոռին։ Նախապատրաստելով հրովարտակը և իրենց պահանջների ցուցակը՝ Միսիման բարձրացավ պատշգամբ ու այդ մասին ուղերձով դիմեց՝ ներքևում հավաքված զինվորներին։ Նրա ճառը նախատեսված էր ոգեշնչելու պետական հեղաշրջմանը ու կայսեր իշխանությունը վերականգնելուն։ Նրան հաջողվեց միայն նյարդայնացնել զինվորներին, ծաղրի ու հեգնանքի առարկա դառնալ։ Նա ավարտեց իր նախատեսված ճառը մի քանի րոպե անց՝ վերադարձավ հրամանատարի գրասենյակ։ Կայսյակուի աջակցությամբ նա պարտավորվում էր այս ծիսակատարության գլխավոր նշանակել (մինչև այդ Միսիման էր) Տատենոկայի անդամ Մացակացու Մորիտային, ով չէր կարողանում պատշաճ կերպով կատարել աշխատանքը։ Հետո մի քանի անհաջող փորձերից հետո նշանակում են Տատենոկայի մեկ ուրիշ անդամի՝ Հիրոյասու Կոգային, որը փոխարինում է Միսիմային։ Մորիտան ծնկի է գալիս և իրեն հարվածում՝ որովայնի շրջանում, ինչից հետո կաիշակունիի պաշտոնը կրկին ստանձնում է կոգան։

Ծիսական ինքնասպանության մեկ այլ ավանդական միավոր է այսպես կոչված մահվան պոեմները։ Միսիման իր ինքնասպանությունը մանրակրկիտ պլանավորել էր առնվազմ մեկ տարում։ Նրա կենսագիրը, թարգմանիչ՝ Ջոն Նաթան, նշում էր, որ պետական հեղաշրջումը ընդամենը պատրվակ է եղել՝ երազելի ինքնասպանությունը իրականացնելու համար։

Միսիմայի գերեզմանը գտնվում է «Տամա» գերեզմանոցում՝ Ֆուտյուում։

Մրցանակներ

• Շինչո մրցանակ՝ Շինչոսա հրատարակությունից, 1954, «Ալիքների ձայնը»
• Կիշիդա մրցանակ՝ Շինչոսա հրատարակությունից, Shiroari no Su-ի (白蟻の巣?, "Termites' nest") համար
• Յոմիուրի մրցանակ՝ Յոմիուրի հրատարակությունից, լավագույն վեպ, 1954, Bara to Kaizoku (薔薇と海賊?, «Վարդը և ծովահենը)
• Յոմիուրի մրցանակ՝ Յոմիուրի ամսագրից, լավագույն դրամա, 1961, Toka no Kiku (十日の菊?)
• 1963 թվականի Գրականության նոբելյան վեց մրցանակակիրներից մեկը
• Մաինիչի արվեստի մրցանակ՝ Մաինիչի Շիմբունից, 1964
• Արվեստի փառատոն շքանշան՝ կրթության նախարարության կողմից, 1965

Հիմնական աշխատանքներ

Գրականություն

Պիեսներ ճապոնական դասական թատրոնում

Ֆիլմեր

Ծանոթագրություններ

Արտաքին հղումներ

• 三島由紀夫文学館 The Mishima Yukio Literary Museum website Արխիվացված 2009-04-28 Wayback Machine In Japanese only, with the exception of one page (see "English Guide" at top right)
• Yukio Mishima: A 20th Century Samurai Wayback Machine-ի միջոցով: (archived Հոկտեմբեր 27, 2009)
• Mishima chronology, with links
• YUKIO MISHIMA: The Harmony of Pen and Sword, a ceremony commemorating his 70th birthday
• Film review of Yukoku (Patriotism)
• Mishima is interviewed in English on a range of subjects ՅուԹյուբում, from a 1980s BBC documentary (9:02)
• Mishima is interviewed in English about Japanese nationalism ՅուԹյուբում, from Canadian Television (3:59)
• Headless God: A Tribute to Yukio Mishima Արխիվացված 2019-09-06 Wayback Machine Mishima-related news, quotes, links
• «三島由紀夫研究会» [Yukio Mishima Meeting for the study]. In Japanese only