Reprezentacja Holandii w piłce nożnej mężczyzn

Reprezentacja Holandii w piłce nożnej (niderl. Nederlands voetbalelftal mannen) – zespół piłkarski reprezentujący Holandię w zawodach międzynarodowych. Za jego funkcjonowanie odpowiedzialny jest Królewski Holenderski Związek Piłki Nożnej (KNVB). Drużyna od koloru strojów nazywana jest Pomarańczowymi (Oranje).

Pierwszy oficjalny mecz piłkarski rozegrała w 1905 roku, z Belgią w Antwerpii. Do europejskiej czołówki awansowała dopiero w latach 70.; wówczas także rozpowszechniła system gry zwany futbolem totalnym. Holendrzy są jedyną drużyną w historii, która trzykrotnie wystąpiła w finale mistrzostw świata i ani razu nie wygrała; w najważniejszym meczu przegrywali z RFN (1974), Argentyną (1978) oraz Hiszpanią (2010).

Ich jedynym zwycięskim finałem jest ostatnie spotkanie Euro 1988, w którym pokonali Związek Radziecki. Zwycięstwo w mistrzostwach Europy oraz trzykrotne wicemistrzostwo świata to najważniejsze osiągnięcia w historii holenderskiej piłki reprezentacyjnej.

Historia

Początki

Piłka nożna w Holandii pojawiła się w drugiej połowie XIX wieku wraz z angielskimi robotnikami. Przez wiele kolejnych lat to właśnie piłkarze i trenerzy z Wysp Brytyjskich pozostawali wzorami dla Holendrów. Próbą przeszczepienia angielskiej myśli szkoleniowej do Kraju Tulipanów było zatrudnianie szkoleniowców znad Tamizy, zarówno w klubach, jak i reprezentacji. Od 1908 do 1940 roku selekcjonerami drużyny narodowej byli wyłącznie Anglicy. Pierwszym Holendrem, który otrzymał nominację na trenera kadry, był Otto Bonsema, pracujący w latach 1946–1947.

Reprezentacja Holandii pierwszy oficjalny mecz międzypaństwowy rozegrała 30 kwietnia 1905 roku z Belgią w Antwerpii. Mimo sukcesów na trzech kolejnych igrzyskach olimpijskich (brązowe medale w 1908, 1912 i 1920 roku), holenderscy zawodnicy nie cieszyli się uznaniem, nie pomagał im w tym utrzymujący się aż do połowy lat 50. brak zawodowstwa; piłkarze łączyli grę w futbol z pracą w kopalniach, urzędach i portach. Dopiero w 1956 roku wracający z Hiszpanii napastnik Faas Wilkes podpisał pierwszy zawodowy kontrakt z klubem holenderskim.

Holendrzy nie wzięli udziału w pierwszych mistrzostwach świata w 1930 roku. Z dwu kolejnych – w 1934 i 1938 roku – odpadali już po jednym meczu. Najpierw ulegli 2:3 Szwajcarii, a cztery lata później 0:3 Czechosłowacji. Strzelcami goli w pierwszym spotkaniu byli Kick Smit i Leen Vente, a trenerem na obu turniejach – Anglik Bob Glendenning.

Po wojnie aż do 1974 roku nie zagrali w żadnym z pięciu mundiali. Sytuacja polityczna i społeczna (głównie zniszczenia wojenne) zmusiła ich do wycofania się z eliminacji do mistrzostw świata w 1950 i 1954. Między 1949 a 1955 rokiem Pomarańczowi nie wygrali ani jednego meczu. W grupie kwalifikacyjnej do kolejnych turniejów wyprzedzali ich Austriacy (1958), Węgrzy (1962), Szwajcarzy i Irlandczycy z Północy (1966) oraz Bułgarzy i Polacy (1970).

W Kraju Tulipanów nie brakowało w tym czasie talentów piłkarskich. Najbardziej znanymi graczami holenderskimi byli członkowie tzw. „złotej trójcy”: Faas Wilkes, Abe Lenstra i Kees Rijvers. Wilkes z czasem przeniósł się do Interu Mediolan, Lenstra był gwiazdą SC Heerenveen, a przyszły selekcjoner (to u niego debiutowali Frank Rijkaard, Marco van Basten i Ruud Gullit) Rijvers zarabiał w AS Saint-Étienne. Brakowało natomiast holenderskich szkoleniowców, którzy, tak w drużynach klubowych, jak i reprezentacji, musieli pogodzić się z prymatem trenerów z Anglii i Austrii.

W 1965 roku z pracy w Ajaksie Amsterdam zrezygnował Vic Buckingham. Jego następcą został jego asystent, były piłkarz i nauczyciel gimnastyki, Holender Rinus Michels. Był to początek zmian w klubowej piłce holenderskiej, które z czasem objęły również drużynę narodową.

Lata 1974–1978. Rozkwit futbolu totalnego

Lata 1988–1992. Powroty Rinusa Michelsa

Po porażkach do trzech turniejów rangi mistrzowskiej w marcu 1986 roku do pracy z kadrą powrócił Rinus Michels. Opiekun wicemistrzów świata z 1974 roku poprowadził Holendrów do zwycięstwa w grupie eliminacyjnej do Euro 1988, dzięki czemu Pomarańczowi po ośmioletniej przerwie wrócili do rywalizacji o najważniejsze europejskie trofeum. Mimo iż przed turniejem nie wymieniano ich w gronie głównych faworytów, to nazwisko uznanego i utytułowanego szkoleniowca oraz forma piłkarzy, już wówczas należących do europejskiej czołówki, sprawiły, że wielu komentatorów widziało w Pomarańczowych „czarnego konia” mistrzostw. Nie pomylili się: mimo porażki w pierwszym meczu ze Związkiem Radzieckim, podopieczni Michelsa w kolejnych spotkaniach ograli Anglię (3:1), Irlandię (1:0), RFN (2:1), a w spotkaniu finałowym zrewanżowali się ZSRR (2:0), i po raz pierwszy w historii wygrali mistrzostwa Europy. W prasowych komentarzach podkreślano, że Holandia grała nie tylko skutecznie, ale także szybko i ofensywnie. Wśród zawodników, którzy zebrali najwyższe noty, znaleźli się kapitan i najbardziej wszechstronny piłkarz w ekipie Pomarańczowych Ruud Gullit (26 lat, A.C. Milan) oraz napastnik Marco van Basten (24, AC Milan), któremu przypadła korona króla strzelców (pięć goli) oraz nagroda dla najlepszego gracza turnieju.

Dwa lata później ta sama drużyna startowała w mundialu w 1990. Jednak w przeciwieństwie do poprzedniego turnieju na mistrzostwach świata zespół był skonfliktowany i podzielony: kilka tygodni wcześniej piłkarze wymusili zmianę selekcjonera, ponadto zarzucano im arogancję i pychę, brak zaangażowania w grę oraz błędy w przygotowaniu do mundialu. W efekcie mistrzowie Europy odpadli już w 1/8 finału, a bilans ich gier zamknął się na trzech remisach (m.in. z Egiptem) i jednej porażce. Z czterech spotkań Holendrzy nie wygrali ani jednego, strzelili tylko trzy bramki.

Po tym niepowodzeniu do pracy w kadrą po raz kolejny powrócił Rinus Michels. Ponownie zaufał zawodnikom, z którymi w 1988 roku zdobył mistrzostwo Europy. Jednak inaczej niż na turnieju cztery lata wcześniej Holendrzy odpadli w fazie półfinałowej: po wygraniu grupy (m.in. ze Szkocją i Niemcami) w meczu decydującym o grze w finale spotkali się z Duńczykami, z którymi przegrali dopiero po serii rzutów karnych (4:5). Wśród komentatorów nie było zgodności, co do przyczyn porażki Holendrów. Niektórzy podkreślali brak szczęścia w konkursie jedenastek, inni zaś wskazywali słabszą formę w ostatnim meczu liderów, Ruuda Gullita i przede wszystkim Marca van Bastena, który nie wykorzystał rzutu karnego. Euro 1992 było jednym z ostatnich turniejów, na którym o obliczu Pomarańczowych decydowało pokolenie triumfatorów Euro 1988. I ostatnim, na którym wspólnie wystąpiło trio van Basten – Gullit – Rijkaard.

Lata 1994–2004. Złote czy stracone pokolenie?

24 maja 1995 roku AFC Ajax pokonał 1:0 A.C. Milan w finale Ligi Mistrzów. Ośmiu piłkarzy, którzy wówczas wybiegli na boisko w barwach Ajaksu (plus Winston Bogarde, który w meczu finałowym siedział na ławce rezerwowych, ale wcześniej grał w czterech spotkaniach), przez kolejną dekadę występowało w pierwszej jedenastce drużyny narodowej na mistrzostwach świata i Europy. Najstarsi z nich – Edwin van der Sar, Bogarde i bracia Frank i Ronald de Boerowie – urodzili się w 1970 roku i w dniu wiedeńskiego zwycięstwa liczyli dwadzieścia pięć lat, najmłodsi – Clarence Seedorf i Patrick Kluivert to rocznik 1976; Puchar Mistrzów zdobyli nie mając nawet dwudziestu lat.

Na rok przed zwycięstwem Ajaksu w Lidze Mistrzów Pomarańczowi dotarli do ćwierćfinału mistrzostw świata. Ostatni raz zagrało w holenderskiej kadrze czterech mistrzów Europy z 1988 roku, a czterech przyszłych triumfatorów Pucharu Mistrzów (bracia de Boer i Overmars oraz van der Sar jako rezerwowy) na amerykańskich boiskach zaczynało reprezentacyjne przygody.

Na Euro 1996 spośród tej dziewiątki Guus Hiddink powołał siedmiu, ale dwaj nieobecni – Frank de Boer i Marc Overmars – nie znaleźli się w kadrze tylko z powodu urazów. Dwa lata później na mundialu wystąpili już wszyscy, jednego – kontuzjowanego Bogarde’a – zabrakło na Euro 2000. Ostatnim turniejem, na którym o obliczu Pomarańczowych decydowała tamta generacja piłkarzy, było Euro 2004 (powołanie otrzymało siedmiu z nich). Po tych mistrzostwach nowy selekcjoner Marco van Basten postanowił radykalnie odmłodzić kadrę, co oznaczało pożegnanie z drużyną narodową dla wszystkich, oprócz bramkarza van der Sara.

W czasie tej dekady Holendrzy zdobyli dwukrotnie brązowy medal mistrzostw Europy i raz zajęli czwarte miejsce na mundialu, chociaż zawsze startowali z pozycji faworytów do zdobycia głównego trofeum. Zawodnicy z czasem przeszli z Ajaksu do najlepszych klubów Europy, wygrywali rankingi na najlepszych na Starym Kontynencie, ale grając w reprezentacji zazwyczaj zawodzili. Dlatego też wśród komentatorów obserwujących na przełomie wieków drużynę Holandii czasem pojawia się określenie „stracone pokolenie”.

Lata 2006–2012. „Pomarańczowa rewolucja”

Nowy selekcjoner Marco van Basten, były napastnik Ajaksu i Milanu, zdecydowanie odmłodził drużynę narodową. Zbudował reprezentację wokół grających na co dzień w rodzimych klubach młodych i niedoświadczonych piłkarzy lub starszych, ale dotychczas pomijanych przez kolejnych selekcjonerów. Zmiany kadrowe poczynione przez van Bastena były tak głębokie, że dziennikarze zaczęli pisać o „pomarańczowej rewolucji” w kadrze. To za jego kadencji miejsce w reprezentacji wywalczyli m.in. Khalid Boulahrouz, Joris Mathijsen, a także Wesley Sneijder, Robin van Persie i Dirk Kuyt, a na jej lidera wyrósł Arjen Robben. Jednak w podsumowaniach czteroletniej kadencji van Bastena przeważał niedosyt; podkreślano, że najpierw odsunął starsze pokolenie piłkarzy i zdecydowanie oparł kadrę na młodych graczach, konsekwentnie ignorował słowa krytyki zarówno działaczy, jak i kibiców oraz autorytetów sportowych (jak Johan Cruyff), jednak – wyniki na turniejach nie były satysfakcjonujące: Holendrzy odpadli już w drugiej rundzie zarówno mundialu w 2006, jak i Euro 2008, gdzie wcześniej w rozgrywkach grupowych wysoko pokonali aktualnych mistrzów (Włochy) i wicemistrzów świata (Francja).

Następcą van Bastena został Bert van Marwijk, który z piłkarzami wprowadzonymi przez niego do reprezentacji (plus Mark van Bommel i Gregory van der Wiel) zdobył srebrny medal na mundialu w 2010. W prasowych komentarzach zwracano uwagę na to, że chociaż van Marwijk był kontynuatorem koncepcji gry stworzonej przez van Bastena, to – inaczej niż jego poprzednik – rozsądniej wykorzystywał potencjał ofensywny zawodników, i przez to na mundialu Holendrzy nie zagrali ani jednego tak efektownego meczu, jak z Włochami czy Francją na mistrzostwach Europy. Selekcjoner wolał oszczędzać siły na decydujące spotkania nawet kosztem widowiskowego stylu gry oraz – jak sam podkreślał – położyć większy nacisk na grę w obronie. Taktyka van Marwijka odniosła sukces – Holendrzy po raz pierwszy od 1978 roku zagrali w finale mistrzostw świata, jednak – podobnie jak wtedy – zakończyli turniej na drugim miejscu; tym razem ulegli 0:1 Hiszpanii. W drodze do finału pokonali m.in. Danię, Brazylię i Urugwaj. Jednak kolejny wielki turniej okazał się dla Holendrów porażką.

Na Euro 2012, gdzie Holendrzy byli jednymi z faworytów do wygrania całego turnieju nie zdołali wyjść z „grupy śmierci” przegrywając wszystkie trzy mecze z Danią, Niemcami i Portugalią. Po bardzo nieudanym turnieju van Marwijk podał się do dymisji. Jego następcą został Louis van Gaal, który już po raz drugi został selekcjonerem kadry. 28 marca 2014 roku KNVB zdecydował, iż po zakończeniu mistrzostw świata w Brazylii funkcję selekcjonera obejmie po raz kolejny Guus Hiddink.

Od 2014. Czas rzemieślników

Pod wodzą Louisa van Gaala Holandia na Mistrzostwach w Brazylii bezproblemowo wyszła najpierw z grupy, zaczynając od spektakularnego zwycięstwa 5:1 z Hiszpanią, a później pokonując Australię oraz Chile. W 1/8 finału Holendrzy trafili na Meksyk, w którym pomarańczowi przegrywali 1:0, ale ostatecznie udało im się wygrać 2:1, lecz drugi gol dla Holandii padł po kontrowersyjnym rzucie karnym po faulu na Arjenie Robben. W ćwierćfinale Holandia trafiła na rewelację turnieju Kostarykę. Nie potrafili oni sforsować jednak bramki Keylora Navasa ani w regulaminowym czasie, ani w dogrywce. Ostatecznie wygrali jednak po rzutach karnych 4:3. W półfinale Oranje trafili na Argentynę. Mecz ten miał podobny scenariusz i po 120 minutach gry było 0:0. O tym kto awansuje do finału zadecydowały zatem karne, w których Holendrzy przegrali 2:4. Holandia zakończyła jednak swój udział w turnieju zwycięstwem z gospodarzami z Brazylii zwyciężając pewnie 0:3, a więc tak jak 4 lata wcześniej znów stanęli na podium mundialu.

Po mistrzostwach Holendrzy przygotowywali się do eliminacji mistrzostw Europy, ale pod wodzą innego już trenera, Guusa Hidinka. Holendrzy jednak od początku eliminacji nie zachwycała. Zaczęli od porażki z Czechami, a w październiku przegrali z Islandią. W marcu 2015 roku tylko zremisowali z Turcją. Latem Guus Hiddink zrezygnował z posady, a funkcję selekcjonera objął jego asystent, Danny Blind. Zmiana trenera nie pomogła jednak i we wrześniu 2015 Holendrzy przegrali kolejny raz z Islandią i Turcją, a na koniec eliminacji przegrali po raz drugi z Czechami. Holandia wygrała w eliminacjach tylko 4 mecze z najsłabszą Łotwą oraz z Kazachstanem. W meczach z trzema najlepszymi drużynami Holandia zdobyła zaledwie 1 punkt (na 18 możliwych) i Oranje z 13 punktami zajęli dopiero 4. miejsce w grupie i sensacyjnie nie awansowali do Mistrzostw Europy we Francji. Zabrakło ich więc na mistrzostwach po raz pierwszy od Euro 1984.

Po tych nieudanych dla Holendrów eliminacjach, przyszedł czas na kolejne eliminacje tym razem do rosyjskiego mundialu. Oranje znaleźli się w grupie A razem z Bułgarią, Szwecją, Białorusią, Francją i Luksemburgiem. Słaba gra „Pomarańczowych” w pierwszych pięciu spotkaniach eliminacyjnych (siedem punktów na piętnaście możliwych po dwóch zwycięstwach, remisie i dwóch porażkach), oraz wyjazdowa przegrana z Bułgarią w Sofii 0:2 sprawiły, że z posadą selekcjonera pożegnał się Danny Blind. Do maja 2017 roku kadrę tymczasowo prowadził jego asystent Fred Grim, natomiast od czerwca do listopada 2017 selekcjonerem ekipy „Oranje” był Dick Advocaat (który prowadził już kadrę narodową w latach 1992–1994, oraz 2002–2004). Pod jego wodzą Holendrzy dokończyli eliminacje do MŚ 2018, zajmując ostatecznie trzecie miejsce w grupie A, które nie dało im kwalifikacji do turnieju głównego (po raz pierwszy od mundialu 2002 w Korei i Japonii). Holandii zabrakło więc na drugiej wielkiej imprezie rangi mistrzowskiej z rzędu (dwa lata wcześniej nie zakwalifikowała się do Euro 2016). W następstwie tego wydarzenia Arjen Robben zakończył karierę reprezentacyjną. Po meczu towarzyskim z Rumunią Dick Advocaat zrezygnował z prowadzenia kadry narodowej. Jego asystentem był Ruud Gullit.

6 lutego 2018 roku nowym selekcjonerem Holendrów został Ronald Koeman.

Holenderskie finały

Mistrzostwa świata 1974

Mistrzostwa świata 1978

Mistrzostwa Europy 1988

Mistrzostwa świata 2010

Sztab szkoleniowy

• Selekcjoner: Louis van Gaal
• Asystent: Danny Blind, Henk Fraser
• Trener bramkarzy: Frans Hoek
• Trener przygotowania fizycznego: Jan Kluitenberg, Martin Cruijff
• Menedżer: Fernando Arrabal

Aktualny skład

26 osobowa kadra na Mistrzostwa Europy 2024, które odbywają się w dniach 15 czerwca 2021 – 14 lipca 2024. Występy i gole aktualne na 20 czerwca 2024.

Udział w mistrzostwach świata

Udział w mistrzostwach Europy

Kwalifikacje do Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2016

Kwalifikacje do Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2018

Grupa A

Rekordziści

     Kolorem niebieskim zaznaczono wciąż aktywnych piłkarzy

• Pogrubioną czcionką oznaczono piłkarzy branych pod uwagę przy ustalaniu obecnej kadry.

Trenerzy reprezentacji Holandii od lat 90.

Pełna lista selekcjonerów kadry znajduje się tutaj.

W rankingu FIFA

• najlepsze miejsce: 1. (sierpień 2011)
• najgorsze miejsce: 36. (lipiec 2017)
• najwyższy awans: +19 (marzec 1998)
• największy spadek: -11 (maj 1998, kwiecień 2017)
• źródła:.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Piłka Nożna, pojedyncze numery z lat 1987–2010 (szczegóły w przypisach).
• Przegląd Sportowy, pojedyncze numery z lat 1987–2010 (szczegóły w przypisach).
• Marek Ołdakowski, Droga do Euro 2000. Historia mistrzostw Europy, TELBIT, Warszawa 2000.
• Andrzej Gowarzewski, Encyklopedia piłkarska Fuji. Mistrzostwa świata, GiA, Katowice 1994.
• Andrzej Gowarzewski, Encyklopedia piłkarska Fuji. Mistrzostwa Europy, GiA, Katowice 1992.
• Andrzej Gowarzewski, Encyklopedia piłkarska Fuji. Europejskie finały od A do Z, GiA, Katowice 1999.
• David Winner, Brilliant Orange, Orion House, Amsterdam 2003.
• Simon Kuper, Ajax, The Dutch, The War, Londyn 2000.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna witryna związku (niderl.)
• Profil na stronie FIFA. fifa.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-17)]. (ang.).
• Profil na National Football Teams (ang.)
• KNVB – wszystkie mecze
• RSSSF – archiwum zawodników z największą liczbą meczów i goli
• RSSSF – archiwum trenerów 1908–1999
• Planet World Cup – archiwum wyników na mistrzostwach świata
• Planet World Cup – archiwum wyników w eliminacjach do mistrzostw świata
• Planet World Cup – składy Holandii na poszczególnych mundialach