Italianizm

Italianizm – słowo zapożyczone z języka włoskiego.

Włoska moda językowa zapanowała w Polsce w XV wieku i trwała do XVIII. Zjawisko to było związane z pojawiającymi się w Polsce ideami włoskiego odrodzenia i włoskimi rzemieślnikami, kupcami i artystami, którzy działali na terenie Polski (m.in. Bartolommeo Berrecci, Giovanni Maria Padovano). Polacy coraz chętniej wyjeżdżali do Włoch, by tam studiować na uniwersytecie lub po prostu zwiedzić kraj. Włochy były odwiedzane także jako jeden z etapów pielgrzymki do Ziemi Świętej.

Nie bez znaczenia jest fakt, że żoną Zygmunta Starego została właśnie Włoszka – Bona Sforza. To ona w dużej mierze spopularyzowała włoską kuchnię i ogrodnictwo („włoszczyzna”: brokuł, kalafior, sałata, szparagi itd.).. W efekcie język włoski stał się modny w wyższych kręgach społecznych.

Moda ta trwała przez cały XVII wiek i zanikła w XVIII. Zapożyczane słowa dotyczą głównie sztuki kulinarnej, strojów, ogrodnictwa, życia towarzyskiego, sztuki, w mniejszym stopniu życia gospodarczego i wojskowości.

Po II wojnie światowej polszczyzna zapożyczyła z języka włoskiego zaledwie około 40 wyrazów, m.in.: biennale, espresso, impresario, loggia, ortalion.

Obecnie zapożyczenia z języka włoskiego są głównie związane z kulinariami (np. tiramisu, spaghetti, pizza). Liczbę italianizmów we współczesnej polszczyźnie szacuje się na niespełna tysiąc, są w tym niezasymilowane terminy muzyczne (andante, allegro non troppo itp.).

Przykłady italianizmów w języku polskim

Zobacz też

• Italianizmy w języku niemieckim

Przypisy

Bibliografia

• Bogdan Walczak, Zarys historii języka polskiego, Wrocław 1999
• Aldona Skudrzykowa, Krystyna Urban: Mały słownik terminów z zakresu socjolingwistyki i pragmatyki językowej. Kraków – Warszawa: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, 2000.
• Współczesny język polski pod red. Jerzego Bartmińskiego. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2001.

1. Italianizm (ujednoznacznienie)
2. Italianizm (sztuka)
3. Italianizmy w języku niemieckim
4. Zapożyczenie językowe
5. Jan Gossaert
6. Olga Płaszczewska
7. Polski nagrobek renesansowy
8. Gemäldegalerie
9. Sztuka Polski
10. Trójca Święta ze Świerzawy
11. Galicyzmy w języku niemieckim
12. Pietà z Tubądzina
13. Anglicyzmy w języku niemieckim
14. Zaśnięcie Marii Panny z Košátek
15. Pieter Pourbus
16. Jan van Scorel
17. Romuald Kaczmarek
18. Nagrobek Andrzeja Zebrzydowskiego
19. Pierścień i księga (poemat)
20. Arabizmy w języku niemieckim