Էմիլյա Պարդո Բասան

Էմիլյա Պարդո Բասան (իսպ՝. Emilia Pardo Bazán սեպտեմբերի 16, 1851(1851-09-16)^[…], Լա Կորունյա, Գալիսիա - մայիսի 12, 1921(1921-05-12)^[…], Մադրիդ, Իսպանիա), իսպանացի նշանավոր կին գրող, ով բազմաժանր ու բազմահատոր գրական ժառանգություն է թողել, կոմսուհի։

Կենսագրություն

Էմիլյա Պարդո Բասանը ծնվել է գալիսիացի ազնվականի ընտանիքում, Իսպանիայի Գալիսիա երկրամասի Լա Կորունյա քաղաքում, 1851 թվականի սեպտեմբերի 16-ին։ Հայրը, համոզմունք ունենալով, որ կանայք իրենց մտավոր ունակություններով բնավ չեն զիջում տղամարդկանց, լավ կրթություն է տվել դստերը, նրա հոգում սեր բորբոքել գիր ու գրականության նկատմամբ; Հոր հարուստ գրադարանից ընթերցած գրքերից նրա վրա մեծ տպավորություն են գործել հատկապես Աստվածաշունչը, Սերվանտեսի «Դոն Կիխոտ»-ը, Հոմերոսի «Իլիական»-ը, Անտոնիո դե Սոլիսի «Մեքսիկայի նվաճումը» Իր առաջին բանաստեղծությունները Էմիլյան գրել է, երբ ընդամենը ինը տարեկան էր։ Տասնյոթ տարեկանում ամուսնացել է գալիսիացի ազնվական Խոսե Կիրոգուի հետ։ Պսակադրությունից մեկ տարի անց ընտանիքը մեկնել է Մադրիդ, այնուհետև՝ տևական ուղևորության Եվրոպայով։ Ճամփորդելու ընթացքում Էմիլյան անգլերեն ու գերմաներեն է սովորել։ 1876 թվականին քսանհինգամյա Էմիլյա Պարդո Բասանը արժանացել է գրական մրցանակի՝ բենեդիկտական հոգևորական Բենիտո Խերոնիմո Ֆեյխոյի ստեղծագործության վերլուծությանը նվիրված իր էսսեի համար։ Այդ նույն տարում նա լույս աշխարհ է բերել իր արու զավակին՝ Խայմեին, ում ընծայել է բանաստեղծությունների առաջին ժողովածուն։ Հետագա մի քանի տարիներին Էմիլյան իր նոր ստեղծագործությունները լույս է ընծայել պահպանողական գրական մամուլում, մասնավորապես՝ La Ciencia cristiana («Քրիստոնեական գիտություն») ամսագրում։

1879 թվականին Պարդո Բասանը հրատարակել է իր առաջին վեպը՝ «Պասկուալ Լոպես»-ը։ Նրա առավել հայտնի երկերն են՝ «Ժողովրդի դուստրը» (1893 թ.), որը գրված է ֆրանսիացի մեծ գրող Էմիլ Զոլայի զգալի ազդեցությամբ, և «Ուլյոայի տոհմական ամրոցները» վեպերը. երկուսում էլ հեղինակն արծարծել է հասարակական, բարոյական, կենցաղային հիմնախնդիրներ։ Ստեղծագործական վերջին շրջանում վիպասանուհին նկատելիորեն շեղվել է իրապաշտության (ռեալիզմի) սկզբունքներից և հակվել դեպի միստիկա, որի վկայությունն է 1905 թվականին հրատարակած «Ճիվաղը» վեպը։

Պարդո Բասանը հեղինակել է նաև գրականագիտական ու պատմագիտական աշխատություններ, որոնցից հիշատակման են արժանի հատկապես նատուրալիզմի տեսական հիմնավորմանը նվիրված «Կենսաթրթիռ հարց» (La cuestión palpitante, 1883 թ.) և տասնիններորդ դարի ռուսական արձակի ուժեղ կողմերը վեր հանող և վերլուծող «Վեպի հեղափոխական զարգացումը Ռուսաստանում» «La revolución de la novela en Rusia» (1887 թ.) աշխատությունները։

Ստեղծագործություններ

Էպիկական ծավալուն երկեր

• Pascual López: autobiografía de un estudiante de Medicina (1879).
• Un viaje de novios (1881).
• La tribuna (1883).
• El Cisne de Vilamorta (1885)
• La dama joven (1885). Novela corta.
• Bucólica (1885). Novela corta
• Los pazos de Ulloa (1886-1887).
• La madre naturaleza (1887).
• Insolación (Historia amorosa) (1889).
• Morriña (Historia amorosa) (1889).
• Una cristiana (1890).
• La prueba (1890).
• La piedra angular (1891).
• Doña Milagros (1894)
• Memorias de un solterón (1896).
• El tesoro de Gastón (1897).
• El encaje roto (1897).
• La rosa (1899).
• El saludo de las brujas (1899).
• El niño de Guzmán (1900)
• Vampiro (1901)|Vampiro (1901).
• Misterio (1902)
• Novelas ejemplares (1904)
  • Los tres arcos de Cirilo
  • Un drama
  • Mujer
• La quimera (1905).
• Cada uno... (1907). Novela corta
• La sirena negra (1908)
• Belcebú (1908). Novela corta
• Allende la verdad (1908). Novela corta
• Dulce dueño (1911).
• La gota de sangre (1911). Novela corta
• La aventura de Isidro (1916). Novela corta
• La última fada (1916). Novela corta
• Clavileño (1917). Novela corta
• Dioses (1919). Novela corta
• La serpe (1920). Novela corta
• Instinto. Novela corta
• Arrastrada. Novela corta
• La muerte del poeta. Novela corta
• Selva, novela inédita.
• La pipa de kif, novela inédita
• Aficiones peligrosas (2012), escrita a los 13 años.

=== Պատմվածքներ ===

• La dama joven y otros cuentos (1885)
• La leyenda de la Pastoriza (1887)
• Cuentos de la tierra (1888)
• Cuentos escogidos (1891)
• Cuentos de Marineda (1892)
• Cuentos de Navidad y Año Nuevo (1893)
• Cuentos nuevos (1894).
• Arco Iris (cuentos) (1895)
• Cuentos de amor (1898)
• Cuentos sacro-profanos (1899)
• Un destripador de antaño (Historias y cuentos de Galicia) (1900)
• En tranvía (Cuentos dramáticos) (1901)
• Cuentos de Navidad y Reyes (1902)
• Cuentos de la Patria (1902)
• Cuentos antiguos (1902)
• Interiores (1907)
• Cuentos del terruño (1907)
• Sud-exprés (cuentos actuales) (1909)
• Cuentos trágicos (1912)

Էսսեներ, գրականագիտական, քննադատական աշխատություններ

• Estudio crítico de las obras del padre Feijoo (1876).
• Los poetas épicos cristianos (1895).
• La cuestión palpitante (1883).
• La revolución y la novela en Rusia (1887).
• De mi tierra (1888).
• Los pedagogos del Renacimiento, Madrid, Fortanet (1889).
• Nuevo Teatro Crítico (1891-1892).
• Polémicas y estudios literarios (1892).
• La nueva cuestión palpitante (1894)
• Lecciones de literatura (1906)
• La literatura francesa moderna (1910-1911).
  • Tomo I, El Romanticismo, Madrid: V. Prieto (1910).
  • Tomo II, La transición, Madrid: V. Prieto (1911).
  • Tomo III, El Naturalismo, Madrid: Imp. Prudencio Pérez de Velasco (1911).
• La cocina española antigua (1913).
• La cocina española moderna (1913).
• Porvenir de la literatura después de la guerra (1917).
• La mujer española y otros escritos (1916).
• El lirismo en la poesía francesa (Obra póstuma), Madrid, Pueyo (1921).

Զեկուցումներ, ճառեր

• Discurso leído por Emilia Pardo Bazán Presidenta de la Junta provisional del Folklore gallego, La Coruña, Fregenal a cargo de Tórrellas y Cía. (1884).
• El Folklore gallego en 1884-1885. Sus actas y acuerdos y discursos, por Emilia Pardo Bazán y Memoria por Salvador Golpe. Madrid: Tip. de Ricardo Fé (1886).
• Discurso inaugural del Ateneo de Valencia pronunciado la noche del 29 de diciembre de 1899, Madrid: Tip. de Idamor Moreno (1899).
• Madrid. La España de ayer y la de hoy (Conferencias de París), Madrid: A. Avrial (1901).
• Discurso pronunciado en los Juegos Florales de Orense la noche del 7 de junio de 1901. Tema: Los males de la Patria La

Coruña: Tip. de la Casa de la Misericordia (1901).

• Discurso a la Memoria del Poeta José María Gabriel y Galán. Salamanca (1905).

Ուղեգրություններ

• Mi romería (recuerdos de viaje) (1887)
• Al pie de la torre Eiffel (Crónicas de la Exposición), Madrid, La España Editorial (1889).
• Al pie de la torre Eiffel, Madrid, Est. Tip. Idamor Moreno (1899).
• Por Francia y por Alemania (Crónicas de la Exposición), Madrid, La España Editorial (1889).
• Por la España pintoresca, Barcelona, López editor, (1895).
• Cuarenta días en la Exposición, Madrid, V. Prieto y Cía. (1900).
• Por la Europa católica, Madrid, Est. Tip. Idamor Moreno (1902).
• Desde la montaña. Ed. de José Manuel González Herrán y José Ramón Saiz Viadero, Santander, Tantín (1997).
• Viajes por Europa, Madrid, Bercimuel (2003).
• Viajes por España, Madrid, Bercimuel (2006).
• Apuntes de un viaje. De España a Ginebra [1873], reproducción facsímil. Edición de José Manuel González Herrán, Santiago, Universidad de Santiago de Compostela-Real Academia Gallega (2014)

Լրագրողական աշխատանքներ

• De siglo a siglo, Madrid, Est. Tip. Idamor Moreno (1902).
• Nuevo Teatro Crítico, Madrid, La España Editorial (1891-1893).
• La Revista de Galicia de Emilia Pardo Bazán (1880). Estudio y edición de Ana M.ª Freire López, La Coruña, Fundación Pedro Barrié de la Maza, Conde de Fenosa (1999).
• La obra periodística completa en La Nación de Buenos Aires (1879-1921). Edición de Juliana Sinovas Maté, A Coruña, Diputación Provincial (1999), 2 vols.
• Cartas de la Condesa en el Diario de la Marina, La Habana (1909-1915). Edición de Cecilia Heydl-Cortínez, Madrid, Pliegos (2002).
• De siglo a siglo (Edición facsímil a partir del volumen de Obras completas), Madrid, Senado, Servicio de Publicaciones del Senado (2002).

Թատերգություններ

• Teatro [Verdad. Cuesta abajo. Juventud. Las raíces. El vestido de boda (monólogo). El becerro de metal. La suerte (diálogo dramático)], Madrid, R. Velasco impr. (1909).
• Teatro completo. Edición de Montserrat Ribao, Madrid, Akal (2010).
• El vestido de boda. Monólogo, Madrid, Est. Tip. de Idamor Moreno (1899).
• La suerte. Diálogo dramático, Madrid, Est. Tip. de Idamor Moreno (1904).
• Verdad. Drama en cuatro actos, en prosa, Madrid, R. Velasco impr. (1906).
• Cuesta abajo. comedia dramática en cinco actos, en prosa, Madrid, R. Velasco impr. (1906).
• Las raíces: comedia dramática en tres actos, en prosa
• El becerro de metal: comedia dramática en tres actos, en prosa
• Juventud: comedia dramática en tres actos, en prosa, original

Կենսագրություններ

• San Francisco de Asís, siglo XIII, Madrid, Librería de Miguel Olamendi (1882), 2 tomos.
• Hombres y mujeres de antaño (Semblanzas), Barcelona, López (1896).
• Retratos y apuntes literarios, Madrid, Administración (1908).
• Hernán Cortés y sus hazañas, Madrid, La Lectura (1914).
• Francisco Pizarro o Historia de la conquista del Perú, Madrid, Voluntad (1917).
• Cuadros religiosos, Madrid, Pueyo (1925).

Քնարերգություն

• Jaime (1876)
• Jaime, Madrid, Imprenta de A. J. Alaria (1881).
• Jaime, Nancy, Imp. Berger-Levrault & Cie. (1886).
• Jaime, Madrid, Jesús López (1924).
• Poesías inéditas u olvidadas. Ed. de Maurice Hemingway, Exeter, University of Exeter Press (1996).

Թարգմանություն

• John Stuart Mill, La esclavitud femenina; con un prólogo de Emilia Pardo Bazán, Madrid, Administración (189-?)

Նամակագրություն

• Cartas a Galdós, edición de Carmen Bravo-Villasante, Madrid, Turner (1978)
• Parreño, Isabel|título=Miquiño mío (Cartas a Galdos) |url= |fechaacceso=24 de octubre de 2015 |editor=Juan Manuel Hernández | editorial=Turner |año=2013 |editor=Juan Manuel Hernández |ubicación= |isbn=978-84-15832-04-1| oclc=863031723}}

Ծանոթագրություններ

Արտաքին հղումներ

• Gutenberg author |id=Pardo+Bazán,+Emilia,+condesa+de | name=Emilia Pardo Bazán
• Internet Archive author |sname=Emilia Pardo Bazán |sopt=w
• Librivox author |id=1324
• Biography and list of works (Spanish language)
• Literatur von und über Emilia Pardo Bazán Արխիվացված 2012-03-11 Wayback Machine im Katalog des Ibero-Amerikanisches Institut in Berlin
• DNB-Portal|118641476
• Literatur von und über Emilia Pardo Bazán Արխիվացված 2017-01-20 Wayback Machine im Katalog der Bibliothek des Instituto Cervantes in Deutschland
• Biblioteca Virtual Cervantes (auf Spanisch)

Աղբյուրներ

• This article incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Pardo Bazán, Emilia». Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 20 (11th ed.). Cambridge University Press. T
• Pardo Bazán, Emilia. Obras Completas :(cuentos). XI, Cuentos Dispersos, I (1865–1910). Edited by José Manuel González Herrán. Madrid: Fundación José Antonio de Castro, 2011.
• Virgillo, Carmelo, et al. Aproximaciones al estudio de la literatura hispánica. New York: McGraw Hill, 2004.