Andrzej Szczytko

Andrzej Wincenty Szczytko (ur. 9 października 1955 w Augustowie, zm. 11 czerwca 2021 w Poznaniu) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser teatralny, tłumacz; dyrektor Polskiego Instytutu Sztuki Teatralnej w Nowym Jorku (1991–1993), zastępca dyrektora (1998–2000) i p.o. dyrektora naczelnego (2000) Teatru Polskiego w Poznaniu, reżyser-gość Teatru Dramatycznego im. Tarasa Szewczenki w Charkowie (2012–2017).

Życiorys

Ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Grzegorza Piramowicza w Augustowie (1974). Absolwent Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi (1978), gdzie studiował na roku m.in. z: Hanną Mikuć, Elżbietą Piwek, Bogusławą Pawelec, Jackiem Komanem, Piotrem Skibą i Jacentym Jędrusikiem. Kształcił się także w Goodman School of Drama na DePaul University (1980). Zadebiutował 18 listopada 1977 w Teatrze im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze rolą Lentullusa w spektaklu Androkles i lew G.B. Shawa w reżyserii Henryka Tomaszewskiego.

Był aktorem Teatru im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze (1977–1978), Teatru Dramatycznego im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku (1978–1980), Teatru Współczesnego w Szczecinie (1980), Teatru Polskiego w Szczecinie (1981–1983); Teatru Polskiego w Poznaniu (1983–1991, 1995–2000); Lubuskiego Teatru im. Leona Kruczkowskiego w Zielonej Górze (1993–1995); Teatru Nowego im. Kazimierza Dejmka w Łodzi (2009–2012). Gościnnie występował na deskach Teatru Studio w Warszawie, Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, Sceny na Piętrze oraz Teatru Muzycznego w Poznaniu. Wystąpił w ponad stu rolach teatralnych w spektaklach takich reżyserów jak: Krystian Lupa, Henryk Tomaszewski, Alina Obidniak, Jerzy Zegalski, Wanda Laskowska, Lech Raczak, Krzysztof Babicki, Adam Orzechowski, Waldemar Modestowicz, Jacek Bunsch i Grzegorz Mrówczyński. Był asystentem Jerzego Kreczmara.

W latach 80. i 90. współpracował z Teatrem Polskiego Radia. W 1990 roku zadebiutował na deskach poznańskiego Teatru Polskiego reżyserią adaptacji Traktatu moralnego Czesława Miłosza. Przedstawienia w jego reżyserii były zapraszane na festiwale w Berlinie, Poczdamie, Warszawie − Teatr Imka, Poznaniu, Rzeszowie, Kijowie – Narodowy Teatr im. Iwana Franki, Sarajewie i Mińsku − RTBD. W latach 1991–1993 występował na off-off Broadwayu, a w ramach Polskiej Grupy Teatralnej w Nowym Jorku pełnił funkcję dyrektora Polskiego Instytutu Sztuki Teatralnej w Nowym Jorku, którego zadaniem było udokumentowanie historii teatru polskiego w Stanach Zjednoczonych. Pełnił także funkcję zastępcy dyrektora (1998–2000) i p.o. dyrektora naczelnego (2000) Teatru Polskiego w Poznaniu. W latach 1999–2007 był producentem, zaś w latach 2000–2004 był dyrektorem naczelnym agencji reklamowej.

W latach 2012–2017 był reżyserem-gościem Narodowego Teatru Dramatycznego im. Tarasa Szewczenki w Charkowie. Na deskach teatru wystawił Żegnaj, Judaszu Ireneusza Iredyńskiego (2013), Antygonę w Nowym Jorku Janusza Głowackiego (2014) oraz Kartotekę Tadeusza Różewicza (2017). Zajmował się przekładem polskiej i ukraińskiej dramaturgii publikowanej na łamach miesięcznika Dialog, gościnnie wykładał także w Instytucie Teatralnym charkowskiego Konserwatorium.

Na małym ekranie zadebiutował rolami Sierżanta i Człowieka wojny w Matce Courage i jej dzieciach Brechta (1983) w reżyserii Andrzeja Rozhina. Debiutem filmowym była rola Feliksa Kroguleckiego w Republice nadziei (1986) w reżyserii Zbigniewa Kuźmińskiego. Na dużym ekranie pojawiał się najczęściej w rolach drugoplanowych m.in. w: Koledze Pana Boga (1986) reż. Wojciech Brzozowicz, Powrocie do Polski (1988) reż. Paweł Pitera, Gdańsku 39 (1989) reż. Zbigniew Kuźmiński, Kanclerzu (1989) reż. Ryszard Ber, Poznań 56 (1996) reż. Filip Bajon, Ogniem i mieczem (1999) reż. Jerzy Hoffman oraz w Teczce (2007) reż. Jakub Kossakowski. Wystąpił też w wielu produkcjach telewizyjnych takich jak: Pogranicze w ogniu (1988–1991) jako porucznik Lenart, Duża przerwa (2000–2001) jako prof. Zbigniew Szawdzianiec, Tajemnica twierdzy szyfrów (2007) jako kpt. Thomas Gregg oraz w innych rolach gościnnych.

Zmarł 11 czerwca 2021 w Poznaniu, w wieku 65 lat. Pochowany na Cmentarzu Parafii Matki Bożej Pocieszenia w Poznaniu (kwatera: IV rząd: B miejsce: 50).

Teatr

Filmografia

Odznaczenia i nagrody

• Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (2012).
• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2017).
• 1987: Wyróżnienie za role Tomasza Zana, Piotra Wysockiego, Justyn Pola i Kruka w „Dziadach” na Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu.
• 1988: Nagroda Krytyków miesięcznika społeczno-kulturalnego „Nurt”.
• 1995: Grand Prix za przedstawienie „Ewangelista – Bob Dylan Story” na Rzeszowskich Spotkaniach Teatralnych.
• 1996: Nagroda Krytyków Dziennika Poznańskiego.
• 2015: Nagroda Krytyki Ukraińskiej.
• 2016: Nagroda im. Stanisława Ignacego Witkiewicza − Nagroda Sekcji Krytyków Teatralnych PO ITI za popularyzację polskiego teatru na świecie, przyznana z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru przez Polski Ośrodek Międzynarodowego Instytutu Teatralnego.
• 2019: Nagroda im. Łukasza Horowskiego za wielkopolski styl budowania partnerstwa Polski i Ukrainy przyznana podczas Festiwalu „Ukraińska Wiosna”.

Przypisy

Bibliografia

• Coś niebywałego, czyli debiut i ciąg dalszy Polskiej Grupy Teatralnej w Nowym Jorku, [w:] JuliuszJ. Tyszka JuliuszJ., Widowiska nowojorskie, Poznań: Ars Nova, 1994, s. 130–135, ISBN 83-85409-25-4 .
• Starodubtseva L., Teatr traumy w: Teatr nr 3/2015 (1170), s. 74–75. ISSN 0040-0769
• JaninaJ. Szarek JaninaJ., Teatr Studio am Salzufer Tadeusz Różewicz Bühne. 10 lat polsko-niemieckiej sceny w Berlinie, Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, 2015, s. 301–302, ISBN 978-83-7638-699-7 .
• ElżbietaE. Baniewicz ElżbietaE., Dżanus. Dramatyczne przypadki Janusza Głowackiego, Warszawa: Wydawnictwo Marginesy, 2016, s. 238–241, 328, ISBN 978-83-65586-51-3, OCLC 971424584 .

Linki zewnętrzne