Een digitaal audiomontagesysteem, of audiobewerkingsprogramma, ook wel Digital Audio Workstation (DAW) genoemd, is een systeem gemaakt voor het opnemen, aanpassen en afspelen van digitale audio. Het vormt het hart van een digitale muziekstudio, zowel in opnamestudio's alsook in studio's van (dance)producers en thuismuzikanten. Tevens kan hiermee bijvoorbeeld audio gemonteerd worden voor radioprogramma's of onderdelen (jingles, bedjes) of audio onder video ten behoeve van een film of televisieprogramma bewerkt worden.

Een groot voordeel van een digitaal audiomontagesysteem (in vergelijking met traditionele methoden) is de mogelijkheid opgenomen geluiden vrij te manipuleren, net zoals je bij een tekstverwerker getypte woorden kunt manipuleren.

Een digitaal audiomontagesysteem bestaat uit een combinatie van audio-meersporensoftware en hogekwaliteit-audiohardware.

Toepassingen

Veelvuldig toegepaste bewerkingen zijn:

• het opnemen van audio- en midisignalen (muziek) en het nabewerken en afmixen ervan
• foley-geluiden opnemen of monteren onder een film of hoorspel
• voice-over opname en nabewerking
• mastering, het levelen van geluid naar de digitale uitzendstandaard (-9 dB digitaal, 0 dB analoog)

Software

Veelgebruikte programma's zijn:

• Ableton Live (vooral gericht op op loops gebaseerde elektronische muziekproductie)
• Apple Logic (gericht op muziekproductie)
• Avid Pro Tools (de standaard voor audionabewerking in de film en tv-wereld en veelgebruikt voor muziekproductie)
• Bitwig Studio (gericht op elektronische muziekproductie)
• Cakewalk Sonar by Roland (gericht op muziekproductie)
• Cockos REAPER (gericht op muziekproductie)
• ImageLine FL Studio (voorheen Fruityloops; vooral gericht op elektronische muziekproductie)
• Magix Samplitude (compleet audio programma van opname tot mastering)
• Magix Sequoia (broadcasting, nabewerking en muziekproductie)
• Merging Pyramix
• Mixcraft
• Presonus Studio One (gericht op muziekproductie)
• Propellerhead Reason en Record (vooral gericht op elektronische muziekproductie)
• Steinberg Cubase (gericht op muziekproductie)
• Steinberg Nuendo (gericht op nabewerking)
• Steinberg Wavelab (mastering gerichte DAW)
• Steinberg Sequel (vooral gericht op elektronische muziekproductie)

Voor semiprofessionele toepassingen kan men denken aan:

• Adobe Audition (voorheen Cool Edit Pro)
• Apple Garageband

Programma's met geïntegreerde opname- en montagemogelijkheden:

• Dalet (de industriestandaard uitzendsoftware voor nationale radiozenders)

Digitaal-analoogconversies

Het systeem omvat meestal een gespecialiseerde audioconverter die analoog in digitaal (ADC-conversie) én digitaal in analoog (DAC-conversie) omzet. Een digitaal, acht audiokanalen tellend systeem zou bijvoorbeeld acht discrete ingangen en een bepaald aantal uitgangen – waarschijnlijk alleen stereo – kunnen hebben voor afspelen en monitoring.

Omdat in het digitale medium de kanalen alleen symbolisch (dat wil zeggen virtueel) zijn, kunnen meersporensystemen alleen een paar mono-in- en -uitgangen hebben – de discrete audio-in- en -uitgangen zijn er voor simultane multitrackingbenodigdheden, waar gelimiteerde inputs audiomixing of latere overdubbing nodig hebben.

Een professionele DAC voert dezelfde functie uit als de veelvoorkomende geluidskaart maar is meestal extern en soms ook wel op een rek (rackmounted unit) opgesteld, wat voordelen biedt zoals minder ruis, hogere opnameresolutie en een beter dynamisch gebied.

Terwijl de meeste pc's met meersporen- en bewerkingssoftware wel kunnen functioneren als een DAW, wordt de term meestal gebruikt voor krachtiger systemen die op minimaal externe ADC-DAC- of AD/DA-hardware van hoge kwaliteit en bruikbare audiosoftware hebben. Veelgebruikte audiosoftware hiervoor is: Steinberg Cubase, Cakewalk SONAR, Ableton Live en Logic Pro. Freeware wordt ook gebruikt, zoals Audacity en Ardour.

Een opnamestudio is een ruimte die speciaal geschikt is gemaakt om muziek op te nemen. In een opnamestudio heeft men een studioruimte waar de muzikanten spelen en in een tweede ruimte de controlekamer. Tussen de controlekamer en de studio is vaak een geluiddicht raam. Er kan ook een gewone muur tussen zitten. Het contact tussen de controlekamer en de studio vindt dan plaats via twee videoschermen in plaats van via een raam, één in de controlekamer en één in de studio.

In deze controlekamer luistert men via de mengtafel en studiomonitoren (hoge kwaliteit speakers die een zeer vlakke weergave geven van het signaal dat ze aangeleverd krijgen) de muziek terug. De controlekamer staat vol met apparatuur om muziek te registreren. Sommige studio's hebben meerdere compartimenten zodat de muziek gescheiden kan worden opgenomen.

Constructie

Om de ruimte geluidsdicht te maken en geluidsoverdracht tussen de controlekamer en opnameruimte te voorkomen en 'geluidsvervuiling' van buitenaf tegen te gaan wordt er meestal gebruik gemaakt van zogenaamde doos in doos-constructies waarbij de ruimtes akoestisch zijn losgekoppeld van het gebouw waarin ze staan en ook geen fysiek contact met elkaar hebben.

Het tussenliggende raam bestaat eigenlijk uit twee dicht bij elkaar geplaatste ramen die ieder in de wand van zo’n "doos" zijn geplaatst. Ieder van deze twee ramen bevat twee lagen glas van een verschillende dikte. Het dikkere glas heeft daardoor andere resonantie-frequenties dan het dunnere glas waardoor ze de resonantie niet van elkaar overnemen. Ook wordt het raam in een van de ruimtes schuin ten opzichte van het andere raam geplaatst. Hierdoor kan er geen staande frequentie tussen beide ramen ontstaan.

Akoestiek

In een ideale studio staan de wanden niet recht tegenover elkaar. Op deze manier worden flutter-echo (een reeks snel stuiterende echo’s) en staande frequenties die een overmatige aanwezigheid van een bepaalde toonhoogte veroorzaken voorkomen. De de minst ideale studio is kubus-vormig. De staande frequentie zullen dan in alle richtingen dezelfde zijn en nog sterker aanwezig zijn. Ook een ruimte met de vorm van een dubbele kubus is niet ideaal. Wanneer de studio balk-vormig is is het beter als de lengte, diepte en hoogte maten verschillend zijn en geen verdubbeling van elkaar zijn. In een balkvormige studio is akoestische behandeling met diffusors belangrijk. Deze reflecteren het geluid in andere richtingen waardoor staande frequenties worden verzwakt. Om de hoeveelheid reflecties en daarmee natuurlijke galm en/of echo te beheersten kunnen geluidsabsorberende materialen worden gebruikt. In sommige studio’s hebben ze platen aan de wand hangen die aan de ene kant absorberend zijn en aan de andere zijde reflecterend. Zodoende kan men de akoestiek in de ruimte naar smaak beïnvloeden.

Digitalisering

Sinds midden jaren 80 is in de studiowereld de digitalisering ingezet. Het begon met digitale effecten die nog als aparte units in de studio aanwezig waren. Vervolgens kwam de digitale bandrecorder, die de ouderwetse analoge recorder verving. Die digitale bandrecorder werd met de komst van meer opslagcapaciteit op harde schijven dan banden door de harddiskrecorder vervangen, de mengtafel werd door een digitale versie vervangen en uiteindelijk verdween de hele studio in de computer en werd alle externe apparatuur op de voorversterkers en de audiointerface en afluisterapparatuur na in principe overbodig. Alles wordt opgenomen en bewerkt in een zogenaamde daw (digital audio workstation), dat een computerprogramma is. Hiermee kunnen tevens opnames worden teruggeluisterd ter controle, zodat er als het nodig is meteen een nieuwe opname kan worden gemaakt. De oude opname kan dan worden gewist.

Zie ook

• Geluidsstudio

Jump-up (of jump up) is een subgenre van drum-'n-bass dat ontstaan is in de jaren 90.

Kenmerken

Drumbeat

Jump-up kenmerkt zich vaak door een eenvoudige drumbeat. Hoe deze bij andere drum-'n-bass-stijlen uit uiteenlopende complexe ritmes kan bestaan, blijft deze bij jump-up vaak beperkt tot een simpel kick-snare-patroon. Op de snare zit vaak een zwaar distortion-effect. De snelheid van de beat ligt vaak hoger dan de 170 bpm die gebruikelijk is bij drum-'n-bass. Bij jump-up ligt deze tegenwoordig vaak rond de 175 maar kan oplopen tot een snelheid van 200 bpm.

Geluiden en frequenties

Typerend aan jump-up is dat de lage basfrequenties in veel gevallen ontbreken. De nadruk ligt dan ook veelal op de middelhoge en hoge frequenties. Het gebruik van deze frequenties kan worden vergeleken met het subgenre van dubstep dat brostep genoemd wordt. In veel jump-up-nummers wordt gebruikgemaakt van zogenaamde bass-stabs. Dit zijn korte, vervormde basgeluiden met veel ruis erop. Deze geluiden kunnen qua klank lijken op de reese-bass uit neurofunk. Het voornaamste verschil is dat dit geluid in neurofunk vrijwel constant klinkt, terwijl het in jump-up ritmisch op de maat (of juist bewust buiten de maat) in de vorm van stabs te horen is. Ook de bass-wobble is een geluid dat in jump-up wordt gebruikt.

Cultuur

Vanwege zijn eenvoudige karakter en vaak schelle geluiden wordt jump-up veelal bekritiseerd door oorspronkelijke liefhebbers van drum-'n-bass. Er wordt over het algemeen veel gebruikgemaakt van dezelfde sample packs onder verschillende artiesten. Toch wordt er steeds meer geëxperimenteerd binnen het genre en worden de kaders verbreed. Het jump-up-duo Annix zegt altijd op zoek te zijn naar nieuwe manieren om jump-up te maken. De drum-'n-bassgroep Noisia zegt er door Annix toe geïnspireerd te zijn om ermee te gaan experimenteren. Dit is terug te horen in nummers als Stamp Out en Tentacles. Ook minder bekende jump-up-artiesten als Simula en Bou krijgen support van Noisia voor hun experimentele benadering ervan.

Instrumenten

Bij het vervaardigen van deze stijl wordt gebruikgemaakt van de volgende muziekinstrumenten:

• Synthesizer
• Drummachine
• Sequencer
• Keyboard
• Sampler
• Personal computer
• DAW (digital audio workstation)

Sequel kan verwijzen naar:

• Sequel (werk), het volgende deel in een serie boeken, films en dergelijke
• Sequel, restletsel na gedeeltelijk herstel van een ziekte of aandoening
• De afkorting van "Structured English Query Language", later afgekort tot SQL
• GM Sequel, een op waterstof rijdende auto van General Motors
• Steinberg sequel, een Digital Audio Workstation van Steinberg

Een synthesizer is een elektronisch muziekinstrument dat klanken en geluiden kunstmatig (meestal elektronisch) opwekt. Met een synthesizer is het mogelijk het op te wekken geluid vergaand te beïnvloeden, zodat nieuwe, nog niet bestaande klanken gemaakt kunnen worden.

De uitvinding van de synthesizer is een belangrijke revolutie geweest in de muziekwereld. De synthesizer is een van de meest veelzijdige instrumenten ter wereld, vanwege het groot aantal mogelijke klankkleuren dat ermee gemaakt kan worden. Muziekgenres als trance, dance, synthpop, electro, elektronische muziek, techno, trap, house etc. zouden zonder de uitvinding van de synthesizer nooit ontstaan zijn.

Geschiedenis

De eerste elektrische synthesizer werd in 1876 uitgevonden door Elisha Gray, die beter bekend is als een van de uitvinders van de telefoon. De Novachord van Hammond was een vroege introductie van synthesizertechnologie in de jaren dertig, maar niet erg succesvol.

De term synthesizer werd voor het eerst gebruikt voor een instrument in 1956, met de introductie van de RCA Electronic Music Synthesizer Mark I. Het apparaat maakte geluid met behulp van 12 stemvorken die elektromagnetisch werden gestimuleerd. Het was door de manier van invoer echter onmogelijk spontaan te bespelen.

Moog

Robert Moog bracht de eerste commercieel verkrijgbare analoge synthesizer uit in de jaren zestig, maar het was pas in 1967 dat Moog zijn modulaire apparaat een synthesizer noemde. In de jaren zeventig werden synthesizers kleiner en zelfs draagbaar dankzij de miniaturisatie in de elektronica.

De synthesizer had een belangrijke invloed op de muziek. Micky Dolenz van The Monkees kocht een van de eerste Moog-synthesizers. De band bracht als eerste in 1967 een album uit waarop een Moog te horen was: Pisces, Aquarius, Capricorn & Jones Ltd.. Het haalde nummer 1 in de hitlijsten. Het album Switched-On Bach (1968) van Walter Carlos was opgenomen met Moog-synthesizers en had een grote invloed op de muzikanten van die tijd. Het is een van de meest verkochte albums met klassieke muziek ooit.

De Moog was ook te horen op Abbey Road van The Beatles en Bridge over Troubled Water van Simon and Garfunkel in 1969, en vele andere albums volgden. Albums met elektronische muziek van Beaver and Krause, Tonto's Expanding Head Band, The United States of America en White Noise werden cult-objecten en progressieve rock-muzikanten zoals Richard Wright van Pink Floyd en Rick Wakeman van Yes gingen aan de slag met draagbare synthesizers. Andere vroege gebruikers waren Emerson, Lake & Palmer, Pete Townshend en Arthur Brown.

Modulaire synthesizer

Een modulaire synthesizer is een elektronisch muziekinstrument dat bestaat uit een groot aantal verschillende componenten (modules) die worden gebruikt als elementen voor het produceren van elektronische klanken. De eerste commerciële modulaire synthesizers werden ontwikkeld door zowel Moog en Buchla in 1963. Rond 1970 volgden andere fabrikanten, zoals EMS, ARP en Serge.

Bij modulaire bouw, zoals de ARP 2600, zijn de elementen aanwezig, maar de gebruiker dient zelf via patchkabels de koppelingen te maken. Er zijn modules voor het genereren van geluid (zoals een VCO), modules voor geluidswijziging (zoals een VCF) en die voor besturing (zoals een ADSR-omhullende). Het eindsignaal wordt meestal uitgevoerd via een luidspreker of doorgegeven aan een opnameapparaat.

De mogelijkheden zijn hierbij uitgebreider dan bij een synthesizer waarbij de koppelingen al gelegd zijn. In principe kan dan iedere module een eigenschap van een andere beïnvloeden (moduleren). Zo kan het signaal van een oscillator gekoppeld worden aan de amplitude of frequentie van een andere. Dit heet respectievelijk ringmodulatie en frequentiemodulatie (FM). Veel recent ontworpen digitale subtractieve synthesizers zijn uitgerust met een modulatiematrix. Hiermee kunnen er allerlei signaalbronnen aan allerlei elementparameters gekoppeld worden. Dit maakt een dergelijke synthesizer meer modulair.

Er zijn modules voor het genereren van geluid (zoals een VCO), modules voor geluidswijziging (zoals een VCF) en die voor besturing (zoals een ADSR-omhullende). Deze afzonderlijke modules zijn verbonden via patchkabels of schakelaars, soms schuifregelaars en patchpanelen. Voor een bepaald aantal modules met in- en uitgangen is dus een verscheidenheid aan connectiviteit beschikbaar. Het eindsignaal wordt meestal uitgevoerd via een luidspreker of doorgegeven aan een opnameapparaat.

Jaren 70

Waar de eerste analoge synthesizers nog monofoon waren, op enkele uitzonderingen na, kwamen er halverwege de jaren 70 de eerste echte polyfone instrumenten op de markt. Dit waren de Yamaha GX-1, CS-80 en Oberheim Four-Voice. Deze synthesizers waren echter nog complex, zwaar en duur.

Een tussenstap die op sommige instrumenten uit die tijd is te vinden heet parafonie. Hierbij kunnen meerdere oscillatoren ten opzichte van elkaar verstemd worden om een akkoord te laten klinken. Doordat de tonen worden gedeeld in hun elektronisch signaalpad is dit geen echte polyfonie. Echte polyfonie was in de praktijk zeer moeilijk te realiseren met analoge technieken, voor iedere stem is eigenlijk een complete synthesizer nodig. Pas met de komst van digitale technieken werd polyfonie praktisch en betaalbaar. Niettemin blijft het aantal stemmen in sommige modellen beperkt.

De eerste betaalbare polyfone synthesizer was de Sequential Circuits Prophet 5 uit 1978. Doordat de Prophet 5 is uitgerust met een microprocessor kan deze worden geprogrammeerd, en gebruikers kunnen met een druk op de knop hun instellingen weer oproepen.

Eind jaren 70 was ook de uitvinding van CV/Gate (een afkorting van control voltage/gate), een systeem in analoge synthesizers en drumcomputers voor het aansturen van externe apparatuur. Het systeem werd breed geïntroduceerd in de analoge (modulaire) synthesizers van Moog, ARP, de Korg MS-10/MS-20, EMS en Crumar. CV/Gate had zijn hoogtijdagen vanaf 1977 tot in de jaren 80, waarna het werd opgevolgd door de meer veelzijdige MIDI-standaard.

Sampling

Een belangrijke revolutie in 1979 was de Fairlight CMI. Het was de eerste digitale synthesizer met samplingtechnologie. Bij het samplen worden natuurlijke geluiden gedigitaliseerd, die daarna via het instrument afgespeeld worden. Een analoge voorloper van de sampler is de Mellotron. Bekende artiesten die een eerste exemplaar van de Fairlight bespeelden zijn Peter Gabriel en Stevie Wonder. Andere artiesten die deze eveneens gingen gebruiken zijn Kate Bush, Jean Michel Jarre en The Art of Noise. De sampling vormde al snel het geluid van de popmuziek in de jaren tachtig.

MIDI

Begin jaren tachtig waren er compacte synthesizers op de markt die betaalbaar waren, en de ontwikkeling van de Musical Instrument Digital Interface (MIDI) in 1983 maakte het eenvoudiger om synthesizers en andere instrumenten te koppelen aan elkaar. Men was niet meer genoodzaakt om slechts het ingebouwde klavier te gebruiken. Synthesizers die van MIDI-aansluitingen waren voorzien konden ook via een ander MIDI-compatibel instrument aangestuurd worden. Dit resulteerde in de komst van soundmodules of rack synths: synthesizers die niet over een klavier beschikken, maar die door MIDI bestuurd worden.

In 1983 verschenen de eerste synthesizers met MIDI, de Roland Jupiter-6 en de Sequential Circuits Prophet-600, de soundmodule Roland MKS-30, en ten slotte ook de Roland TR-909 drumcomputer en Roland MSQ-700, een MIDI-sequencer.

Een ander belangrijk voordeel van MIDI is dat bijna alle geluidsparameters van synthesizers geautomatiseerd kunnen worden via onder andere (digitale) sequencers. In de praktijk betekent dit dat een overgang in de muziek geprogrammeerd kan worden, en dat de instrumenten deze overgang via MIDI kunnen afspelen. Veel moderne synthesizers en soundmodules hebben naast de oudere DIN-connector een USB-aansluiting voor de aansturing. In beide gevallen wordt het MIDI-protocol gebruikt.

MIDI is geen audioformaat, maar slechts een protocol voor het onderling laten communiceren van muziekinstrumenten.

De Amerikaans ingenieur en ondernemer Dave Smith wordt door zijn grote inzet voor de standaard ook wel beschouwd als de "vader van MIDI".

Door de onderlinge wildgroei aan klanken ontstond in 1991 General MIDI, een standaardlijst van 128 klanken die op elk instrument eenzelfde soort klank voortbrengen.

Jaren 80

De jaren 80 zag ook de sterkste groei in het gebruik van de apparaten door de grote verkrijgbaarheid. Door de opkomst van geïntegreerde schakelingen en digitale techniek in plaats van analoge techniek konden synthesizers kleiner worden gemaakt. Daardoor werd het praktisch gemakkelijker en goedkoper om synthesemethodes als additieve synthese, fasemodulatie en physical modelling te bewerkstelligen.

In de jaren 80 werden naast analoge synthesizers ook steeds vaker digitale exemplaren gebruikt door muzikanten. De Yamaha DX7 uit 1983 was de eerste succesvolle digitale synthesizer, die op talloze platen uit die tijd is te horen. De DX7 maakt als een van de eerste gebruik van fasemodulatie (een digitale variant van FM-synthese), en was in die tijd, mede door zijn lage prijs, een revolutie in de markt van synthesizers.

Al snel volgden andere fabrikanten, zoals Roland met de D-50 uit 1987 en Korg met de M1 uit 1988. De D-50 was de eerste betaalbare synthesizer die samples combineerde met digitale synthese. Voor het nabootsen van een realistisch instrument is de attack (aanzet) het belangrijkste. De D-50 speelt een attack af en gebruikt daarna het synthesizergedeelte om de sustain (aanhouden) van de klank te creëren. De Korg M1 uit 1988 combineerde voor het eerst de functies van een synthesizer, effectapparaat, drummachine en sequencer, en was daarmee het eerste music workstation waarop complete muzieknummers gemaakt konden worden. De M1 genoot als instrument pas veel bekendheid in de jaren 90, in de housemuziek, maar ook in de popmuziek.

Wavetable-synthese

De digitale implementatie van tal van golfvormen naast de gangbare en de mogelijkheid om hiertussen te morphen leidde tot wavetable-synthese. In plaats van een enkele golfvorm kan ook een geluidsfragment (sample) gebruikt worden als primaire geluidsbron. Geluidsfragmenten van echte instrumenten kunnen dan muzikaal bespeeld worden, waardoor de simulatie van een instrument veel realistischer wordt. In dit geval spreekt men liever van een sampler. Deze vorm van klankopwekking kan uitgebreid worden met subtractieve synthese, dat wil zeggen een filter die de klank verder vormgeeft. Keyboards en digitale piano's maken gebruik van samples die in een ROM-chip zijn vastgelegd en niet zelf vervaardigd kunnen worden. Hierbij worden deze keyboards en soundmodules vaak 'Romplers' genoemd, een samentrekking van ROM Sampler.

Jaren 90

Begin jaren negentig kwamen de eerste synthesizers met een nieuwe synthesemethode, physical modelling, op de markt. Hierbij wordt niet het tonale resultaat van een instrument nagebootst, maar wordt een fysiek model (bijvoorbeeld een trillende snaar) digitaal opgewekt. De methode van klankopwekking leidde tot een realistische geluidsweergave van natuurlijke instrumenten. Met de komst van processors voor digitale signaalverwerking (DSP) werd het mogelijk om de weergave tijdens het spelen uit te voeren.

Vanaf begin jaren 90 begon men aan de ontwikkeling van computersoftware om hiermee synthesizers na te bootsen. Zo werkte Stanley Jungleib van Seer Systems, in samenwerking met Intel, al aan de eerste eenvoudige versie van een softwaresynthesizer voor een 486-processor. Apple's QuickTime 2.0 beschikte in 1994 voor het eerst over een vaste klankenbibliotheek of wavetable voor het afspelen van muzieknoten. Ook andere bedrijven, zoals IBM en Kurzweil, stapten in deze markt en experimenteerden halverwege jaren 90 met softwarematige synthesizers.

Eind jaren 90 werden diverse pogingen ondernomen om oude analoge synthesizers digitaal nieuw leven in te blazen met Virtueel Analoog (VA). Met deze techniek worden oude analoge synthesizers nagebootst op basis van in DSP's berekende oscillatoren, filters en dergelijke. Enkele voorbeelden van instrumenten met VA zijn de Clavia Nord Lead, Access Virus-serie en Roland JP-8000.

Softwaresynthesizer

Computers waren in het verleden vaak uitgerust met een geluidskaart waarop onder andere een eenvoudige synthesizer was ondergebracht, voornamelijk om muziek in de vorm van MIDI-bestanden ten gehore te kunnen brengen. De (losse) geluidskaart is tegenwoordig echter geen standaardonderdeel meer van een computer. Er zit meestal al een DAC en ADC op het moederbord, waarbij er geen synthesizer meer ingebouwd wordt. Deze (basale) synthesefunctie is overgenomen door software die ingebouwd zit in het besturingssysteem. Bovendien is er talloze software beschikbaar die het mogelijk maakt om een computer als een volwaardige synthesizer te gebruiken met behulp van softwaresynthesizers. Sommige van deze softsynths zijn softwarematige replica's van oudere synthesizermodellen.

Het Amerikaanse bedrijf Seer Systems bracht in 1997 de eerste commerciële soft-synth uit. De software heet Reality en combineert een aantal vormen van klankopwekking, waaronder PCM en wavetable. In datzelfde jaar kwam het Duitse Steinberg met de VST-standaard, waarmee soft-synths geïntegreerd kunnen worden in een digitaal audio workstation (DAW). Andere populaire soft-synths richten zich op de fysieke modellering van elektromechanische instrumenten, zoals het toonwielorgel en de elektrische piano.

Als voordeel van soft-synths wordt de grote mate van flexibiliteit genoemd. Een soft-synth kan op elk moment aan elk muziekspoor worden toegewezen. Men kan het grotere beeldscherm van de pc gebruiken, en de veroudering en defecten aan een fysiek apparaat is niet aanwezig. Als nadeel kan worden genoemd dat de software fouten bevat, er geen fysieke interactie is met de knoppen, en dat updates kunnen leiden tot incompatibiliteit.

Jaren 2000

In 2005 verscheen de Korg OASYS, een fysieke synthesizer die werd gebouwd op een pc-architectuur met Linux als besturingssysteem. De OASYS bevat zeven verschillende vormen van klankopwekking. Korg wist 3000 exemplaren van de OASYS te verkopen, waarna het werd geschrapt wegens te hoge kosten.

Jaren 2010 - heden

In de jaren 10 gingen fabrikanten experimenteren met miniatuurmodellen. Zo kwamen in 2013 en 2015 respectievelijk de Korg Volca en Roland Boutique uit. De muziekinstrumenten werken op batterijen en kunnen aan elkaar worden gekoppeld met patchkabels, als terugkeer naar het modulaire systeem. De klankopwekking van de Volca verschilt van analoog tot digitaal, maar de besturing vindt op digitale wijze plaats. De Boutique-serie zijn digitale imitaties van de oorspronkelijke synthesizers, en lijken qua uiterlijk op het origineel. De klankopwekking vindt plaats met ACB (Analog Circuit Behavior), een techniek waarmee Roland probeert oude analoge circuits op digitale wijze te reproduceren.

Ook de integratie van synthesizers binnen apps voor de smartphone en tablets zag een opkomst in deze periode. Door de toegenomen rekenkracht van deze mobiele apparaten verschenen er soft-synths als app van Moog, Arturia, Korg, Steinberg en talloze andere kleine producenten.

Een trend in deze periode is het aanbod van een fysieke synthesizer, die met behulp van software kan worden uitgebreid om bijvoorbeeld emulaties van oudere synthesizers toe te voegen. Een voorbeeld is de Fantom-0 uit 2022 die de klassieke JX-8P, Juno-106 en Jupiter-8 kan nabootsen.

Steeds vaker bestaat een moderne muziekstudio uit digitale synthesizers met een combinatie van vele softwaresynthesizers. Ook het ontstaan van nieuwe vormen van klankopwekking is een gevolg van de vooruitgang van computertechnologie.

Synthesevormen

Er zijn verschillende manieren van klankopwekking (synthesemodellen), elk met eigen klankeigenschappen:

• Subtractieve synthese op basis van harmonisch rijke golfvormen of samples die gefilterd worden middels een filter. De meeste analoge synthesizers zijn van dit type.
• VA (Virtueel Analoog, een digitale vorm van analoge synthesizers. Dit is strikt genomen geen losstaande vorm van synthese).
• FM-synthese ((analoge) Frequentie Modulatie).
• PM-synthese (Phase Modulation, een digitale variant van FM synthese gepatenteerd door Yamaha en o.a. gebruikt in de Yamaha DX7 synthesizer).
• PD-synthese (Phase Distortion, Fase Vervorming, een patent van Casio en gebruikt in o.a. de Casio CZ-1).
• Sampling (Op basis van stukjes gedigitaliseerd geluid, vaak in combinatie met subtractieve synthese).
• Golftabel (wavetable-synthese, een digitale techniek waarbij er golfvormen op diverse manieren uit een tabel worden gelezen, aangevuld met subtractieve synthese).
• Fysische modellering (Physical Modelling), een digitale techniek waarbij het ontstaan van een geluid middels wiskundige modellen wordt nagebootst.
• Additieve synthese door het samenvoegen van eenvoudige (meestal sinus-)golfvormen met elk hun eigen amplitudeverloop (onder andere gebruikt in de Kawai K5).
• Granulaire synthese, een proces waarbij een sample wordt opgedeeld in microscopische stukjes, om zo een geheel nieuw geluid te creëren.

Bij de komst van de synthesizer was aanvankelijk alleen subtractieve synthese mogelijk. Later werden andere vormen van synthese geïntroduceerd. Echter, de meeste soorten synthese maken gebruik van dezelfde elementen:

• Spanningsgestuurde oscillator (VCO) of Digitaal Gestuurde Oscillator (DCO), een oscillator is een klankbron die een periodieke geluidsgolf genereert; een bepaalde frequentie in een golfvorm naar keuze
• Omhullendegenerator (EG) (de omhullende beïnvloedt een bepaalde klankparameter in de tijd, zoals volume)
• Spanningsgestuurde filter (VCF) of Digitaal Gestuurd Filter (DCF), in het geval van subtracteve synthese een (elektronisch) filter dat bepaalde frequenties onderdrukt of versterkt
• Laagfrequente oscillator (LFO), deze kan een bepaalde klankparameter laagfrequent periodiek moduleren
• Mixer, om verschillende signalen samen te voegen
• Spanningsgestuurde versterker (VCA) of Digitaal Gestuurde Versterker (DCA), een versterker waarmee de geluidssterkte op vele manieren te moduleren is

Synthesemodellen verschillen van elkaar door welke elementen aanwezig zijn en hoe ze elkaar beïnvloeden.

Er kwamen veel synthesizers op de markt waarbij de koppeling van de verschillende elementen al vast lag. Het signaal dat van de oscillatoren afkomstig is gaat dan eerst door een filter, waarna het naar de versterker gestuurd wordt. Het uitgangsniveau van deze versterker alsmede de cutoff-frequentie van het filter worden gemoduleerd door een omhullende (of twee afzonderlijke). Dit heet subtractieve synthese. Een van de eerste en bekendste synthesizers van deze soort is de Minimoog.

Veel moderne digitale synthesizers gebruiken meerdere synthesevormen tegelijk om een groter klankpalet te kunnen genereren.

Historische synthesizers

Enkele belangrijke modellen in de geschiedenis van de synthesizer zijn.

Overige synthesizertypen

Gitaarsynthesizer

Vooral in het begin van de jaren tachtig waren gitaarsynthesizers populair. Ze werden gebruikt door onder anderen Pat Metheny, Andy Summers van de groep The Police, Jan Akkerman, Allan Holdsworth, maar ook in de heavymetal-scene, bijvoorbeeld op het album Turbo van Judas Priest. Een gitaarsynthesizer is een toevoeging aan een gitaar of een speciaal ontworpen gitaar die aan de hand van de gespeelde snaren een synthesizer aanstuurt. Een modernere variant is de MIDI-gitaar, die de gespeelde snaren omzet naar MIDI-commando's. De termen gitaarsynthesizer en MIDI-gitaar worden soms door elkaar gebruikt.

Keytar

Een ander instrument, dat soms verward wordt met de gitaarsynthesizer, is de keytar. Dit is een toetsenbord of synthesizer die om de nek gedragen kan worden en enigszins in de houding van een gitaar kan worden bespeeld. Het is door de plaatsing van het keyboard een onhandig instrument waardoor het relatief weinig gebruikt wordt. Meestal gaat het meer om de showfactor dan om de handigheid van bediening.

Vocoder

Technisch verwant aan de synthesizer is de vocoder. Hierbij vindt een tonale modulatie plaats van analoge geluiden, zoals een menselijke stem. De dynamische en timbrale eigenschappen van het sturende spraaksignaal worden met behulp van filters en stuurspanningen op het instrumentale geluid overgebracht, zodat het lijkt te spreken of zingen.

Bekende artiesten

Volgens een gehouden onderzoek in 2020, werd door de website MusicRadar een lijst van 30 allerbeste synthesizer-artiesten opgesteld. Dit zijn in willekeurige volgorde:

Enkele succesvolle Nederlandse artiesten in de synthesizermuziek zijn:

• Ed Starink
• Gert Emmens
• Jordy Leenaerts
• Michiel van der Kuy
• Remy Stroomer
• René van der Wouden
• Ron Boots

Fabrikanten

Fabrikanten van synthesizers zijn in de loop van de tijd voornamelijk te vinden in de Verenigde Staten en Japan. Ook in Duitsland, Italië en Zweden werden synthesizers gefabriceerd. De volgende bedrijven bouwen of bouwden synthesizers:

Met de komst van de zogenaamde softwaresynthesizers kwamen er ook nieuwe softwareproducenten op de markt:

Reparatie

Aangezien de authentieke synthesizers uit de jaren 1970 en 1980 niet meer geproduceerd worden en dus niet meer nieuw te verkrijgen zijn is bij een defect reparatie de enige oplossing. Een groep mensen vindt dat de authentieke en klassieke synthesizers (zogeheten vintage synths) niet te vervangen zijn door modernere varianten, aangezien deze over het algemeen een minder warm geluid hebben, of het geluid niet nauwkeurig genoeg weten te benaderen.

Trivia

De top-5 van meest verkochte synthesizers ooit bestaat uit de volgende instrumenten:

• Korg Triton (300.000 stuks)
• Korg M1 (250.000 stuks)
• Roland D-50 (200.000 stuks)
• Yamaha DX7 (160.000 stuks)
• Korg MicroKORG (100.000 stuks)

Zie ook

• Spacesynth, een muziekgenre die met synthesizers en vocoders gemaakt wordt.
• Synthpop, een muziekstijl waarbij synthesizers en elektronische drums domineren.
• Synthesizer Greatest, een albumserie met synthesizermuziek

Externe links

• SynthWiki^{[dode link]} - Nederlandstalige Wiki over synthesizers
• Synthforum - Nederlandstalig synthesizerforum
• Vintage Synth - Website met klassieke synthesizers

Reason is een software MIDI-sequencer, aangevuld met een aantal virtuele instrumenten (software-synthesizers), real-time effectsprocessoren en sample-players. Het wordt ontwikkeld door het Zweedse bedrijf Reason Studios (tot en met augustus 2019 heette dit bedrijf Propellerhead).

Kenmerken

Reason kenmerkt zich door de vele virtuele instrumenten en effecten die het bevat. De bediening is intuïtief door de grafische vormgeving waarin de (studio-)werkelijkheid wordt nagebootst. Mede daardoor is Reason ook toegankelijk voor niet-professionele muzikanten. Mixen en masteren is mogelijk, alsmede exporteren van songfiles in bekende audio-formats. Via een toetsdruk kan het virtuele instrumentenpaneel worden 'omgedraaid' zodat de virtuele bekabeling (audio-routing) zichtbaar wordt. De audio-routing is hier te wijzigen, zodat verschillende klankbronnen aan elkaar kunnen worden gekoppeld en/of elkaar kunnen beïnvloeden.

Sinds het samensmelten van Reason en Record, een ander softwareproduct van Reason Studios, werd timestretching, live-sampling en comping mogelijk gemaakt. Vooral de timestretch kwaliteit en de ingebouwde emulatie van een welbekende SSL console mixer werden met hoge ogen ontvangen.

Met de komst van Rack Extensions heeft Reason sinds versie 6.5 concrete uitbreidingsmogelijkheden in de vorm van software synthesizers, effecten en samplers ontwikkeld door zowel de Reason Studios als externe ontwikkelaars zoals SoftTube, Rob Papen en Korg. De plug-ins zijn te vergelijken met het VST(I) en DX(I) formaat voor andere Digital Audio Workstation software sequencers. Rack Extensions hebben het voordeel dat ze functioneren zoals elk ander apparaat in Reason; ze zijn om te draaien in het rack en kunnen naar wens gekoppeld worden via de software-kabels aan andere apparaten binnen het rack.

Dankzij het External MIDI Instrument Rack Extension kan men rechtstreeks MIDI hardware aansturen vanuit Reason alsof het een apparaat binnen het rack is. Via het door Reason Studios zelf ontwikkelde protocol ReWire kon Reason worden gesynchroniseerd met andere sequencers zoals Cubase. Deze functie is vanaf Reason 11 komen te vervallen. Sinds versie 11 is Reason ook te gebruiken als een VST, AU of AAX plug-in in DAW software zoals Ableton Live, Logic Pro en Pro Tools. Deze variant van Reason, zonder sequencer, heet Reason Rack en wordt meegeleverd met het pakket Reason.

Met de komst van Reason 12 kwam er ook een abonnee versie als variant van Reason genaamd Reason+. Voor Reason+ betaalt de gebruiker maandelijks abonnementskosten om het pakket te kunnen gebruiken. Reason+ bestaat naast Reason en de Reason Rack plug-ins ook uit alle Rack Extensions die door Reason Studios ontwikkeld zijn. Reason+ bevat ook de applicatie Reason Companion waarmee additionele geluidensets genaamd Packs beluisterd en gratis gedownload kunnen worden. Deze Packs worden wekelijks aangevuld met nieuwe geluidensets,

Externe links

• (en) Reason Studios
• (en) Productpagina

DAW kan verwijzen naar:

• Digitaal audiomontagesysteem (Digital Audio Workstation), software/hardwaresysteem waarbij de computer gebruikt wordt bij het creëren, bewerken en weergeven van digitale audio
• DAW (Coventry), een Brits historisch motorfietsmerk
• DAW (München), een Duits historisch motorfietsmerk
• DAW (voetbalclub), de voetbalvereniging van het dorp Schaijk
• DAW (zwemclub), een zwemclub uit Alkmaar

Ubuntu Studio is een officiële Ubuntu-distributie specifiek bedoeld voor het creëren en bewerken van multimedia (muziek, film, grafisch, etc.). Het besturingssysteem werd uitgebracht op 10 mei 2007.

Installatie

De installatie van Ubuntu Studio is anders dan de meeste andere op Ubuntu gebaseerde live-cd installaties. Ubuntu Studio maakt namelijk enkel gebruik van een tekstinterface tijdens het installatieproces. Bovendien vindt de installatie plaats vanaf een dvd.

Software

In Ubuntu Studio wordt onder meer de volgende programma's meegeleverd die niet deel uitmaken van de normale Ubuntu-distributie.

Audio

• Ardour - hard disk recorder en digital audio workstation.
• Audacity
• Hydrogen
• Rosegarden

Video

• CinePaint
• Kdenlive
• Openshot
• PiTiVi

Grafisch

• Blender
• GIMP
• Inkscape

Zie ook

• Lijst van Linuxdistributies

Externe links

• (en) Projectpagina
• (en) Wiki

Miss Tahloulah May (Paramaribo, 16 september 1986) is een Nederlandse modulaire synthesist, componist, sound designer en muziekproducent.

Zij produceerde naast artiesten als Sofi Tukker en !LLMIND presets voor Native Instruments’ Community Drive 2021.

Biografie

In november 2020 was zij samen met Nightmares on Wax gastspreker in de Blacktronika: Afrofuturism In Electronic Music course van King Britt aan de University of California San Diego.

Ook is zij gastspreker geweest in de “music composition class” van Nicole Mitchell Grantt aan de University of Pittsburgh.

Op 6 November 2020 bracht Miss Tahloulah May haar album Rugged uit. Dit album werd door Wordplay Magazine benoemd als een ode aan de authenticiteit en creativiteit die Hiphop ons over de jaren heeft gebracht. Het werd gezien als een eerbetoon aan onder anderen J Dilla en RZA.

Miss Tahloulah May staat bekend om het feit dat zij muziek produceert zonder Digital Audio Workstation (DAW). Zij neemt veelal haar muziek op in de Roland SP-404. Deze sampler werkt voor haar als het brein van haar studio.

Op 4 April 2021 was Miss Tahloulah May onderdeel van de door Roland Corporation georganiseerde 404DAY SP Takeover. Samen met artiesten zoals Dibiase trad zij tijdens de COVID-19 lockdown online op, op de Roland social media platforms.

Tijdens de COVID-19 lockdowns heeft Miss Tahloulah May een (visuele) radioshow gemaakt, welke in 2020 werd uitgezonden op het Britse online radiostation Run Dem Radio (opgericht door Charlie Dark van de Run Dem Crew).

Haar bedoeling was via deze radioshow underground en onafhankelijke artiesten een platform te bieden tijdens de COVID-19 crisis.

Op 16 september 2021 vierde Miss Tahloulah May haar 35ste verjaardag als gast bij de online serie van Native Instruments, Real Talk. Zij sprak daar onder anderen over de Metapop X Native Instruments beatmaking competitie waarbij zij één van de juryleden was.

In een artikel van Reverb.com met als onderwerp de combinatie van Hip Hop en modulaire synthesizers wordt onder anderen Miss Tahloulah May geïnterviewd over haar visie, modulaire set up en werkwijze. MTM geeft aan dat de semi-modular Moog Grandmother samen met de Moog Sound Studio 3 Mother-32 haar eerste kennismaking met modulaire synthesizers zijn geweest. Vandaag de dag heeft May een modulair systeem, waarin onder anderen de Winter Modular’s Eloquencer en Making Sound Machines Stolperbeats gebruikt worden voor drums. Zij gebruikt onder anderen de Intellijel’s Metropolix voor melodieën en baselines.

Discografie

• Music is food for your soul, don't starve! (2019)  
• Amsterdam (2019)  
• Kangoloops (2020)  
• Ms. Ana Logue (2020)  
• Rugged (2020)  
• Reboot (2021)  
• Cute but Psycho (2021)
• Wired (2022)
• Mind Set (2022)
• Equilibrium (2022)
• Apricity (2022)

Jeugd

Miss Tahloulah May werd vanaf een jonge leeftijd muzikaal geïnspireerd door haar moeder. Zo is haar liefde voor onder anderen Soul, Funk, Jazz, Kaseko en Caribische muziek ontstaan.

Externe link

• Officiële website

Bronnen, noten en/of referenties

Christopher Larkin (Adelaide) is een Australische componist voor computerspellen, film en televisie, vooral bekend door zijn werk aan Hollow Knight en het aankomende vervolg Hollow Knight: Silksong. Enkele van zijn andere werken zijn Pac-Man 256, Outfolded, TOHU, en Hacknet.

Biografie

Opleiding

Larkin studeerde compositie aan de Brighton Secondary School, daarna aan het Elder Conservatorium of Music in Adelaide. Zijn mentoren waren Mr. John Polglase, Prof. Charles Bodman Rae, en Prof. Graeme Koehne.

Carrière

Larkin begon op jonge leeftijd met het componeren van muziek, en werkte samen met studenten die films produceerden toen hij naar het Elder Conservatorium ging voor muziek. Hij werkt nu als professioneel componist en sound designer voor visuele media zoals Film, TV en Video games. Hij werkt vaak samen met visuele artiesten, waaronder Ari Gibson van Team Cherry met wie hij heeft samengewerkt voor de hit indie-titel Hollow Knight.

Compositorische stijl

In zijn muziek integreert Larkin elementen van zijn klassieke opleiding met een uiteenlopend scala aan muziekstijlen. Hij haalt zijn inspiratie uit klassieke componisten als Debussy, maar ook uit visuele-mediacomponisten als James Newton, Joe Hisaishi en Koji Kondo.

Larkins meest opmerkelijke werk, de soundtrack van Hollow Knight, wordt gekenmerkt door "donkere elegantie en melancholie". De soundtrack is grotendeels orkestraal en maakt gebruik van terugkerende leidmotieven in verschillende nummers, die vaak overeenkomen met een locatie of personage. Larkin verwerkte ook texturale en instrumentale thema's in de score, zoals het gebruik van gitaarharmonieken om de glinsterende omgeving van de in-game locatie Crystal Peaks weer te geven. Hij zet zijn samenwerking met Team Cherry voort op het aankomende vervolg van Hollow Knight, Hollow Knight: Silksong.

Voor het avonturenspel TOHU, geproduceerd door Fireart Games, gebruikte Larkin het Digital Audio Workstation Cubase om een muzikale score te creëren die het grillige verhaal en de visuals van het spel weerspiegelt. Zijn proces bestond uit het observeren van de gameplay die hem door de ontwikkelaars was toegestuurd, en het sonisch interpreteren van die visuele elementen.

Prijzen

• Best Sound Design op de South Australian Screen Awards 2016
• Best Composition op de South Australian Screen Awards 2015
• Best Sound for Interactive Media op de ASSG Awards 2017

Externe link

• (en) Officiële website